Πριν από λίγες ημέρες στο Κίεβο καταστράφηκε το άγαλμα του στρατηγού Βατούτιν. Πρόκειται για το άγαλμα του επικεφαλής του Κόκκινου Στρατού, ο οποίος απελευθέρωσε το Κίεβο από τα ναζιστικά στρατεύματα. Ο πόλεμος των ουκρανικών αρχών εναντίον της Iστορίας και ειδικότερα εναντίον της ΕΣΣΔ αλλά και εν γένει του αντιναζιστικού αγώνα, καλά κρατεί. Περιττεύει να πούμε ότι την ίδια στιγμή, τα σύμβολα του Μπαντέρα βρίσκονται παντού, εδραιωμένα, σηματοδοτώντας την κυρίαρχη ιδεολογία στην Ουκρανία. Επίσης περιττεύει να πούμε ότι οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. και το Ισραήλ δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συντάσσονται υλικά και ιδεολογικά με το πρώτο κράτος μετά το, Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο θεσμικώς έχει εντάξει ναζιστικές ομάδες, σύμβολα και ναζιστές ηγέτες, στις επίσημες κρατικές δομές και στην κυρίαρχη κρατική ιδεολογία.
Δεν πρόκειται για καινοφανείς καταστάσεις. Οι διακρατικοί πόλεμοι αποτελούν μαζί με τις επαναστάσεις και τους ταξικούς αγώνες τα σημαντικότερα εργαστήρια συγκρότησης ιδεολογιών. Κάθε κράτος, εν μέσω πολέμου (όπως και κάθε συγκροτημένη ομάδα ανθρώπων στην πραγματικότητα) χρειάζεται να ηγεμονεύσει ιδεολογικώς επ’ αυτών που θα κινδυνεύσουν να σκοτώσουν και να σκοτωθούν, προκειμένου ακριβώς να τους πείσει να διακινδυνεύσουν το θάνατό τους. Για να πετύχει κάτι τέτοιο, χρειάζεται να συνδυάσει δύο (περίπου) ιδεολογικού χαρακτήρα συνθήκες: η μία είναι να ηγεμονεύσει με ιδεολογία, η οποία να υπηρετεί τα συμφέροντα του συστήματος εξουσίας που ηγείται της πολεμικής προσπάθειας. Ειδάλλως, το κράτος ή η οργανωμένη ομάδα συμπεριφέρεται αυτοκτονικώς. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα σύστημα εξουσίας μπορεί να αποσπαστεί εν μέρει από την πλήρη ικανοποίηση των υλικών του συμφερόντων, λόγω ακραίων καταστάσεων (να κόψει το δάχτυλο για να σώσει το χέρι), αλλά δεν μπορεί να αυτο-ανατραπεί, προβαίνοντας σε μαζική κινητοποίηση με ιδεολογική ηγεμονία αντίθετη προς τα συμφέροντά του.
Η διαδικασία της εξαπάτησης είναι διαφορετική και δεν πρέπει να τη συγχέουμε με όσα μόλις γράψαμε. Στην εξαπάτηση υπάρχει υπόσχεση για το μέλλον, η οποία δεν θα τηρηθεί, όταν θα αποκατασταθούν οι συνθήκες ομαλότητας. Εδώ μιλούμε για το ιδεολογικό λάβαρο υπό το οποίο πολεμούν οι μάζες τη στιγμή της κρίσης.
Η δεύτερη συνθήκη ιδεολογικής ηγεμονίας, πέρα από την εμπέδωση ιδεολογίας, η οποία κατά βάση υπηρετεί τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, συνίσταται στο να γίνεται η ιδεολογία αυτή αντιληπτή και να υποστηρίζεται από κρίσιμες για την πολεμική προσπάθεια ομάδες του πληθυσμού. Εξ ου, για παράδειγμα, και ο γερμανικός λαός δεν είναι άμοιρος ευθυνών για τον ναζισμό. Κινητοποιούνταν και συγκινούνταν σε κρίσιμες για την πολεμική προσπάθεια μάζες και ώρες, ακριβώς από το πρόγραμμα και την ιδεολογία του ναζισμού, διότι ηγεμονευόταν από αυτήν ως λαός.
Όταν λοιπόν η ουκρανική ηγεσία αποκαθιστά τον ναζισμό ενσωματώνοντάς τον στην κρατική ιδεολογία και καταστρέφει τα αντιναζιστικά σύμβολα, το κάνει διότι ο ναζισμός ή έστω ένας ναζιστικών απολήξεων εθνικισμός, αφενός υπηρετεί τα συμφέροντα του συστήματος εξουσίας της Ουκρανίας, αφετέρου μπορεί να κινητοποιεί κρίσιμα για την πολεμική προσπάθεια κοινωνικά στρώματα και ομάδες. Δεν σημαίνει αυτό ότι όλοι οι Ουκρανοί είναι ναζιστές. Άλλωστε ένα τεράστιο μέρος του προ του 2014 πληθυσμού της Ουκρανίας έχει εγκαταλείψει τη χώρα. Σημαίνει όμως ότι η Ουκρανία, ως Νατοϊκό προτεκτοράτο από το 2014 και δώθε, με τρόπο συχνά εσωτερικά αντιθετικό ναζιστικοποιείται.
Έχουμε λοιπόν μια καθαρή, όχι μόνο υλική αλλά και ιδεολογικού τύπου συμμαχία: το μεγάλο ιμπεριαλιστικό κέντρο (οι ΗΠΑ) και οι ακόλουθοί τους στην Ε.Ε., προκειμένου να δικαιολογήσουν στους λαούς τους τη συμμετοχή τους, στον πόλεμο χρησιμοποιούν ένα χολιγουντιανό «φιλελευθερισμό» (οι καλοί, αμυνόμενοι Ουκρανοί και οι κακοί επιτιθέμενοι Ρώσοι) σε συνδυασμό με παραδοσιακό εδώ και αιώνες αντιρωσικό ρατσισμό. Οι τοπικοί φορείς και εντεταλμένοι της πολιτικής των ΗΠΑ από το 2014, χρειάζονται, με δεδομένο και το κόστος που υφίστανται, κάτι πιο «σκληροπυρηνικό» και εδραιωμένο σε τμήμα της ουκρανικής ιστορίας, όπως είναι ο ναζιστικών καταβολών εθνικισμός (ή για να το θέσουμε καθαρότερα, ο νεοναζισμός).
Η ιδεολογική συμμαχία του ιμπεριαλισμού υπό την εκδοχή του χολιγουντιανού «φιλελευθερισμού» και του νεοναζισμού είναι ταυτοχρόνως επικίνδυνη και ενδεικτική των υλικών συμφερόντων που υπηρετούνται από τους φορείς της εν λόγω συμμαχίας: η επικινδυνότητά της συνίσταται στο ότι κανονικοποιεί τον ναζισμό και τον ρατσισμό. Δεν πρόκειται πλέον μόνο (ή κυρίως) για κάποια κόμματα στα όρια των πολιτικών συστημάτων, τα οποία είναι ναζιστικά, αλλά για θεσμοποίηση του ρατσισμού και πτυχών του ναζισμού. Το γεγονός δε, ότι το ιμπεριαλιστικό κέντρο χρειάζεται μια ηγεμονική ιδεολογία ακραίως επιθετική συνιστά κομβική ένδειξη της υλοποίησης από πλευράς του ενός αγώνα επιβίωσης και επομένως λυσσαλέου και τυχοδιωκτικού.
Τα αγάλματα σε τέτοιες στιγμές δεν είναι απλώς πέτρες: αποτελούν τμήμα ενός εξελισσόμενου πολέμου και σε ιδεολογικό επίπεδο, ο οποίος εν προκειμένω δεν αφορά το παρελθόν της Ουκρανίας αλλά το παρόν και το μέλλον της ευρωπαϊκής ηπείρου και του πλανήτη.
Ας μας επιτραπεί να κλείσουμε με ένα υστερόγραφο, επ’ αφορμής της (μη) απάντησης του Ριζοσπάστη σε ένα προηγούμενο άρθρο κριτικής προς τη στάση του ΚΚΕ και μιας ομιλίας της πρώην γραμματέως του ίδιου κόμματος, Αλέκας Παπαρήγα. Αφήνοντας κατά μέρος ως αστεία την κριτική που δεχτήκαμε περί φιλο-Συριζισμού ως αστεία, πρέπει να παραδεχτούμε ότι λαθέψαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, όταν μιλήσαμε περί εξαγγελλόμενης ουδετερότητας του ΚΚΕ στο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία. Τα πράγματα είναι δυστυχώς ακόμα χειρότερα. Στην ομιλία της στην Κέρκυρα λοιπόν, η κ, Παπαρήγα είπε ότι «ο λαός της Ουκρανίας κάνει δίκαιο πόλεμο». Το επιχείρημά της (και προφανώς εδώ εκφράζει και το ΚΚΕ) είναι ότι σε συνθήκες εθνοκρατικής συγκρότησης και καπιταλισμού, κάθε λαός πρέπει να παλεύει και με τα όπλα για να μην του κόψουν κομμάτι από τα σύνορά του.
Σε πιάνει ίλιγγος όταν ακούς επιχειρήματα CNN και ΝΑΤΟ, από το ΚΚΕ. Αφενός διότι πρόκειται για κίβδηλη ιστορική αναφορά. Δεν ήταν λαός της Ουκρανίας οι ρωσόφωνοι και άλλες μειονότητες όπως και οι εθνοτικά Ουκρανοί που επιθυμούσαν, εν μέσω διακρίσεων και επίσημης θεσμοποίησης του ναζισμού, να στραφούν στη Ρωσία; Αφετέρου, αν για το ΚΚΕ είναι έτσι, κοινώς τα σύνορα των εθνικών κρατών είναι ιερά και απαραβίαστα άνευ ετέρου, γιατί ο Κόκκινος Στρατός προέλαυσε μέσα στη Γερμανία και κατέλαβε το Βερολίνο; Τότε δεν ήταν ιερά τα σύνορα; Φυσικά και τα σύνορα πρέπει να γίνονται σεβαστά, όπως και να τυγχάνουν υπεράσπισης επί της αρχής. Αυτό όμως δεν είναι δόγμα. Όταν υπάρχει, όπως εν προκειμένω, μια διεθνοποιημένη, εσωτερική σύγκρουση, τα πράγματα αλλάζουν, διότι η ίδια η αδυναμία υλοποίησης της εσωτερικής αυτοδιάθεσης γεννά ζητήματα επανορθωτικής απόσχισης. Η προτεκτορατοποίηση, όπως και η ναζιστικοποίηση ενός κράτους επίσης θέτει ζητήματα: με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζουμε τον τοποτηρητή των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων σε μια περιοχή από ένα οποιοδήποτε άλλο καπιταλιστικό κράτος, ευρισκόμενο έστω σε συνθήκες εξάρτησης; Η Κούβα του Φιντέλ Κάστρο που τροφοδοτούσε με ανταρτικές ομάδες κινήματα εναντίον αντιδραστικών καθεστώτων ήταν αντεπαναστατική κατά την κ. Παπαρήγα; Ή μετράει περισσότερο το τι δηλώνεις (δεξιός ή κομμουνιστής) από το τι κάνεις στην πράξη;
Και κυρίως: αν ο αγώνας του λαού της Ουκρανίας είναι δίκαιος, τότε καλά κάνει το ΝΑΤΟ και τον ενισχύει. Καλά κάνει και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία στέλνει όπλα και παραχωρεί τις υποδομές μας στο ΝΑΤΟ, προς υποστήριξη του «δίκαιου» αγώνα του λαού της Ουκρανίας. Γιατί λοιπόν διαμαρτύρεται το ΚΚΕ; Γιατί δεν δηλώνει ευθαρσώς ότι υποστηρίζει κάθε βοήθεια προς το δίκαιο αγώνα του λαού της Ουκρανίας, ακόμα και τη νατοϊκή; Εκτός και αν το ΚΚΕ θεωρεί μεν δίκαιο τον αγώνα των Ουκρανών, αλλά πιστεύει ότι πρέπει να τους εγκαταλείψουμε. Η μεταστροφή, όχι τυχαίως δια χειλών της Αλέκας Παπαρήγα, του ΚΚΕ είναι δραματική. Αποδεικνύει δε, έναν προς το παρόν συντριπτικό συσχετισμό ταύτισης με το ΝΑΤΟ στην ελληνική Βουλή, παρά τις όποιες επιμέρους διαφορές και διαφορετικές αφετηρίες. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η μεταστροφή θα γεννήσει αντιστάσεις εντός και εκτός του ΚΚΕ.
