Του Κώστα Ράπτη
Σε συνάντησή του με την Αυστραλή ομόλογό του Πένι Γουόνγκ, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Άντονι Μπλίνκεν τόνισε σχετικά με την κατάσταση που διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια: “Όλα τα μέρη πρέπει να λάβουν μέτρα για να αμβλυνθούν οι εντάσεις. Η κλιμάκωση δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Θα οδηγήσει σε περισσότερη σύγκρουση, περισσότερη βία, περισσότερη ανασφάλεια”.
Ένα κρίσιμο ερώτημα είναι βέβαια ποιοι ακριβώς συμπεριλαμβάνονται στα “μέρη”.
Η ίδια η Ουάσιγκτον δεν είναι στην πραγματικότητα, δεδομένης της ιδιομορφίας της σχέσης της με το Ισραήλ, ένας αμέτοχος τρίτος που μπορεί να περιορίζεται στο να απευθύνει συστάσεις. Αλλά και ο περί το Ιράν “άξονας της αντίστασης” φέρεται να αποκτά στηρίγματα που να δίνουν στην όλη σύγκρουση χαρακτηριστικά οιονεί παγκοσμίου πολέμου.
Από τις εξελίξεις των τελευταίων 24ωρων, αναμφίβολα σημαντικότερη ήταν η αιφνιδιαστική επίσκεψη του Σεργκέι Σοϊγκού στην Τεχεράνη τη Δευτέρα.
Ο Σοϊγκού, στενός συνεργάτης του Βλαντίμιρ Πούτιν, υπήρξε υπουργός Άμυνας της Ρωσίας από το 2012 μέχρι τον περασμένο Μάιο, οπότε πλήρωσε το τίμημα των σκανδάλων διαφθοράς υφισταμένων του στο υπουργείο και μετακινήθηκε στη θέση του γραμματέα του ρωσικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, θεσμού με σημασία ανάλογη με του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος στα σοβιετικά χρόνια. (Αντίστοιχα, όταν απομακρύνθηκε από την πρωθυπουργία, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ αποζημιώθηκε με την αντιπροεδρία του εν λόγω συμβουλίου).
Ο Ρώσος επισκέπτης συναντήθηκε στην πρωτεύουσα του Ιράν με τον νέο πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας Μασούντ Πεζεσκιάν, τον γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν, Αλ-Ακμπάρ Αχμαντιάν, καθώς και με τον αρχηγό του ιρανικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν, αντιστράτηγο Μοχάμεντ Μπαγερί, όπως μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Ελάχιστα πράγματα έγιναν γνωστά από τις επαφές αυτές. Ο Πεζεσκιάν φρόντισε να επισημάνει ότι “η Ρωσία ήταν μεταξύ των χωρών που υποστήριξαν το Ιράν σε δύσκολες στιγμές” και συμπεριέλαβε την “επέκταση των δεσμών με αυτόν τον στρατηγικό εταίρο” μεταξύ των προτεραιοτήτων εξωτερικής πολιτικής της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Ο Μπαγερί, πάλι, χαιρέτισε την “τριμερή συνεργασία μεταξύ Ιράν, Ρωσίας και Κίνας”.
Το ερώτημα είναι τι πραγματικά σηματοδοτεί η εν λόγω επίσκεψη σε μία στιγμή κατά την οποία Ιράν και Ισραήλ βρίσκονται “με το δάκτυλο στην σκανδάλη”.
Κομιστής πιθανότατα προσωπικού μηνύματος του Πούτιν, ο Σοϊγκού θα μπορούσε να έχει είτε “πυροσβεστική” αποστολή, είτε και το ακριβώς αντίθετο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα προηγούμενα 24ωρα υπήρξαν αλλεπάλληλες πτήσεις μεταγωγικών αεροσκαφών Ιλιούσιν από τη Μόσχα προς την Τεχεράνη που εκτιμάται ότι μετέφεραν οπλισμό.
Η προσπάθεια να ελεγχθούν οι εντάσεις δεν είναι βέβαια απαραιτήτως αντιθετική προς κινήσεις πολιτικής και εξοπλιστικής στήριξης του Ιράν. Και, σε κάθε περίπτωση, η πρωτόγνωρη αναβάθμιση των ρωσο-ιρανικών σχέσεων επιβάλλει εν μέσω κρίσεων μία μίνιμουμ συνεννόηση.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι, από την αρχή του έτους, το Ιράν αποτελεί πλέον μέλος της υπό ρωσο-κινεζική ηγεσία Ομάδας Brics (μετά τη διεύρυνσή της με πέντε νέα μέλη από την ευρύτερη Μέση Ανατολή), ενώ έχει ενταχθεί και στο αμυντικό Σύμφωνο της Σαγκάης. Η Ισλαμική Δημοκρατία συνδέεται με μεγάλες οικονομικές συμφωνίες με την Κίνα, αλλά και με συμφωνίες με τη Ρωσία στον τομέα της ασφάλειας.
Στην πραγματικότητα η ρωσική ηγεσία αντιμετωπίζει ένα δίλημμα που καθρεφτίζει το αντίστοιχο της ιρανικής. Όπως η Τεχεράνη δεν έχει συμφέρον να κλιμακώσει, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να αφήσει αναπάντητο το τεράστιο πλήγμα στο γόητρο και την ασφάλειά της που ήταν η δολοφονία Χανίγιε, έτσι και η Μόσχα δεν έχει την πολυτέλεια να αναμιγνύεται σε νέα μέτωπα, πέραν του ουκρανικού, αλλά δεν έχει και την πολυτέλεια να δει τους νέους εταίρους της στην ευρασιατική ολοκλήρωση να ητττώνται.
Και ασφαλώς δεν δυσαρεστείται από εξελίξεις που δημιουργούν σοβαρούς περισπασμούς στις ΗΠΑ.
