Ο Ιταλός καθηγητής Jan Jielonka, στο άρθρο που έγραψε στην “Καθημερινή“(28/3) και δημοσιεύεται παρακάτω, αναγνωρίζει ότι η επανάκαμψη της έννοιας του έθνους-κράτους και της στροφής σε αυτό, μοιάζει πραγματική και οικεία αλλά, όμως, ισχυρίζεται ότι αυτή η επανάκαμψη και στροφή είναι παραπλανητική και ότι μάλλον δεν μπορεί πλέον να υπάρξει.
Ο Jan Jielonka κάνει, πέραν των άλλων, στο κείμενό του δύο κρίσιμα λάθη.
Πρώτον: Ούτε η Ε.Ε ούτε η “παγκοσμιοποίηση“, δια των κυρίαρχων κύκλων της και πρώτα απ’ όλα των ΗΠΑ, έχουν συμβάλλει ουσιαστικά στην απόλυτα αναγκαία ευρωπαϊκή αλληλοβοήθεια και τη διεθνή αλληλεγγύη για την καταπολέμηση της κρίσης του κορονοϊού.
Αντίθετα και η Ε.Ε και η “παγκοσμιοποίηση”, έχουν εγκαταλείψει τα πιο δοκιμαζόμενα κράτη στην τύχη τους ενώ στην Ευρώπη και τον πλανήτη ισχύει η ρήση: ο σώζων εαυτόν σωθήτω.
Ακόμα και για την ανακάλυψη φαρμάκου για την καταπολέμηση του κορονοϊού, ούτε η Ε.Ε ούτε η “παγκοσμιοποίηση” έχουν συμβάλλει στο παραμικρό, ενώ, αντίθετα και σε αυτό το πεδίο υπάρχει έντονος, σχεδόν αβυσσαλέος, ανταγωνισμός για το ποιο θα κατακτήσει τα πρωτεία.
Ο διεθνισμός και η διεθνοποίηση που υπόσχοντο η Ε.Ε και η “παγκοσμιοποίηση” αποδεικνύεται κενό γράμμα. Αντίθετα, στο πλαίσιο της Ε.Ε και της “παγκοσμιοποίησης” ο κόσμος εξελίσσεται σε θηριοτροφείο.
Δεύτερο λάθος: Ο Jan Jielonka ταυτίζει ρητά ή υπόρρητα την αναβίωση της έννοιας του έθνους-κράτους, περίπου, με την “εθνική απομόνωση”, τον “εθνικό αυτοεγκλεισμό” είτε, προσθέτουμε εμείς, την “εθνική καθαρότητα”. Με δύο λόγια, ταυτίζεται η αναβίωση της έννοιας του έθνους-κράτους με τη βαθιά συντήρηση ή και την ακροδεξιά.
Η αναβίωση της έννοιας του έθνους-κράτους, τουλάχιστον από προοδευτική σκοπιά, δεν σημαίνει τίποτα από όλα τα παραπάνω. Δεν υποβαθμίζει αλλά, αντίθετα, δίνει ουσιαστικό νόημα και πραγματικό περιεχόμενο στην προσπάθεια για ευρωπαϊκή και διεθνή συνεργασία, πάνω σε ισότιμη, δίκαιη και αμοιβαία επωφελή βάση, σε αντιπαράθεση με κάθε λογής ιμπεριαλισμούς, ηγεμονισμούς και νεοαποικιοκρατικές αντιλήψεις.
Η αναγνώριση και καταξίωση στην πράξη της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και των νόμιμων εθνικών συμφερόντων κάθε χώρας, αποτελεί τη θεμέλια βάση για μια διεθνιστική προοπτική στον πλανήτη, πράγμα που δεν μπορούν να επιτύχουν, αντίθετα αντιστρατεύονται, η Ε.Ε και η “παγκοσμιοποίηση”.
Ο πατριωτισμός για την Αριστερά και η προάσπιση της κυριαρχίας, της ασφάλειας, της ακεραιότητας και των νόμιμων συμφερόντων της χώρας δεν είναι αντίπαλα προτάγματα που πρέπει να εκχωρηθούν στην αστική πλευρά, η οποία, άλλωστε, λόγω και της εξάρτησής της δεν μπορεί να τα προασπίσει, ούτε είναι για την Αριστερά μια υπόθεση αγγαρείας, η οποία διεκπεραιώνεται αναγκαστικά και ανόρεχτα αλλά αποτελούν, στη γνήσια εκδοχή τους, πρώτα απ’ όλα δικό της καθήκον, στο οποίο οφείλει να πρωτοστατεί και όχι να φέρεται ως βαριεστημένος και καταπιεσμένος ουραγός.
Π. Λαφαζάνης
Στη συνέχεια παραθέτουμε το πλήρες κείμενο του άρθρου του J.Jielonka:
Από τη Μαδρίτη μέχρι το Παρίσι και από το Βερολίνο μέχρι τη Βαρσοβία η έννοια του έθνους-κράτους αναβιώνει με ένταση. Κάθε εθνική κυβέρνηση εστιάζει στους δικούς της ανθρώπους και κάθε μία διατείνεται πως έχει καλύτερα προετοιμαστεί για την κρίση από όσο οι γείτονές της. Ουσιαστικά, εν μια νυκτί, οι πρωτεύουσες των κρατών ανέκτησαν την κυριαρχία τους που είχαν εκχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να πάρουν την άδεια ούτε των πολιτών ούτε των Βρυξελλών. Στην πράξη κυβερνούν σαν να βρίσκονται σε πόλεμο, σύμφωνα με τις αποφάσεις τους. Ο Γάλλος πρόεδρος, άλλωστε, διεμήνυσε «ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο» και έστειλε ομάδες ενόπλων να περιφρουρούν τους δρόμους για την εφαρμογή των δρακόντειων μέτρων. Το ξέσπασμα του κορωνοϊού φαίνεται πως αντιστρέφει την πορεία της Ιστορίας, μιας και ξεχάστηκαν και η παγκοσμιοποίηση και η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Βρισκόμαστε και πάλι στην εποχή του ηρωικού αγώνα των κρατών για εθνική επιβίωση. Το ότι επανακάμπτει η έννοια του εθνικού κράτους μοιάζει οικείο, αλλά είναι παραπλανητικό.
Όντως, η πανδημία κατέδειξε την ύπαρξη της δημόσιας αρχής η οποία θα αντιμετωπίσει την επείγουσα κατάσταση, αλλά αυτή εν μέρει θα εντοπίζεται σε επίπεδο κράτους, εν μέρει σε τοπικό επίπεδο και εν μέρει σε ευρωπαϊκό. Κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια, ο ιδιωτικός τομέας επεκτάθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό εις βάρος του δημοσίου, με τα κέρδη συχνά να ιδιωτικοποιούνται, ενώ στο κράτος απέμεναν οι κίνδυνοι. Τηρουμένων των αναλογιών, στη σημερινή συγκυρία του κορωνοϊού, ο δημόσιος τομέας καλείται και πάλι στα όπλα και πρόκειται να διατηρήσει τη θέση του, όπως συνέβη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εντούτοις, σε αυτήν τη φάση ολοένα και περισσότερο θα λειτουργεί σε διαφορετικά εδαφικά επίπεδα, όπερ σημαίνει ότι τα κράτη θα πρέπει να δρουν μέσω ενός περίπλοκου δικτύου, εάν πρόκειται να παραμείνουν χρήσιμα και νομιμοποιημένα.
Η πανδημία κατέστησε εμφανές το μέγεθος της εγκατάλειψης του δημοσίου τομέα μετά μία μακρά περίοδο νεοφιλελευθερισμού. Σήμερα κανείς στην Ευρώπη δεν τολμά να ισχυριστεί ότι τα ιδιωτικά νοσοκομεία μπορούν καλύτερα να καταπολεμήσουν τον ιό από τα δημόσια. Οι κακοπληρωμένες νοσοκόμες από αυτά τα δημόσια νοσοκομεία είναι σήμερα πιο πολύτιμες από τους ιδιώτες συμβούλους υγείας. Συνήθως τα εν λόγω νοσοκομεία και οι νοσοκόμες υπάγονται στη δικαιοδοσία περιφερειακών κυβερνήσεων και πρέπει να βασιστούν σε φάρμακα, μηχανήματα και εξοπλισμό, που παράγονται σε ξένες χώρες. Η μία χώρα μετά την άλλη υπόσχονται μέτρα οικονομικής στήριξης όχι μόνον για τα νοσοκομεία τους, αλλά επίσης για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Ωστόσο, τέτοιες εξαγγελίες μπορούν να υλοποιηθούν, μόνον εάν υπάρξει κοινή λύση εντός Ευρωζώνης, Ευρωπαϊκής Ενωσης και πιθανώς εντός της «Ομάδας των Επτά» και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Ο πραγματικός οικονομικός αντίκτυπος των ενισχυτικών μέτρων αυτών θα εξαρτηθεί από τις αντιδράσεις των διεθνών κεφαλαιαγορών.
Οι χώρες έχουν όντως κλείσει τα σύνορά τους, αλλά αυτό ήταν πιο πολύ μία συμβολική κίνηση, διότι τα πιο ζωτικά σύνορα είναι γύρω από τις πόλεις ή τις περιφέρειες όπου ξέσπασε η πανδημία. Οι κυβερνοεπιθέσεις δεν μπορούν να σταματήσουν με τα εθνικά σύνορα, ενώ η επικοινωνία βάσει Διαδικτύου και οι ροές μέσω αγορών ούτε αυτές σέβονται τα σύνορα. Ορισμένοι πολιτικοί σε εθνικό επίπεδο δηλώνουν έτοιμοι να αποδεσμεύσουν τις χώρες τους από την εξάρτησή τους από εισαγόμενα προϊόντα που αφορούν την υγεία. Δεν είναι λάθος να παράγονται στην Ιταλία ή στο Βέλγιο χειρουργικές μάσκες ή γάντια αντί να εκλιπαρούν οι χώρες την Κίνα σε κατάσταση κρίσης. Ωστόσο, η ανακάλυψη νέων φαρμάκων κατά του ιού προϋποθέτει διεθνή και περιφερειακό συντονισμό.
*Ο Jan Jielonka είναι καθηγητής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο της Βενετίας Κα Φοσκάρι.
