Από τα 554 εκατ. της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την πολιτική προστασία και την πυροσβεστική η κυβέρνηση απορρόφησε μόλις το… 1%
«Πεταμένα» είναι τα χρηματοδοτούμενα έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης για το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, αφού τα κονδύλια δεν εκταμιεύονται ούτε βέβαια προωθούνται προς υλοποίηση.
Το Documento φέρνει στο φως απόφαση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σύμφωνα με την οποία σε σύνολο 554.470.237,90 εκατ. ευρώ που έχουν εγκριθεί για την Ελλάδα, για το 2023 έχουν δαπανηθεί μόλις 4.957.146,86 εκατ. ευρώ για 24 έργα που αφορούν την πολιτική προστασία και την πυροσβεστική.
Πρόκειται δηλαδή για απορρόφηση περίπου 1% του συνολικού ποσού!
Ετσι, η χώρα μένει εκτεθειμένη και απροστάτευτη απέναντι στις φυσικές καταστροφές, ενώ θα μπορούσε να έχει υλοποιήσει τα έργα αυτά και να είχε κατ’ ελάχιστο θωρακιστεί με τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Μπορεί λοιπόν η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να επιδεικνύει γρήγορα αντανακλαστικά στην αποποίηση ευθυνών για τις πυρκαγιές διατρανώνοντας πως όλα είναι «καλώς καμωμένα» από την πλευρά της, εντούτοις όταν πρέπει να τρέξει στην πράξη προγράμματα για το κοινωνικό κράτος και δη για την πολιτική προστασία και πυρόσβεση, τότε υφίστανται εγκληματική αδράνεια και καθυστέρηση…
Λιμνάζουν οι πόροι
Στις 30.05.24 δημοσιεύτηκε στη Διαύγεια απόφαση με τη συγκεντρωτική λίστα των 24 έργων που είναι ενταγμένα στους πυλώνες «Πράσινη μετάβαση» και «Ιδιωτικές επενδύσεις και θεσμικός μετασχηματισμός» και τα οποία χρηματοδότησε το Ταμείο Ανάκαμψης για το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και συγκεκριμένα για τη δημόσια ασφάλεια, τους πυροσβεστικούς σταθμούς και τα σώματα ασφαλείας συνολικού ποσού 554.470.237,90 εκατ. ευρώ. Από τα χρήματα αυτά η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αξιοποιήσει για το 2023 μόλις 4.957.146,86 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 1%! Μάλιστα, το ποσοστό αυτό επιβεβαίωσε και η έκθεση του Παρατηρητηρίου του Ινστιτούτου ΕΝΑ η οποία δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2024 και αφορά τα οικονομικά δεδομένα των χρηματοδοτούμενων έργων για το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έως και τις 31.03.24.
Ωστόσο η απόφαση της Διαύγειας που παρουσιάζει το Documento και αφορά τις δαπάνες για ολόκληρο το 2024 αποδεικνύει πως καμία εξέλιξη δεν έχει πραγματοποιηθεί επί της ουσίας ακόμη και μετά τον Μάρτιο του 2024.
Σύμφωνα με την αναρτηθείσα στη Διαύγεια απόφαση έχουν πιστωθεί (έχουν δηλαδή μεταφερθεί προς τις υπηρεσίες) για το 2024 μόλις 107 εκατ. ευρώ και μάλιστα το μεγαλύτερο ποσό της πίστωσης αυτής θα καταβληθεί το γ΄ και δ΄ τρίμηνο του 2024, δηλαδή μετά το πέρας του καλοκαιριού! Τι σημαίνει αυτό; Με απλά λόγια, οι διαδικασίες για την υλοποίηση των χρηματοδοτούμενων έργων έχουν μείνει στα χαρτιά, ενώ η κυβέρνηση δείχνει απροθυμία να… ανεβάσει ταχύτητες ενόψει πιθανών πυρκαγιών, αφήνοντας τη χώρα πλήρως ανοχύρωτη.
«Ενας σκασμός λεφτά»
Το εξοργιστικό είναι πως πέρα από το έργο «Sub1: Σύστημα διαχείρισης στόλου οχημάτων GPS πυροσβεστικού σώματος, οχημάτων πολιτικής προστασίας», για κανένα άλλο από τα 24 έργα δεν έχει εκταμιευτεί πλήρως τα χρηματικό ποσό που έχει οριστεί για την υλοποίησή τους! Μάλιστα πολλά από αυτά έχουν χρηματοδοτηθεί από το 2021 και δεν έχει υπάρξει καμία δαπάνη!
Για τα έργα ουσιαστικής προστασίας (προμήθεια εξοπλισμού, οχημάτων, αεροσκαφών, ψηφιακών συστημάτων διαχείρισης κ.λπ.) έχουν καταγραφεί είτε ελάχιστες πληρωμές είτε καμία. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την επίμαχη απόφαση δεν έχουν αντικατασταθεί όλα τα γερασμένα Canadair, δεν έχουν δοθεί προϋπολογισμένες προμήθειες ελικοπτέρων για υγειονομικές αποστολές, μετεωρολογικούς σταθμούς έγκαιρης προειδοποίησης, ραντάρ και νέα drones. Μηδενικές είναι και οι δαπάνες των ενταγμένων έργων για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της πολιτικής προστασίας και του Πυροσβεστικού Σώματος, των σωμάτων δηλαδή που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και παλεύουν καθημερινά με τις φλόγες και τις ελλείψεις, που η ίδια η κυβέρνηση τα έχει εξαναγκάσει να υποστούν.
Κάποια από τα έργα είναι τα εξής:
- Στο έργο 2021ΤΑ05300000 «Sub2: Εργο κατασκευής 7 κτιρίων» με ολικό προϋπολογισμό 12.686.570,19 δεν έχει υπάρξει καμία δαπάνη, παρά το γεγονός ότι το έργο ξεκίνησε το 2021.
- Στο έργο 2022ΤΑ05300006 «Υποέργο 1: Αγορά μηχανών πυρόσβεσης κι άλλων οχημάτων απόκρισης για το Πυροσβεστικό Σώμα» με ολικό προϋπολογισμό 80.589.998,45 δεν υπήρξε καμία δαπάνη για το έργο το 2023, ενώ το 2024 μονάχα το γ΄ τρίμηνο θα πιστωθούν 14.995.139,69.
- Για το έργο 2022ΤΑ05300007 «Υποέργο 6: Προμήθεια έντεκα (11) αμφίβιων μονοκινητήριων αεροσκαφών πυρόσβεσης για τα νησιωτικά συμπλέγματα» με ολικό προϋπολογισμό 78.331.800,00 δεν έγινε καμία δαπάνη για το 2023 και το γ΄ τρίμηνο του 2024 θα πιστωθεί το ποσό των 19.582.950,00.
- Στο έργο 2023ΤΑ05300006 «Υποέργο 4: Αγορά δύο (2) πυροσβεστικών ελικοπτέρων μεσαίου τύπου» με ολικό προϋπολογισμό 77.800.000,00 ευρώ δεν υπήρξε καμία δαπάνη για το έργο το 2023 και καμία δαπάνη δεν προβλέπεται για το 2024.
- Για το έργο 2023ΤΑ05300004 «Υποέργο 5: Αγορά ενός (1) ελικοπτέρου για τη μεταφορά της ομάδας διαχείρισης περιστατικών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας» με ολικό προϋπολογισμό 25.000.000 το γ΄ τρίμηνο του 2024 θα πιστωθεί μόλις το ποσό των 100.000.
- Κι όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα υπουργείο που συστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021 και αφού είχε προηγηθεί το 2020 η κακοκαιρία Ιανός και αμέσως μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 που κατέκαψαν τη βόρεια Εύβοια και την Αττική. Θα περίμενε λοιπόν κάποιος ότι θα αποτελούσε προτεραιότητα της κυβέρνησης το συγκεκριμένο υπουργείο να επιδείξει έργο.
- Με δεδομένο μάλιστα πως το αφήγημα που προωθούσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι η «πολύ καλή απόδοση της οικονομίας αντισταθμίζει την καταστροφή από τις πυρκαγιές και τα καιρικά φαινόμενα» έχει καταρρεύσει, τα «αποκαΐδια» των πυρκαγιών εκτός από ανθρώπους, σπίτια, επιχειρήσεις, δάση, έρχονται να «κάψουν» και δημοσιονομικά τη χώρα.
Η (μη) απάντηση
Τι απάντησε η κυβέρνηση στα εύλογα ερωτήματα που ανέκυψαν μετά την τεράστια καταστροφή από την πυρκαγιά που ξεκίνησε στον Βαρνάβα και έφτασε έως το Χαλάνδρι; Και τα οποία αφορούσαν μεταξύ άλλων και τη μη υλοποίηση σημαντικών έργων πρόληψης;
Στις 14.08.24, λίγες ώρες μετά τις πυρκαγιές στην Αττική, τα υπουργεία Οικονομικών και Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας εξέδωσαν δελτίο Τύπου στο οποίο ανέφεραν πως το 55% των χρηματοδοτούμενων έργων «έχει ήδη συμβασιοποιηθεί ή βρίσκεται προς τελική υπογραφή με οριστικούς αναδόχους».
Τι παρέλειψαν να πουν; Οτι η συμβασιοποίηση αποτελεί μονάχα το πρώτο βήμα για να ξεκινήσει το εκάστοτε έργο και δεν ισοδυναμεί σε καμία περίπτωση με εκταμίευση των πόρων για τον ανάδοχο, πόσο μάλλον με την υλοποίησή του.
Προς το παρόν λοιπόν η κυβέρνηση έχει περιοριστεί σε «λογιστική» απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, αφού τα χρήματα αυτά δεν έχουν ακόμη φτάσει στην πραγματική αγορά.
Εδώ η έκθεση, εκεί η έκθεση…
Κραυγαλέα απόδειξη της συνέπειας που επιδεικνύει η κυβέρνηση στην… ασυνέπεια είναι το γεγονός ότι αγνόησε πλήρως τα συμπεράσματα και τις προτάσεις έκθεσης για τη διαχείριση των πυρκαγιών στη χώρα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, καθώς και από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων, την οποία η ίδια είχε ζητήσει τον Σεπτέμβριο του 2023.
Στην έκθεση των 96 σελίδων εντοπίστηκαν σοβαρές ελλείψεις και προβλήματα αναφορικά με την αντιμετώπιση των πυρκαγιών αλλά και την πρόληψή τους. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου πυρκαγιάς είναι παραδοσιακά πολύ κατακερματισμένο, γεγονός που οδηγεί σε επικαλύψεις ή ασαφή κατανομή ευθυνών».
Ειδικότερα, παρά τις καταστροφικές πυρκαγιές οι οποίες έχουν γίνει πια συνήθεια κάθε καλοκαίρι, η κυβέρνηση δεν ολοκλήρωσε την αναθεώρηση του χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς, αλλά αντιθέτως χρησιμοποιεί χάρτη του 1980 ως βασική πηγή πληροφοριών.
Η έκθεση εντοπίζει ασάφεια ως προς τη χρήση βασικής ορολογίας, όπως «κίνδυνος», «ευαισθησία», «πιθανότητα», με αποτέλεσμα η χαρτογράφηση και ο σχεδιασμός διαχείρισης των πυρκαγιών να δυσχεραίνονται. Την ίδια στιγμή οι εμπειρογνώμονες χαρακτηρίζουν τις προσπάθειες διαχείρισης πυρκαγιών από τις ελληνικές αρχές ανεπαρκείς καθώς δεν υπάρχει ολοκληρωμένος και κοινός σχεδιασμός, ενώ το νομοθετικό πλαίσιο είναι δαιδαλώδες και συνεπώς μη αποτελεσματικό τόσο για την επιβολή ποινών όσο και για την πρόληψη των πυρκαγιών.
Ενα ακόμη μελανό σημείο για την Ελλάδα αποτελεί το γεγονός πως δεν εντοπίζεται συστηματική αξιολόγηση των επενδύσεων και δαπανών πρόληψης και καταστολής, με αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας.
Παρά το ψηφιδωτό αυτό των σοβαρών ελλείψεων, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αγνόησε επιδεικτικά και αυτή την έκθεση, όπως δυστυχώς αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος.
Ο ΟΟΣΑ προειδοποιούσε για την αφασία από τον Ιούνιο
Δύο ακριβώς μήνες πριν από τις καταστροφικές πυρκαγιές (14.06.24) που έκαψαν τη μισή βορειοανατολική Αττική ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) δημοσίευσε μελέτη η οποία ασκεί δριμεία κριτική στην Ελλάδα για τις πυρκαγιές, τονίζοντας πως υποτιμάται η πρόληψη και δεν απορροφώνται τα κονδύλια δασοπροστασίας.
Στην πολυσέλιδη και εμπεριστατωμένη έρευνα ο ΟΟΣΑ γκρεμίζει το αφήγημα της κυβέρνησης ότι «προσπαθούμε κάθε χρόνο να γίνουμε καλύτεροι, με τις συνθήκες δυστυχώς να γίνονται όλο και δυσκολότερες». Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως η Ελλάδα δεν αξιοποιεί ορθά τους ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ τα χρηματοδοτούμενα έργα δεν ολοκληρώνονται έγκαιρα. Εχουμε να κάνουμε λοιπόν με μηδαμινή απορρόφηση κονδυλίων, που προκαλεί τεράστια ζημιά.
Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί πως λίγες μόλις μέρες μετά τον ΟΟΣΑ η Κομισιόν επισήμανε στην τελευταία έκθεση ευρωπαϊκού εξαμήνου τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην υλοποίηση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης. Μάλιστα τόνισε πως παρατηρείται απουσία ενημέρωσης για την πορεία εκπλήρωσης των προαπαιτούμενων δράσεων.
Η ανικανότητα του «επιτελικού κράτους» της ΝΔ να οχυρώσει αποτελεσματικά τη χώρα απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και η πλήρης αδιαφάνεια σε ό,τι αφορά τον τρόπο αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για έργα πολιτικής προστασίας και δασοπροστασίας αποτελούν πια κοινό μυστικό.
Για περαιτέρω διευκρινίσεις το Documento απευθύνθηκε εγγράφως στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ζητώντας εξηγήσεις για τη μηδαμινή απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και την καθυστέρηση ολοκλήρωσης των έργων, αλλά μέχρι αργά το βράδυ της Παρασκευής δεν είχαμε λάβει καμία απάντηση.