Δύο πηγές δήλωσαν την Παρασκευή (2/2) πως η κυβέρνηση της Ουκρανίας ενημέρωσε τον Λευκό Οίκο ότι σχεδιάζει να αποπέμψει Βάλερι Ζαλούζνι, τον ανώτατο στρατιωτικό διοικητή της χώρας που επιβλέπει τον πόλεμο εναντίον των κατοχικών δυνάμεων της Ρωσίας.
Ο στρατηγός Βαλερί Ζαλούζνι είναι εθνικός ήρωας για τους Ουκρανούς μετά την απόκρουση του πρώτου κύματος εισβολής του Βλαντιμίρ Πούτιν στα περίχωρα του Κιέβου. Γνωστός ως «Σιδηρούς Στρατηγός», ο Ζαλούζνι, του οποίου το «ξήλωμα» αποτελεί διακαή πόθο του Ζελένσκι, είναι εξαιρετικά δημοφιλής.
«Αν ο Ζαλούζνι απολυθεί, θα μπορούσε να γίνει εξέγερση»
Μάλιστα, στην Ουκρανία, ο Ζαλούζνι είναι περισσότερο δημοφιλής από τον Ζελένσκι, τουλάχιστον κατά ουκρανικά ΜΜΕ και ινστιτούτα δημοσκοπήσεων, τα οποία δίνουν 15 μονάδες διαφορά.
Η απομάκρυνσή του θα μπορούσε να πλήξει το ηθικό των Ουκρανών στρατιωτών που πολεμούν για να κρατήσουν τις θέσεις τους στις πρώτες γραμμές του μετώπου έκτασης 1.000 χλμ. απέναντι σε μια τεράστια ρωσική δύναμη που διαθέτει μεγάλα αποθέματα πυρομαχικών.
«Αν δεν ήταν ο Ζαλούζνι, όλοι θα μιλούσαμε ήδη ρωσικά»
Η απήχηση του 50χρονου στρατηγού οφείλεται εν μέρει στο βαθύ σεβασμό προς το στρατό σε μια χώρα που δέχεται επιθέσεις. Αλλά στους Ουκρανούς αρέσει επίσης ο τρόπος με τον οποίο παρέμεινε επικεντρωμένος στη δουλειά του και όχι στη δημιουργία δημόσιου προφίλ.
Και τους αρέσει επίσης η περιφρόνησή του για τις παλιές σοβιετικές συμπεριφορές της χώρας. Όταν ο Ζαλούζνι διορίστηκε τον Ιούλιο του 2021, έγινε ο πρώτος σύγχρονος αρχηγός του στρατού που εκπαιδεύτηκε στην ανεξάρτητη Ουκρανία και όχι σε σοβιετικές ακαδημίες και εκπροσωπεί μια νέα γενιά αξιωματικών.
«Αν δεν ήταν ο Ζαλούζνι, όλοι θα μιλούσαμε ήδη ρωσικά», δήλωσε ο Γιεβέν, ένας 38χρονος στρατιώτης που υπηρετεί στο μέτωπο της νότιας Ουκρανίας, ο οποίος ζήτησε να μην αναφερθεί το πλήρες όνομά του για λόγους ασφαλείας. «Αν ο Ζαλούζνι απολυθεί, θα μπορούσε να γίνει εξέγερση».
Ο Ζαλούζνι ετοιμάζεται να «τελειώσει» τον Ζελένσκι;
Ο Ζελένσκι, κατά τα φαινόμενα, ετοιμάζεται να «τελειώσει» τον Ζαλούζνι. Δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, ωστόσο, θέτουν το εξής ερώτημα: «Μήπως ο Ζαλούζνι ετοιμάζεται να τελειώσει τον Ζελένσκι;».
Τη Δευτέρα (29/1) ο Ζελένσκι φέρεται να κάλεσε τον Ζαλούζνι σε μια διάσκεψη και του είπε ότι απαλλάσσεται από τα καθήκοντά του. Αναφορές που εμφανίστηκαν στα δυτικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι ο Ζαλούζνι αρνήθηκε να παραιτηθεί.
Ένα από τα βασικά δόγματα μιας δημοκρατικής κοινωνίας, το οποίο λέει ότι μια πολιτικο-στρατιωτική σχέση που βασίζεται στην απλή ιδέα ότι η δημοκρατικά εκλεγμένη πολιτική ηγεσία είναι η ανώτατη εξουσία σε όλα τα θέματα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών θεμάτων, καθώς και ότι η πολιτική Αρχή διατηρεί την ανώτατη εξουσία σε περίπτωση διαφωνιών μεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, υπονομεύεται σοβαρά από το ρήγμα μεταξύ Ζελένσκι και Ζαλούζνι.
Ο πολιτικός ηγέτης της Ουκρανίας πλάι στον στρατιωτικό ηγέτη της χώρας
«Ο Ζελένσκι δεν θα υποχωρήσει»
Ο Ζαλούζνι άνοιξε λοιπόν το κουτί της Πανδώρας όταν αρνήθηκε ν’ ακολουθήσει τις νόμιμες εντολές του πολιτικού αρχιστρατήγου του, όπως ανέφερε ο δυτικός Τύπος. Εάν αυτό το ζήτημα δεν επιλυθεί, μπορεί να ρίξει γρήγορα την κυβέρνηση της Ουκρανίας που ελέγχεται από τους πολίτες και να ανοίξει το δρόμο για την εγκαθίδρυση μιας στρατιωτικής χούντας ή μιας που υπόκειται στη βούληση του στρατού, λέει ένα από τα εν λόγω σενάρια.
Ο Ζελένσκι δεν θα υποχωρήσει, ανεβάζοντας το πρόβλημα της στρατιωτικής ανυπακοής στις πολιτικές Αρχές σε νέα ύψη, επισημαίνεται. Η περίπλοκη διαδικασία διαχείρισης πολιτικο-στρατιωτικών σχέσεων περιλαμβάνει την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των συστάσεων του στρατού προς τους πολιτικούς αρχηγούς του και του πραγματικού ελέγχου της πολιτικής ηγεσίας στα στρατιωτικά θέματα.
Τα ρήγματα δεν είναι απλώς αναμενόμενα, αλλά μια πραγματικότητα που πρέπει να προβλεφθεί και να τεθούν σε εφαρμογή δικλείδες ασφαλείας για να αποτραπεί η κλιμάκωσή τους σε κρίσεις, δεδομένης της διαφοράς μεταξύ της στρατιωτικής πραγματικότητας και της πολιτικής πραγματικότητας, που στηρίζονται σε διαφορετικές θεωρήσεις των πραγμάτων.
«Ο Ζαλούζνι είναι ο πολιτικός αντίπαλος του Ζελένσκι»
Ένα μείζον ζήτημα στην πολιτικο-στρατιωτική αλληλεπίδραση είναι η διαχείριση των πληροφοριών και ο έλεγχος της ατζέντας. Ο Στρατός πρέπει πάντα να θυμάται ότι για να πετύχει η πολιτικο-στρατιωτική σχέση, ο ίδιος δεν μπορεί να έχει μια ατζέντα που να διαφέρει από αυτή της πολιτικής ηγεσίας του, παρόλο μπορεί να -και σίγουρα θα- προκύψουν διαφωνίες σε στρατιωτικά θέματα μεταξύ των στρατιωτικών και των πολιτών ηγετών. Επιπλέον, ο στρατός δεν πρέπει να χρησιμοποιεί τα μέσα ενημέρωσης ως μέσο για την προώθηση της ατζέντας του, επειδή ελέγχει κυρίως τη ροή πληροφοριών για στρατιωτικές υποθέσεις προς το ευρύ κοινό.
Όσον αφορά στη διάσπαση Ζελένσκι-Ζαλούζνι, φαίνεται από τα αρχεία ότι ο Ζαλούζνι έχει εμπλακεί σε δραστηριότητες εδώ και αρκετό καιρό που δείχνουν ότι έχει μια ατζέντα που όχι μόνο διαφέρει από αυτή του αρχιστρατήγου του, αλλά επίσης σκοπίμως προτίθεται να είναι σε αντίθεση μαζί του. Αυτή η ατζέντα απεικονίζει τον Ζαλούζνι ως τον πολιτικό αντίπαλο του Ζελένσκι.
Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά
Όμως ο Ζαλούζνι αρνήθηκε να παραιτηθεί, φέρνοντας τις διαφωνίες του με τον Ζελένσκι σε μια πολιτική διάσταση που, αν συνεχίσει ως στρατιωτικός ηγέτης, θα διατηρείται διαρκώς στο προσκήνιο.
Προσφάτως, ο Ζαλούζνι αμφισβήτησε δημόσια την εκτίμηση του Ζελένσκι για την κατάσταση στον πόλεμο με τη Ρωσία, συγκρίνοντάς με εκείνη που είχε κάνει για την περιβόητη ουκρανική αντεπίθεση του 2023, που τελικά απέτυχε. με ένα αδιέξοδο που υπονοούσε ότι η ουκρανική αντεπίθεση του 2023 είχε αποτύχει. Η πρώτη δημόσια ρήξη μεταξύ των δύο προέκυψε από το γεγονός ότι ο Ζελένσκι απέρριψε την αφήγηση των γεγονότων του Ζαλούζνι, ανησυχώντας μη χάσει την εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων και Αμερικανών υποστηρικτών του. Αυτό προκάλεσε επίσης φήμες σχετικά με τη δυνατότητα του Ζαλούζνι για πολιτική άνοδο.
Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά της ρήξης του με τον Ζελένσκι, ο Ζαλούζνι έγραψε άρθρο για το CNN την 1η Φεβρουαρίου 2024, στο οποίο επέκρινε τη στρατηγική επιστράτευσης του Ζαλούζνι και επεσήμανε ότι ο ίδιος είναι ο μόνος στρατιωτικός ειδικός στην Ουκρανία όσον αφορά στον εξόπλιση του στρατού της χώρας για την επόμενη φάση του πολέμου με τη Ρωσία.
«Ο Ζαλούζνι θα κρεμούσε τον Ζελένσκι»
Κατά δημοσιεύματα, ο Andriy Stempitsky, ιδρυτικό μέλος των παραστρατιωτικών δυνάμεων του Νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα (οι οποίες αναδιοργανώθηκαν πρόσφατα στην 67η Ταξιαρχία του Ουκρανικού Στρατού), μοιράστηκε πρόσφατα μια φωτογραφία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον στρατηγό Ζαλούζνι. Πίσω τους είναι η σημαία του Νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα και το πορτρέτο του Ναζί Στεπάν Μπαντέρα. Ο ηγέτης του Νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα, Ντμίτρι Γιάρος, είπε κάποτε ότι ο Ζελένσκι είναι ένας «άπειρος πολιτικός» που «θα τον κρεμούσαν σε κάποιο δέντρο στην Khreshchatyk [ο κεντρικός δρόμος του Κιέβου] εάν προδώσει την Ουκρανία και όλους όσοι σκοτώθηκαν κατά την «επανάσταση» [Μαϊντάν] και τον «πόλεμο» [στο Ντονμπάς]». Η σχέση του Ζελένσκι με τον Νεοναζιστικό Δεξιό Τομέα δεν ήταν και τόσο καλή.
Κατά πολλούς, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: Ο Ζαλούζνι θα εκτελούσε την απειλή του Νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα να κρεμάσει τον Ζελένσκι ως προδότη, εάν ο Ζελένσκι πραγματοποιούσε το σχέδιό του να σφετεριστεί τη θέση εξουσίας του Ζαλούζνι.
Στη σκιά νεοναζιστικών οργανώσεων
Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση σε μια χώρα που η Δύση στο σύνολό της χαρακτηρίζει ως πρότυπο δημοκρατίας. Οι τεταμένες πολιτικο-στρατιωτικές σχέσεις μεταξύ του προέδρου Ζελένσκι και του στρατηγού Ζαλούζνι έφεραν στο φως τη σκληρή αλήθεια ότι η Ουκρανία δεν είναι, και δεν υπήρξε ποτέ, δημοκρατία με τη δυτική έννοια. Αντίθετα, είναι μια χώρα όπου οι αδύναμα εκλεγμένοι ηγέτες λειτουργούν υπό τη σκιά νεοναζιστικών οργανώσεων που απειλούν τη ζωή του ίδιου του προέδρου εάν απομακρυνθεί από τις ιδεολογικά βασικές θέσεις τους.
Όλοι όσοι έχουν μερίδιο στην επίλυση της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης θα πρέπει να ανησυχούν για την απροκάλυπτη ευθυγράμμιση του Ζαλούζνι με τον Νεοναζιστικό Δεξιό Τομέα στις διαφωνίες τους με τον Ζελένσκι, υπογραμμίζεται σε ουκρανικά συμπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης. Αυτό ενισχύει περαιτέρω την κατηγορία της Ρωσίας ότι η Ουκρανία είναι μια χώρα υπό τον έλεγχο δυνάμεων των οποίων η πολιτική ιδεολογία χρονολογείται από τη ναζιστική εποχή.
Αλλά κι ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, άσκησε την εξουσία του αποκρύπτοντας την τεράστια συμμετοχή του Νεοναζιστικού Δεξιού Τομέα στα πράγματα – πέραν της επίσημης ένταξης νεοναζιστικών ταγμάτων εφόδου στον ουκρανικό στρατό και τον αποκλεισμό κομμάτων από τις εκλογές. Έτσι, δεν είναι λίγοι στην Ουκρανία που λένε ότι μια ρωσική νίκη που περιλαμβάνει το είδος της αποναζιστικοποίησης που υποσχέθηκε η ρωσική ηγεσία θα ήταν απαραίτητη για την επίλυση των μελλοντικών ζητημάτων της χώρας.
Επιμέλεια Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος
