Η κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών στις προσαυξήσεις των υπερωριών-νυχτερινών-αργιών με τον νόμο Κεραμέως 5239/2025, θα προκαλέσει μείωση Δώρων και συντάξεων
Θα προκαλέσει επίσης και απώλειες εσόδων στον ΕΦΚΑ
Οι ανησυχητικές διευκρινίσεις του ΕΦΚΑ στις Εγκυκλίους 8 και 19/2025
Ι. Η κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών στις προσαυξήσεις των υπερωριών, νυχτερινών και αργιών από 6-3-2025 θα μειώσει περαιτέρω τις νέες συντάξεις στον ιδιωτικό τομέα. Θα προκαλέσει μεγάλη μείωση εσόδων στον ΕΦΚΑ
Με το άρθρο 41 του ν. 5184/2025 (ΦΕΚ Α 34) καταργήθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές στην προσαύξηση όλων των μορφών πρόσθετης εργασίας. Εκεί ορίζεται ότι: «Στην περίπτωση προσαύξησης των αποδοχών των εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 143, περί επιδόματος νυκτερινής εργασίας, 184, περί αμοιβής υπερεργασίας και υπερωρίας και 209, περί προσαύξησης αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.δ. 80/2022, Α’ 222), το συνολικό ποσό της ασφαλιστικής εισφοράς ασφαλισμένων μισθωτών και εργοδοτών υπολογίζεται επί του ποσού των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων, χωρίς να προσμετράται η προσαύξηση αυτή, κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης.».
Η κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών στις προσαυξήσεις όλων των μορφών πρόσθετης εργασίας (υπερεργασία, υπερωρίες, νυχτερινά, Κυριακές-αργίες) θεσπίστηκε ως «αντιστάθμισμα» στους εργοδότες για τη γενικευμένη χρήση τής Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας (ΨΚΕ).
Έτσι, από 6-3-2025, αναφορικά με τους μισθωτούς τού ιδιωτικού τομέα με πλήρη απασχόληση, τα ποσά που αντιστοιχούν σε προσαυξήσεις των επιδομάτων νυχτερινής εργασίας, αμοιβής υπερεργασίας, υπερωρίας και προσαύξησης αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες, ΔΕΝ υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές (εργατικές και εργοδοτικές).
Προς αποσαφήνιση της διάταξης του άρθρου 41 του ν. 5184/2025 εκδόθηκε στις 14-3-2025 η υπ’αριθ. 8/2025 Εγκύκλιος του ΕΦΚΑ, όπου επεξηγείται ότι με το ανωτέρω άρθρο τροποποιούνται (αφού δεν θα καταβάλλονται εφεξής εισφορές στις προσαυξήσεις για υπερωρίες-νυχτερινά-αργίες) τα παρακάτω άρθρα:
●το άρθρο 143 του Π.Δ. 80/2022 για το επίδομα νυχτερινής εργασίας (προσαύξηση κατά 25%)
●το άρθρο 184 του ίδιου Π.Δ. για την αμοιβή υπερεργασίας (προσαύξηση κατά 20% για τις επιπλέον 5 ώρες την εβδομάδα) και υπερωριών (προσαύξηση κατά 40% για τις πέραν των 45 ώρες) και
●το άρθρο 209 του Π.Δ. 80/2022 για την προσαύξηση αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες (προσαύξηση 75%),
όπως εφαρμόζονται μέχρι σήμερα στους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση.
Στην ίδια Εγκύκλιο τονίζεται επίσης ότι οι προσαυξήσεις υπολογίζονται επί του νομίμου ημερομισθίου και όχι επί των τυχόν συμφωνημένων υψηλότερων αποδοχών και ότι για τις ανωτέρω προσαυξήσεις δεν καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές (εργοδοτικές και εργατικές), ενώ δίνονται και παραδείγματα.
Πρόκειται για ρύθμιση που θα επιφέρει στο μέλλον μείωση συντάξεων στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα αφού θα προσφέρουν νυχτερινή εργασία, υπερεργασία, υπερωρίες και εργασία κατά τις Κυριακές-αργίες χωρίς να έχουν καταβληθεί οι αντίστοιχες ασφαλιστικές εργοδοτικές και εργατικές εισφορές για τις προσαυξήσεις που θα συνέβαλαν δραστικά στο ύψος τής τελικής σύνταξής τους.
IΙ. Με τον νέο εργατικό νόμο Κεραμέως (5239/2025, άρθρο 73) η κυβέρνηση καταργεί και τις ασφαλιστικές εισφορές στις πρόσθετες προσαυξήσεις από οικειοθελείς παροχές τού εργοδότη καθώς και στις πρόσθετες προσαυξήσεις από παροχές που προβλέπονται από ΣΣΕ
Σύμφωνα με τον νόμο Κεραμέως 5239/2025 που ψήφισε πρόσφατα μόνο η κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ, καταργήθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές και επί όλων των πρόσθετων προσαυξήσεων από οικειοθελείς παροχές των εργοδοτών προς τους εργαζόμενους καθώς και επί των πρόσθετων προσαυξήσεων που προβλέπονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ)!
Ειδικότερα, με το άρθρο 73 αυτού με τίτλο «Υπολογισμός εισφορών σε περίπτωση προσαύξησης για νυχτερινή εργασία, υπερεργασία, υπερωρία και εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες πλέον της νόμιμης» τροποποιείται η διάταξη του άρθρου 41 του πρόσφατου (από Μαρτίου) ν. 5184/2025 ως εξής: «Στην περίπτωση προσαύξησης των αποδοχών των εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 150, περί επιδόματος νυκτερινής εργασίας, 194, περί αμοιβής υπερεργασίας και υπερωρίας και 219, περί προσαύξησης αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες του Κώδικα Εργατικού Δικαίου (π.δ. 62/2025, Α’ 121), καθώς και στην περίπτωση χορήγησης επιπλέον της προβλεπόμενης στα ανωτέρω άρθρα προσαύξησης από συλλογική σύμβαση εργασίας ή οικειοθελώς από τον εργοδότη, το συνολικό ποσό της ασφαλιστικής εισφοράς ασφαλισμένων μισθωτών και εργοδοτών υπολογίζεται επί του ποσού των πάσης φύσεως αποδοχών των εργαζομένων, χωρίς να προσμετράται η προσαύξηση αυτή, κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης.».
Γίνεται προφανές ότι η διάταξη του άρθρου 73 του νέου ν. 5239/2025 θα μειώσει περαιτέρω τις νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες σήμερα ανέρχονται στα 2/3 των αντίστοιχων συντάξεων του δημόσιου τομέα, όπως έχουμε αποκαλύψει με πρόσφατη έρευνά μας, βασισμένη μόνο στα επίσημα στοιχεία τού Υπουργείου Εργασίας και του ΕΦΚΑ (βλ. φύλλο 192/13-9-2025). Επιπροσθέτως, θα στερήσει χρήσιμους πόρους από τον ΕΦΚΑ και γενικά από το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.
ΙΙΙ. Η κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών επί ΟΛΩΝ των προσαυξήσεων των υπερωριών-νυχτερινών-αργιών θα μειώσει ΚΑΙ τα Δώρα, παραδέχεται ο ΕΦΚΑ!! Τι προβλέπει η Εγκύκλιος 19/2025 του ΕΦΚΑ
Στις 28-11-2025 εκδόθηκε η υπ’αριθ. 19/2025 Εγκύκλιος του ΕΦΚΑ (αριθ. πρωτ. 1989686/2025), με την οποία παρέχονται διευκρινίσεις για την απαλλαγή από ασφαλιστικές εισφορές των ποσών που προκύπτουν από τις πάσης φύσεως προσαυξήσεις των επιδομάτων νυχτερινής εργασίας, αμοιβής υπερεργασίας, υπερωρίας και προσαύξησης αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (Π.Δ 62/2025) εργαζομένων με καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Ειδικότερα αποσαφηνίζονται οι διατάξεις του άρθρου 73 του ν. 5239/2025 που τροποποίησαν το σχετικό άρθρο 41 του ν. 5184/2025, που ψηφίστηκε μόλις προ 40 ημερών.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41 του ν. 5184/2025, τα ποσά που αντιστοιχούσαν στις προσαυξήσεις των ανωτέρω επιδομάτων απαλλάσσονταν από ασφαλιστικές εισφορές για τους εργαζόμενους πάντα με πλήρη ασφάλιση.
Με τις νέες διατάξεις του άρθρου 73 του ν. 5239/2025, η απαλλαγή αυτή εφαρμόζεται επί κάθε είδους προσαύξησης (βάσει των άρθρων 150, 194 και 219 του Π.Δ. 62/2025), δηλαδή επεκτείνεται και επί του συμφωνηθέντος ωρομισθίου για τις ώρες υπερεργασίας-υπερωρίας, καθώς και στις αναλογίες προσαυξήσεων νυχτερινής απασχόλησης, Κυριακής και αργιών που τυχόν θα συνυπολογιστούν στα ημερομίσθια Δώρων (Δώρο Χριστουγέννων, Δώρο Πάσχα, Επίδομα Αδείας). Επομένως, στην ΑΠΔ θα πρέπει να δηλωθούν τα ποσά των Δώρων που έχουν υπολογισθεί βάσει των αποδοχών, οι οποίες είχαν παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών και μάλιστα αναδρομικά αφού η ισχύς της νέας διάταξης του άρθρου 73 αρχίζει από 1-11-2025!
IV. Η κατάργηση των προσαυξήσεων στις υπερωρίες-νυχτερινά-αργίες με τρία (3) παραδείγματα
Στην υπ’αριθ. 19/2025 Εγκύκλιο του ΕΦΚΑ δίνονται και παραδείγματα υπολογισμού:
1ο Παράδειγμα: Υπάλληλος γραφείου με ατομική σύμβαση εξαρτημένης εργασίας 40 ωρών την εβδομάδα (πλήρης απασχόληση) και μηνιαίες αποδοχές 1.000 €, απασχολήθηκε τρεις (3) ώρες επιπλέον τη μία εβδομάδα (μία ώρα/μέρα). Έστω ότι η επιχείρηση έχει συμφωνήσει με την ατομική σύμβαση εργασίας ότι η προσαύξηση που θα χορηγείται για την υπερεργασία θα είναι 30%, αντί του νόμιμου 20% (όπως προβλέπεται στο άρθρο 194 του Π.Δ. 62/2025).
Το ημερομίσθιο ανέρχεται σε (1.000 δια 25 Η.Α.=) 40 € και το ωρομίσθιο σε (40 € επί 6/40 ώρες) 6 € την ώρα. Για τις τρεις (3) ώρες υπερεργασίας, οι επιπλέον αποδοχές θα είναι (6 € επί 3=) 18 €. Η προσαύξηση είναι (18 € επί τού συμφωνηθέντος 30%=) 5,40 €.
Οι συνολικές εισφορές υπολογίζονται μόνο στο ποσό του μισθού και των επιπλέον αποδοχών υπερεργασίας, δηλαδή επί του ποσού των 1.018 € (μηνιαίος μισθός 1.000 €+18 € οι επιπλέον αποδοχές) και όχι επί του ποσού των 1.023,40 € (1.018+5,40) που περιλαμβάνει και την προσαύξηση επί της αμοιβής της υπερεργασίας ύψους 5,40 €.
Επομένως, στην Α.Π.Δ. θα δηλωθεί το ποσό των αποδοχών που υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές, δηλαδή το ποσό των 1.018 €.
2ο Παράδειγμα: Ανειδίκευτος εργάτης, άγαμος και χωρίς προϋπηρεσία, απασχολείται καθημερινά σε βιομηχανία παραγωγής άρτου, η οποία διαθέτει Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (Ε.Σ.Σ.Ε.), με πρωινό ωράριο 9:00 π.μ. έως 5 μ.μ.. Εκτάκτως απασχολήθηκε επιπλέον τρεις (3) φορές μέσα στο μήνα κατά τις νυχτερινές ώρες από 22:00 μ.μ μέχρι 6:00 π.μ.. Ο μηνιαίος μισθός του έστω ότι είναι 1.000 €.
Επομένως, για τις τρεις ημέρες της νυχτερινής εργασίας, η προσαύξηση πρέπει να υπολογιστεί, βάσει της συγκεκριμένης ΕΣΣΕ, με 50% αντί του νόμιμου 25% βάσει του άρθρου 150 του Π.Δ. 62/2025.
Επειδή η προσαύξηση για τη νυχτερινή εργασία υπολογίζεται επί των νόμιμων αποδοχών (ύψους 880 € και όχι 1.000 €), το ημερομίσθιο του εργαζομένου θα είναι (880 € δια 25 Η.Α.=) 35,20 €.
Η ημερήσια προσαύξηση λόγω νυχτερινής εργασίας θα ανέρχεται στο ποσό των (35,20 € επί 50%=) 17,60 € την ημέρα. Οι συνολικές αποδοχές προσαύξησης για τις τρεις ημέρες θα είναι (17,60 € επί 3 Η.Α.=) 52,80€, οι οποίες απαλλάσσονται από ασφαλιστικές εισφορές. Οι συνολικές εισφορές θα υπολογιστούν μόνο για τον μηνιαίο μισθό των συμφωνημένων αποδοχών των 1.000 € και όχι και των επιπλέον αποδοχών της προσαύξησης ποσού 52,80 €.
Επομένως, στην ΑΠΔ θα δηλωθεί μόνο ο μηνιαίος μισθός, δηλαδή 1.000€.
3ο Παράδειγμα: Πωλήτρια σε εμπορικό κατάστημα απασχολήθηκε δύο (2) Κυριακές τον μήνα Δεκέμβριο. Η ατομική σύμβαση εργασίας ορίζει μηνιαίες αποδοχές 900 € και προσαύξηση 100% των αποδοχών (επί των νόμιμων αποδοχών) όταν απασχολείται τις Κυριακές και τις εορτές, αντί του νόμιμου 75% που προβλέπεται στο άρθρο 219 του Π.Δ. 62/2025.
Επειδή η προσαύξηση για την εργασία κατά τις Κυριακές και
τις αργίες υπολογίζεται επί των νόμιμων αποδοχών (880 € και όχι 900 €), το ημερομίσθιο θα είναι ως εξής:
Ημερομίσθιο: (νόμιμος μισθός) 880 € δια 25 Η.Α.= 35,20 € την ημέρα.
Η προσαύξηση για την απασχόληση τις δύο (2) Κυριακές θα είναι επί των νόμιμων ημερήσιων αποδοχών, δηλαδή 35,20 € επί 100%= 70,40 €.
Αν λόγω της απασχόλησης της εργαζόμενης τις δύο (2) Κυριακές, τής δόθηκαν δύο ημέρες ανάπαυσης εντός των επόμενων εβδομάδων που απασχολήθηκε τις Κυριακές, το ποσό στο οποίο θα υπολογισθούν οι ασφαλιστικές εισφορές και θα δηλωθεί στην ΑΠΔ θα είναι μόνο ο μηνιαίος μισθός (900 €), καθώς το ποσό της προσαύξησης 70,40€ απαλλάσσεται της καταβολής των εισφορών.
Αν, ωστόσο, ο εργοδότης εξ ελευθεριότητας, αποφασίσει να χορηγήσει την προσαύξηση (100% στο ημερομίσθιο της Κυριακής) στον καταβαλλόμενο μισθό, τότε το ποσό που απαλλάσσεται των ασφαλιστικών εισφορών θα είναι το ανωτέρω (70,40 €), ενώ για το υπόλοιπο (τη διαφορά) θα υπολογιστούν κανονικά οι ασφαλιστικές εισφορές. Στην περίπτωση αυτή, δηλαδή, το ημερομίσθιο θα υπολογιστεί βάσει του συμφωνημένου μισθού (900 €) και θα είναι (900 € δια 25 Η.Α.=) 36,00 € και η προσαύξηση κατά τις δύο Κυριακές θα ανέρχεται σε (36,00 επί 100% επί 2 =) 72,00 €.
Η διαφορά προσαύξησης επί του καταβαλλόμενου και του νόμιμου είναι (72 €-70,40 €=) 1,60€, ποσό το οποίο υπόκειται σε παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών.
Επομένως, στην ΑΠΔ θα δηλωθεί ο μηνιαίος μισθός 900 € συν τη διαφορά της προσαύξησης επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου από το νόμιμο (1,60 €), δηλαδή 901,60€.
Στην ανωτέρω Εγκύκλιο 19/2025 επισημαίνεται επίσης ότι οι προσαυξήσεις που απαλλάσσονται των ασφαλιστικών εισφορών υπολογίζονται στον νόμιμο μισθό για την νυχτερινή απασχόληση και την απασχόληση κατά τις Κυριακές και αργίες (σύμφωνα με τα άρθρα 150 και 219 του Π.Δ. 62/2025), ενώ οι προσαυξήσεις που δίνονται στις υπερωρίες και την υπερεργασία υπολογίζονται στον καταβαλλόμενο μισθό (σύμφωνα με το άρθρο 194 του Π.Δ. 62/2025).
Επομένως, αν οι εργοδότες αποφασίσουν να υπολογίζουν τις προσαυξήσεις για τις περιπτώσεις της νυχτερινής απασχόλησης και των Κυριακών και αργιών στον καταβαλλόμενο και όχι στο νόμιμο μισθό, τότε για τη διαφορά της προσαύξησης που υπολογίστηκε στον καταβαλλόμενο από το νόμιμο μισθό, θα υπόκειται σε παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών.
Οι νεώτερες διατάξεις του ν. 5239/2025 και η ανωτέρω Εγκύκλιος 19/2025 δίνει έμφαση στο ποσό που θα δηλώνεται στην ΑΠΔ. Αυτό συμβαίνει επειδή η κυβέρνηση, θέλοντας προφανώς να απαλλάξει ακόμη περισσότερο τους εργοδότες, ψήφισε την ανωτέρω διάταξη για να ελαχιστοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις εισφορές που αυτοί θα κατέβαλαν και σε ετήσια βάση. Με άλλα λόγια, επισημαίνει το ποσό που θα δηλώνεται στην ΑΠΔ, επειδή επ’αυτού του δηλωθέντος μισθού θα υπολογιστούν και τα Δώρα τού έτους (Δώρο Πάσχα, Δώρο Χριστουγέννων και Επίδομα Αδείας), τα οποία θα μειωθούν αναλογικά.
V. Να ακυρωθεί η αντεργατική ρύθμιση Κεραμέως. Να διευκολυνθούν με άλλα γενναία και λυσιτελή μέτρα οι επιχειρήσεις, κυρίως οι μικρομεσαίοι
Από όλα τα παραπάνω, γίνεται σαφές ότι η κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών επί των προσαυξήσεων της νυχτερινής εργασίας, της υπερεργασίας, των υπερωρίες και την εργασία κατά τις Κυριακές-αργίες (για τους εργαζομένους με πλήρη απασχόληση) και τώρα ΚΑΙ επί των πρόσθετων προσαυξήσεων από οικειοθελείς παροχές τού εργοδότη καθώς και επί των πρόσθετων παροχών που προβλέπονται από ΣΣΕ, δεν είναι στη σωστή κατεύθυνση. Διότι, αφενός μεν θα περιοριστούν τα έσοδα του ΕΦΚΑ, αφετέρου δε -και κυρίως- θα μειωθούν οι συντάξεις των νέων ασφαλισμένων αφού οι προσαυξήσεις σε υπερεργασία, υπερωρίες, νυχτερινά και εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες αποτελούν συντάξιμες αποδοχές και συμβάλλουν στο τελικό ύψος τής σύνταξης των ασφαλισμένων.
Επίσης θα μειωθούν, όπως παραδέχεται και ο ΕΦΚΑ στην 19/2025 Εγκύκλιο, αναλογικά και τα τρία Δώρα των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, λόγω της κατάργησης των ασφαλιστικών εισφορών στις προσαυξήσεις όλων των μορφών πρόσθετης εργασίας.
Η κυβέρνηση θα μπορούσε να βρει άλλους τρόπους για να ενισχύσει την εργοδοσία (κυρίως του τουρισμού, της εστίασης αλλά και του λιανεμπορίου και της βιομηχανίας), χωρίς να στερήσει τους μελλοντικούς συνταξιούχους από σημαντικό τμήμα τής σύνταξής τους και χωρίς να στερήσει τους σημερινούς εργαζόμενους από ένα τμήμα των Δώρων τους.
Κατά συνέπεια, είναι προφανές ότι οι χαμηλοί μισθοί και η φτωχοποίηση των μισθωτών τού ιδιωτικού τομέα («working poors») θα εντείνει περαιτέρω τη «συνταξιοδοτική φτώχεια» («pension poverty») των σημερινών αλλά και των μελλοντικών συνταξιούχων. Όχι μόνο ως συνέπεια των μνημονιακών περικοπών και της απαγόρευσης της αύξησης των συντάξεων («πάγωμα» αυξήσεων) μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 (άρθρο 3 ν. 4475/2017), αλλά και λόγω της σημερινής μείωσης των μισθών τού ιδιωτικού τομέα, κυρίως μέσω της υπερφορολόγησής τους αλλά και του θηριώδη πληθωρισμού που, παρά τις όποιες προσπάθειες, παραμένει ο υψηλότερος στην ΕΕ.
Έτσι η φτωχοποίηση μισθωτών και συνταξιούχων, που αποτελούν «συγκοινωνούντα δοχεία», συντηρείται, γενικεύεται και με το νέο εργασιακό ν/σ δυστυχώς ενισχύεται και θα πλήξει κυρίως τους νέους συνταξιούχους τού ιδιωτικού τομέα.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Πανεπιστημιακός-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ