Οι τουρκικές δυνάμεις ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα μια νέα επίθεση κατά της οργάνωσης PKK (Κουρδικό Εργατικό Κόμμα) στο βόρειο Ιράκ. Αυτή η τελευταία επίθεση αποτελεί συνέχεια της επιχείρησης “Νύχια του Αετού 2” στο Γκάρε τον Φεβρουάριο, στην οποία οι δυνάμεις της Άγκυρας προσπάθησαν ανεπιτυχώς να απελευθερώσουν 13 κρατούμενους του ΡΚΚ στην περιοχή Ντοχούκ. Η επιχείρηση περιλαμβάνει τη ρίψη αλεξιπτωτιστών στις περιοχές Ζαπ, Μετίνα και Αβασίν.
Αυτές οι στρατιωτικές επιχειρήσεις αποτελούν μέρος ενός τρόπου εντατικοποίησης της τουρκικής στρατιωτικής δραστηριότητας στο βόρειο Ιράκ τους τελευταίους έξι μήνες. Αυτό, με τη σειρά του, είναι ένα στοιχείο μιας ευρύτερης στρατηγικής διεκδίκησης που ανέλαβε η Άγκυρα σε μια ευρεία περιοχή τον τελευταίο χρόνο. Παρόμοιες ενεργές επιχειρήσεις έχουν αναληφθεί στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Τουρκία έχει επίσης δημιουργήσει σημαντική στρατιωτική παρουσία στο Κατάρ.
Οι τουρκικές δραστηριότητες στο Ιράκ έχουν μεγαλύτερη σημασία πέρα από το άμεσο γεωγραφικό πλαίσιο, καθώς αποκαλύπτουν τη φύση των τουρκικών φιλοδοξιών στις γύρω περιοχές. Το στοιχείο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι εάν η Τουρκία επιθυμεί ή μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στον έλεγχο της προόδου του Ιράν σε ολόκληρο το Ιράκ και τη Λεκάνη της Λεβαντίνης, προς την κατεύθυνση της Μεσογείου και του Ισραήλ.
Οι τρέχουσες ενέργειες της Τουρκίας στο Ιράκ στρέφονται ειδικά κατά του PKK. Η πρόθεση της Άγκυρας είναι να εμποδίσει την οργάνωση αυτή να διατηρήσει την ελεύθερη κυκλοφορία των μαχητών της από το αρχηγείο της στα Όρη Καντίλ, που βρίσκονται μεταξύ Ιράκ, Τουρκίας και Ιράν, έως τα σύνορα Ιράκ-Συρίας και στο 30% της Συρίας που ελέγχεται από τους Σύρους Κούρδους. Η τουρκική κυβέρνηση θεωρεί ότι η τοπική αρχή την οποία υπερασπίζονται οι ΗΠΑ σε αυτήν την περιοχή δεν είναι παρά ένα μέτωπο του ΡΚΚ.
Η Τουρκία φοβάται, λοιπόν, τη δημιουργία μιας μεγάλης έκτασης κυριαρχούμενης από το ΡΚΚ που θα εκτείνεται από το Καντίλ μέχρι τη βορειοδυτική Συρία. Οι επιχειρήσεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν στην αρχή, στο βόρειο Ιράκ, αποτελούν λοιπόν μέρος της σειράς στρατιωτικών επιδρομών που πραγματοποίησε η Τουρκία από το 2016 με σκοπό να διαμελίσει την περιοχή της κουρδικής κυριαρχίας σε διαχειρίσιμα τμήματα.
Στρατιωτικά, όλες αυτές οι επιχειρήσεις μπορούν να θεωρηθούν επιτυχημένες. Οι Κούρδοι μαχητές δεν έχουν την ικανότητα να συγκρατήσουν τον τουρκικό στρατό σε συμβατικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, στο ιρακινό έδαφος, η εκτεταμένη τουρκική χρήση drones έχει πλήξει σοβαρά το πρότερο βασικό πλεονέκτημα που απολάμβαναν οι μαχητές του ΡΚΚ: την ανώτερη γνώση τους για το έδαφος και τη συνακόλουθη ικανότητα να παρεισφρήσουν χωρίς να εντοπιστούν από τις τουρκικές δυνάμεις.
Η Τουρκία έχει πλέον εγκαταστήσει τις δικές της δυνάμεων σε αυτές τις ζώνες ασφαλείας στο Ιράκ και τη Συρία. Ο Αρζού Γιλμάζ, Τούρκος ακαδημαϊκός μιλώντας αυτή την εβδομάδα στο Al-Monitor.com, εκτίμησε ότι υπάρχουν περίπου 5.000 τουρκικά στρατεύματα που αναπτύσσονται στο ιρακινό έδαφος. Ο αριθμός των τουρκικών στρατευμάτων στη Συρία κυμαίνεται μεταξύ 12.000-20.000. Υποστηρίζονται από F-16, πυροβολικό και drones. Ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σόγλου, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι Τούρκοι σκοπεύουν να χτίσουν μια βάση στη Μετίνα. Αυτό θα διασυνδέσει τις στρατιωτικές θέσεις που καθιέρωσε η Τουρκία στο έδαφος του ιρακινού Κουρδιστάν από την έναρξη των επιχειρήσεων.
Οι περισσότερες από αυτές τις θέσεις βρίσκονται κοντά στα σύνορα, ενώ μερικές εκτείνονται έως και 40 χιλιόμετρα (25 μίλια) στο Ιράκ. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι επιδρομές πραγματοποιούνται χωρίς διαβούλευση με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) του βόρειου Ιράκ, των οποίων οι ένοπλες δυνάμεις είναι υπεύθυνες για την ασφάλεια των συνόρων.
Πηγές του KRG που μίλησαν στην ισραηλινή σελίδα ανέφεραν ότι θεωρούν τις επιχειρήσεις ως μέρος μιας τουρκικής προσπάθειας να μετατρέψει την αυτόνομη κουρδική περιοχή στο βόρειο Ιράκ σε τουρκική σατραπεία. Η απειλή του PKK είναι ένα χρήσιμο πρόσχημα για τον σκοπό αυτόν.
Άρα, ποια ευρύτερα στρατηγικά διδάγματα μπορούν να αντληθούν από την τουρκική δραστηριότητα σε αυτές τις μερικώς κατακερματισμένες αραβικές χώρες τα τελευταία χρόνια; Υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις φιλοδοξίες του Ιράν σε αυτούς τους τομείς;
Στο βαθμό που τα τουρκικά και τα ιρανικά σχέδια προσκρούουν το ένα στο άλλο, το αποτέλεσμα θα είναι τοπικές εντάσεις. Αυτό γίνεται ορατό, για παράδειγμα (προς το παρόν, είναι το μόνο πραγματικό παράδειγμα) στην περιοχή Σιντζάρ, στα σύνορα Συρίας-Ιράκ.
Η Τουρκία επιδιώκει τον έλεγχο αυτής της περιοχής, στο πλαίσιο των προσπαθειών της για αποκοπή του Καντίλ και του ΡΚΚ από τα κουρδικά βορειοανατολικά της Συρίας. Το Ιράν θέλει επίσης να το ελέγξει, ως σημείο εισόδου στη Συρία. Υπήρξαν φήμες τις τελευταίες εβδομάδες για πιθανή μεγάλη τουρκική επιχείρηση στην περιοχή. Ωστόσο, μια τέτοια επιχείρηση παραμένει απίθανη, λόγω των πιθανών στρατιωτικών και διπλωματικών επιπλοκών. Ούτε η Βαγδάτη ούτε η Τεχεράνη αντιδρούν σοβαρά στον βαθμό που η Τουρκία περιορίζει τις δραστηριότητές της στο PKK και στο KRG. Πράγματι, αυτές οι δύο πρωτεύουσες μοιράζονται με την Άγκυρα μια στρατηγική αντίθεση στις κουρδικές φιλοδοξίες. Μια επιχείρηση στο Σιντζάρ, ωστόσο, θα αποτελούσε ένα βήμα που θα ξεπερνούσε τα όρια.
Η Τουρκία έχει λιγότερο σαφώς καθορισμένες φιλοδοξίες στην ευρύτερη περιοχή της Μοσούλης, την οποία οι Τούρκοι εθνικιστές θυμούνται ως το πρώην οθωμανικό βιλαέτι της Μοσούλης. Αλλά και εδώ, επίσης, το ζήτημα επικεντρώνεται ατην επιθυμία περιορισμού της κουρδικής αυτονομίας.
Παρά τις τοπικές τριβές, η Τουρκία και το Ιράν δεν βρίσκονται σε σύγκρουση. Ως επί το πλείστον, οι φιλοδοξίες αυτών των χωρών στους σχετικούς τομείς δεν αλληλεπικαλύπτονται ούτε προσκρούουν η μία στην άλλη. Το ιρανικό σχέδιο δεν αποτελεί εμπόδιο στην επίτευξη των στόχων της Άγκυρας εναντίον των Κούρδων. Το αντίστροφο ισχύει επίσης όσον αφορά τις φιλοδοξίες του Ιράν να φτάσει στη Μεσόγειο και να εδραιώσει το μέτωπό του ενάντια στο Ισραήλ. Η Τουρκία έχει εγκαταλείψει αναγκαστικά τις παλιές ελπίδες ανατροπής του Άσαντ και αντικατάστασής του με ένα σουνίτη ισλαμιστή. Ομοίως, στην πολιτική της Βαγδάτης, οι Τούρκοι είναι μόνο μικροί παίκτες, προσφέροντας περιορισμένη υποστήριξη σε έναν αριθμό Σουνιτών Αράβων και τουρκμενικών πολιτικών.
Ούτε η Άγκυρα ούτε η Τεχεράνη θέλουν ένα ισχυρό Ιράκ ή μια δυνατή Συρία. Αντιθέτως, ο κατακερματισμός αυτών των χωρών τις εξυπηρετεί. Και οι δύο είναι ευτυχείς να έχουν αδύναμους γείτονες των οποίων το έδαφος μπορεί να παραβιαστεί κατά βούληση. Ως επί το πλείστον, ενδιαφέρονται να προσεταιριστούν διαφορετικά κομμάτια εδάφους. Το Ιράν είναι απασχολημένο με τη δημιουργία περιοχών ελέγχου για τη μεταφορά όπλων και ανδρών προς τον Λίβανο και το Ισραήλ. Η Άγκυρα δεν έχει ούτε την επιθυμία ούτε τα μέσα να αντιδράσει σε αυτό. Οι δικές της περιοχές ελέγχου, εν τω μεταξύ, στη βόρεια Συρία και το Ιράκ, δεν είναι περιοχές απαραίτητες για αυτό το ιρανικό σχέδιο.
Η Άγκυρα επίσης δεν μπορεί να λειτουργήσει ως προπύργιο κατά της Ρωσίας σε αυτούς τους τομείς. Αντίθετα, οι δυνάμεις της στη Συρία εξαρτώνται από τη ρωσική συγκατάθεση και καλή θέληση. Πράγματι, η Μόσχα βλέπει την παροχή αυτής της καλής θέλησης ως χρήσιμο εργαλείο για να προσελκύσει την Τουρκία πιο μακριά από τη Δύση και το ΝΑΤΟ.
Από πολλές απόψεις, οι προσανατολισμοί της Άγκυρας και της Τεχεράνης κινούνται σε παράλληλες διαστάσεις. Και οι δύο χώρες είναι τα κέντρα πρώην αυτοκρατοριών, και οι δύο διέπονται από καθεστώτα που συνδυάζουν το πολιτικό Ισλάμ με έναν τύπο ιμπεριλιαστικού ρεβανσισμού. Εμφυτευμένη πεποίθηση και στις δύο χώρες είναι η αντίθεση στο παρακμάζον status quo υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, και η επιθυμία να κερδίσουν από την υποχώρηση των Αμερικανών. Προς το παρόν, ωστόσο, τα έργα τους είναι σε θέση να συνυπάρχουν ως επί το πλείστον. Όποιος ελπίζει ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να ενδιαφέρεται να διασφαλίσει την ειρήνη της περιοχής λειτουργώντας ως προπύργιο εναντίον του Ιράν, δεν βλέπει τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Πηγή: Jerusalem Post