Προχωρά η αποδολαριοποίηση
Ρωσία και Κίνα στήνουν μηχανισμό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και από άλλες χώρες που αναζητούν ένα αντίδοτο στην οπλοποίηση του δολαρίου από την Ουάσιγκτον
Σαφές μήνυμα προς τις ΗΠΑ πως δεν πρόκειται να τους φοβίσουν οι απειλές για κυρώσεις, αποτελεί η συνάντηση των ηγετών Ρωσίας (Vladimir Putin) και Κίνας (Xi Jinping). Ειδικότερα, ο Putin θα πραγματοποιήσει διήμερη επίσκεψη στην Κίνα, αρχής γενομένης από την Πέμπτη (16/5/2024).
Μάλιστα, φαίνεται πως Ρωσία και Κίνα στήνουν ένα μηχανισμό για την αποδολαριοποίηση των οικονομικών, που θα μπορούσε -ωστόσο- να εφαρμοστεί και από άλλες χώρες που θα επιθυμούσαν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.
Το πρώτο ταξίδια Putin στο εξωτερικό
Όπως γράφει στους Financial Times, η Alexandra Prokopenko από το
Carnegie Russia Eurasia Center, ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin, πρόκειται να ταξιδέψει στην Κίνα στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, αφότου εξασφάλισε άλλα έξι χρόνια στο Κρεμλίνο. Ένας από τους κύριους στόχους του θα είναι να βρει τρόπους να ελαχιστοποιήσει οποιαδήποτε διαταραχή στην οικονομική σανίδα σωτηρίας που η Κίνα του έχει προσφέρει, μετά τις δυτικές κυρώσεις λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά τον ανασχηματισμό του υπουργικού του συμβουλίου την Κυριακή, βασικοί αξιωματούχοι για τις σινορωσικές σχέσεις παρέμειναν στη θέση τους. Ο νέος υπουργός Άμυνας, Andrei Belousov, είναι οικονομολόγος με βαθιές σχέσεις με την κινεζική ηγεσία.
Από τον Φεβρουάριο του 2022, το Πεκίνο έχει γίνει η μεγαλύτερη αγορά για το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και βασική πηγή εισαγωγών. Αυτά κυμαίνονται από αθώα καταναλωτικά αγαθά μέχρι εξαρτήματα που διατηρούν τη στρατιωτική μηχανή σε λειτουργία. Με την προμήθεια κινεζικών αγαθών διπλής χρήσης να βοηθά το Κρεμλίνο να ξεπεράσει την Ουκρανία και τη Δύση, αφήνοντας τους Ουκρανούς αντιμέτωπους με ένα ρωσικό πλεονέκτημα δύναμης πυρός, η Ουάσινγκτον προσπαθεί τώρα να διακόψει αυτή τη ροή.
Οι αμερικανικές απειλές για κυρώσεις
Τον Δεκέμβριο, ο Λευκός Οίκος απείλησε να επιβάλει κυρώσεις σε οποιαδήποτε τράπεζα πραγματοποιεί πληρωμές για τη ρωσική πολεμική μηχανή. Νωρίτερα φέτος, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Janet Yellen, και ο υπουργός Εξωτερικών, Antony Blinken, επισκέφθηκαν την Κίνα και εξέθεσαν τις απειλές στους Κινέζους ηγέτες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Προς το παρόν, αυτές φαίνεται να έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Οι κινεζικές εξαγωγές προς τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 15,7% τον Μάρτιο και κατά 13,5% τον Απρίλιο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Σύμφωνα με την Prokopenko, ωστόσο, οι ελπίδες ότι αυτό θα επιλύσει οριστικά το πρόβλημα, είναι… ευσεβείς πόθοι. Τα τελευταία δύο χρόνια, η ρωσική και η κινεζική κυβέρνηση έχουν επιδείξει αξιοσημείωτη ικανότητα προσαρμογής στους αμερικανικούς περιορισμούς. Η επίσκεψη του Putin αποτελεί μια νέα ευκαιρία για να γίνει κατ’ ιδίαν καταιγισμός ιδεών σχετικά με τις επιλογές πριν από την αθόρυβη εφαρμογή τους. Ο Ρώσος πρόεδρος αναμένεται να συνοδεύεται από μια έμπειρη ομάδα από την κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την προσπάθεια του Κρεμλίνου να αποδολαριοποιήσει το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα από το 2014. Οι τολμηρές κινήσεις τους επέτρεψαν στη χώρα να αντέξει το αρχικό σοκ των κυρώσεων και στη συνέχεια να μεταστρέψει γρήγορα το χρηματοπιστωτικό της σύστημα από την εξάρτηση από το δολάριο και το ευρώ στην εξάρτηση από το ρενμίνμπι.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, το ρενμίνμπι θα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τρίτο των διακανονισμών στο ρωσικό εμπόριο με ξένους εταίρους – από σχεδόν μηδενικό ποσοστό πριν από την εισβολή πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία. Οι καταθέσεις ρενμίνμπι στη Ρωσία ανήλθαν σε 68,7 δισ. δολάρια το 2023, ξεπερνώντας τις καταθέσεις σε δολάρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, ο δανεισμός σε ρενμίνμπι αυξήθηκε σχεδόν κατά τέσσερις φορές στα 46,1 δισ. δολάρια, χάρη κυρίως στη μετατροπή του χρέους από δολάρια και ευρώ σε ρενμίνμπι.
Το ρωσικό… Swift
Η Ρωσία και η Κίνα χρησιμοποιούν τοπικές υποδομές για τη διενέργεια και εκκαθάριση συναλλαγών. Μετά την επιβολή κυρώσεων το 2014, η Ρωσία δημιούργησε ένα εγχώριο ανάλογο του Swift, γνωστό ως σύστημα χρηματοοικονομικών μηνυμάτων της Τράπεζας της Ρωσίας (SPFS), η χρήση του οποίου είναι πλέον υποχρεωτική. Η Κίνα λειτουργεί το δικό της σύστημα διασυνοριακών διατραπεζικών πληρωμών (Cips), το οποίο περιλαμβάνει πλέον περίπου 30 ρωσικές τράπεζες. Ενώ το Cips δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το Swift σε όγκο, ο πόλεμος στην Ουκρανία τροφοδοτεί την επέκτασή του. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι ημερήσιες συναλλαγές αυξήθηκαν κατά 50% το 2022 και στη συνέχεια κατά άλλο 25% τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2023. Η Cips δεν επεξεργάζεται μόνο πληρωμές μεταξύ Κίνας και Ρωσίας. Τον Απρίλιο του 2023, για παράδειγμα, το Μπανγκλαντές το χρησιμοποίησε για να πληρώσει την υπηρεσία ατομικής ενέργειας της Ρωσίας σε ρενμίνμπι για εργασίες σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο.
Αλλά αυτό από μόνο του δεν θα προστατεύσει τις κινεζικές τράπεζες από τις κυρώσεις σε περίπτωση που η Ουάσινγκτον ανακαλύψει απαγορευμένες συναλλαγές. Επομένως, το επόμενο βήμα για τη Μόσχα και το Πεκίνο θα είναι η δημιουργία εξελιγμένων υποδομών για την εκκαθάριση των πιο ευαίσθητων πληρωμών. Αυτό είναι απίθανο να περιλαμβάνει οποιαδήποτε μεγάλη κινεζική τράπεζα που έχει ενσωματωθεί στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά ορισμένες από τις 4.500 περιφερειακές τράπεζές της έχουν ήδη ανταποκριτικές σχέσεις με ρωσικές τράπεζες. Ένα σύστημα για την εκκαθάριση προβληματικών πληρωμών θα μπορούσε να περιλαμβάνει μικρότερες τράπεζες που πραγματοποιούν συναλλαγές μόνο στο εθνικό τους νόμισμα και χρησιμοποιούν μόνο τοπικές υποδομές. Είναι πιθανή η συμμετοχή πολλαπλών εταιρειών ως ενδιάμεσων, μεταξύ άλλων από χώρες της κεντρικής Ασίας και του Κόλπου. Φυσικά, τέτοιες συναλλαγές θα είναι πιο δαπανηρές και θα απαιτούν περισσότερο χρόνο, αλλά θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τις ΗΠΑ να τις βρουν και να τις πατάξουν.
«Προς το παρόν, βέβαια, τέτοιοι μηχανισμοί μπορούν να αποτελέσουν μόνο μια λύση μπαλώματος. Αργά ή γρήγορα, είναι πιθανό να εντοπιστούν από τα αετίσια μάτια της αμερικανικής κυβέρνησης. Χρησιμοποιώντας όμως τη ρωσική οικονομία ως ένα γιγαντιαίο sandbox, οι κινεζικές αρχές μπορούν να τελειοποιήσουν μια χρηματοοικονομική υποδομή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλα έθνη που αναζητούν ένα αντίδοτο στην οπλοποίηση του δολαρίου από την Ουάσινγκτον» καταλήγει η Alexandra Prokopenko από το Carnegie Russia Eurasia Center.