Η ανακοίνωση του Ισραηλινούς υπουργού Άμυνας Yoav Gallant για την έναρξη «μιας νέας φάσης στον πόλεμο» κατά της Χαμάς στη Γάζα, σημαίνει ότι το Ισραήλ μετατοπίζει τις επιχειρήσεις του από τον αέρα στις επίγειες δυνάμεις του.
Αυτό όμως σημαίνει ότι θα έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με πολλές προκλήσεις και ακόμη περισσότερα διλήμματα.
Σύμφωνα με τον Daniel Byman καθηγητή Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν των ΗΠΑ, μερικά από αυτά τα διλήμματα ενέχουν κινδύνους για τα ισραηλινά στρατεύματα ενώ άλλα αφορούν ευρύτερους στρατηγικούς και ανθρωπιστικούς στόχους.
Οι προκλήσεις όμως αυτές, σύμφωνα θα μπορούσαν μάλιστα να αναγκάσουν τους Ισραηλινούς ηγέτες να περιορίσουν το εύρος και την κλίμακα των στρατιωτικών επιχειρήσεων και με άλλους τρόπους.
Τι θα αντιμετωπίσει λοιπόν από τούδε και στο εξής το Ισραήλ, ώστε να διαφαίνεται τόσο ζοφερό το μέλλον για το Τελ Αβίβ;
Η πρώτη πρόκληση
Η πρώτη πρόκληση είναι η ίδια η φύση της μάχης, σύμφωνα με την ανάλυση του Byman στο Foreign Policy. Η Γάζα είναι κατοικημένη και πυκνοκατοικημένη, με πληθυσμό ανά τετραγωνικό μίλι συγκρίσιμο με το Λονδίνο. Μέσα από τα στενά δρομάκια και τα γεμάτα κτίρια, πολλά από τα πλεονεκτήματα του ισραηλινού στρατού στην ταχύτητα, τις επικοινωνίες, την επιτήρηση και τη δύναμη πυρός μεγάλης εμβέλειας εξουδετερώνονται.
Οι Ισραηλινοί θα αναγκαστούν να διαιρέσουν τις δυνάμεις τους, οι οποίες στη συνέχεια θα είναι ευάλωτες σε μικρές ομάδες ενόπλων της Χαμάς. Τα συντρίμμια που δημιουργούνται από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς προσφέρουν επίσης ευκαιρίες σε μικρές ομάδες μαχητών να βρουν κάλυψη ενάντια στα ισραηλινά στρατεύματα, με τους ελεύθερους σκοπευτές να αποτελούν θανάσιμους αντιπάλους.
Οι μαχητές της Χαμάς μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις σήραγγες για να εμφανιστούν πίσω από τις ισραηλινές δυνάμεις και να συλλάβουν περισσότερους ομήρους.
Παρόμοια κατάσταση, αναφέρει ο Αμερικανός ακαδημαϊκός αντιμετώπισαν οι Αμερικανοί στη Φαλούτζα το 2004 στο Ιράκ. Οι Ισραηλινοί μάλιστα θα αντιμετωπίσουν πιο δύσκολες συνθήκες καθώς οι Ιρακινοί αντάρτες είχαν αναλάβει πολύ λίγο τον έλεγχο της πόλης, ενώ η Χαμάς έχει ταμπουρωθεί στη Γάζα από το 2007. Επίσης, η ομάδα πιθανώς περίμενε μια σκληρή ισραηλινή απάντηση στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, αλλά ακόμα κι αν δεν το έκανε, η Χαμάς έχει προετοιμαστεί από καιρό για μια ισραηλινή εισβολή.
Τρομερό υπόγειο δίκτυο
Η αμέσως επόμενη πρόκληση θα είναι το δίκτυο των σηράγγων της Χαμάς που εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερο από το μετρό του Λονδίνου. Μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις σήραγγες για να κρύψει προμήθειες και ηγέτες, καθώς και για να εξασφαλίσει την επικοινωνία κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Ο πρώην αρχηγός της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ, στρατηγός Joseph L. Votel, συνέκρινε τα τούνελ με τη χρήση από το Ισλαμικό Κράτος ενός δικτύου σηράγγων στη Μοσούλη, στο Ιράκ -το οποίο ήταν μόλις ένα κλάσμα του μεγέθους των σηράγγων της Χαμάς- και προειδοποίησε: «Θα είναι αιματηρές, βάναυσες μάχες». Οι μαχητές της Χαμάς μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις σήραγγες για να εμφανιστούν πίσω από τις ισραηλινές δυνάμεις, να τους στήσουν ενέδρα ή ακόμα και να συλλάβουν περισσότερους ομήρους.
Μπορεί μεν το Ισραήλ να προσπάθησε να βομβαρδίσει αυτές τις σήραγγες, αλλά είναι δύσκολο να βρεθούν και να καταστραφούν από τον αέρα.
H ώρα για τους ηγέτες
Τρίτη πρόκληση, σύμφωνα με τον Daniel Byman, είναι ότι οι Ισραηλινοί θα δυσκολευτούν πολύ εντοπίσουν τις ηγέτες της Χαμάς, καθώς μπορεί να κρυφτούν σε σήραγγες και να ενωθούν με τον άμαχο πληθυσμό. «Κάποιοι θα επιλέξουν να πολεμήσουν, αλλά η οργάνωση είναι καλά θεσμοθετημένη και αναμφίβολα θα επιδιώξει να διατηρήσει μεγάλο μέρος του ηγετικού της στελέχους, συμπεριλαμβανομένων βασικών προσωπικοτήτων όπως ο στρατιωτικός διοικητής της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ».
Επιπλέον, πολλοί από τους ανώτερους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς δεν ζουν καθόλου στη Γάζα, αλλά περνούν τις μέρες τους σε πολύ πιο ασφαλείς τοποθεσίες σε χώρες όπως το Κατάρ, η Τουρκία και ο Λίβανος.
Τα πράγματα δυσκολοεύουν αφάνταστα λόγων των 200 και πλέον ομήρων εκ των οποίων και 10 Αμερικανοί. Αυτό θα περιπλέξει τις μάχες: ένα κτίριο όπου κρύβονται οι ηγέτες της Χαμάς μπορεί να έχει επίσης ομήρους, όπως και μια σήραγγα όπου φυλάσσονται προμήθειες της Χαμάς. Η αποστολή στρατευμάτων για να επιτεθούν σε αυτές τις τοποθεσίες, πόσο μάλλον απλά να τις ανατινάξουν, θα μπορούσε να σκοτώσει τους ομήρους.
Αν και η Χαμάς δεν έχει μέχρι στιγμής εκτελέσει ομήρους θα μπορούσε να το κάνει στο μέλλον. Όσο πιο επιτυχημένη είναι η χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ, τόσο πιο πιθανό είναι η οργάνωση να καταφύγει σε μέτρα απελπισίας, προειδοποιοεί ο Αμερικανός εμπειρογνώμονας.
Πολιτικό κόστος για το Ισραήλ
Το Ισραήλ πρέπει επίσης να εξετάσει το πολιτικό κόστος στη Γάζα. Οι επιχειρήσεις της εκεί έχουν ήδη σκοτώσει σχεδόν 7.000 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της λωρίδας της Χαμάς, και οι χερσαίες επιχειρήσεις μπορεί να είναι πολύ πιο αιματηρές.
Στο παρελθόν, η διεθνής οργή για απώλειες αμάχων οδήγησε, τελικά, το Ισραήλ να σταματήσει τις επιχειρήσεις, αν και ο εξαιρετικά υψηλός αριθμός ισραηλινών νεκρών από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα. Αυτή η ανησυχία θα περιπλέξει τη μάχη καθώς το Ισραήλ προσπαθεί να εξισορροπήσει τον αριθμό των αμάχων με τον κίνδυνο για τα στρατεύματά του, καθώς και την πιθανότητα η Χαμάς να αναμιγνύει μαχητές και στρατιωτικά μέσα στον άμαχο πληθυσμό.
Οι ΗΠΑ, ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ πιέζουν για αυτοσυγκράτηση το Τελ Αβίβ.
Απαγορεύοντας το Ισραήλ από τη Γάζα πρόσβαση σε καύσιμα, ηλεκτρικό έχει δημιουργήσει μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση, και αυτό θα επιδεινώνεται όσο περνούν οι μέρες. Εάν το Ισραήλ υποκύψει στις πιέσεις των ΗΠΑ και της διεθνούς κοινότητας για την παροχή βασικών υπηρεσιών και τη διασφάλιση της ροής τροφίμων και φαρμάκων στη λωρίδα για τους αμάχους, θα βρεθεί στην ασυνήθιστη θέση να παρέχει βοήθεια και να διεξάγει πόλεμο στην ίδια περιοχή.
Ωστόσο, εάν δεν το κάνει, το ήδη υψηλό ανθρώπινο κόστος θα εκτοξευθεί στα ύψη, με τα παιδιά, τους μεγαλύτερους ενήλικες και άλλους μη μάχιμους να πληρώσουν το τίμημα.
Οι σχέσεις με αραβικές χώρες
Οι ισραηλινές επιχειρήσεις έχουν οδηγήσει σε διαμαρτυρίες σε όλο τον αραβικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως το Μπαχρέιν και η Αίγυπτος, οι οποίες έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Αυτή η ομαλοποίηση είναι ένας κορυφαίος διπλωματικός στόχος για το Ισραήλ και δεν θα το θέσει σε κίνδυνο.
Ακόμη και η Σαουδική Αραβία, η οποία μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου βρισκόταν σε έντονες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να εδραιώσει μια συμφωνία ομαλοποίησης με το Ισραήλ, έχει εκδώσει ολοένα και πιο αυστηρές δηλώσεις καταδικάζοντας τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα.
Ακόμα και οι ΗΠΑ, ιδιωτικά φαίνεται να ζητούν αυτοσυγκράτηση. Εκτός από την προσπάθεια περιορισμού του ανθρώπινου κόστους στην παλαιστινιακή πλευρά, οι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον ανησυχούν για τον κίνδυνο για τους Αμερικανούς ομήρους και τον κίνδυνο η σύγκρουση να εξαπλωθεί σε όλη την περιοχή.
Οι φόβοι των ΗΠΑ είναι βάσιμοι, για τον καθηγητή στο Τζορτζτάουν, καθώς είναι πιθανό αυτός ο πόλεμος να εξαπλωθεί από το Ισραήλ και τη Γάζα σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής. Ήδη, η Χεζμπολάχ έχει απειλήσει να συμμετάσχει στη μάχη και έχει εντείνει τις επιθέσεις στο Ισραήλ από τον Λίβανο.
Ένας ευρύτερος πόλεμος στον οποίο εμπλέκεται η Χεζμπολάχ και άλλες ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για το Ισραήλ, θα αύξανε τον κίνδυνο διεθνούς τρομοκρατίας πλήττοντας τα αμερικανικά συμφέροντα.
Μετά τη Χαμάς τι;
Το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει ακόμη πιο θεμελιώδεις προκλήσεις όταν επιδιώξει να τερματίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Μια δυσκολία στην εκρίζωση της Χαμάς είναι το ερώτημα ποιος – ή τι – θα πάρει τη θέση της.
Η Παλαιστινιακή Αρχή είναι εξαιρετικά αδύναμη και στερείται της λαϊκής στήριξης.Θα έβλαπτε την ήδη αδύναμη αξιοπιστία της μεταξύ των Παλαιστινίων εάν συνεργαζόταν με το Ισραήλ για τη διαχείριση της Γάζας μετά από εισβολή. Η Αίγυπτος και άλλα αραβικά κράτη είναι απρόθυμα να δεχθούν Παλαιστίνιους πρόσφυγες, πόσο μάλλον να αναλάβουν το βρώμικο έργο της διαχείρισης της Γάζας.
Αλλά αν το Ισραήλ απλώς χτυπήσει δυνατά και φύγει, η Χαμάς θα επιβληθεί εκ νέου, χωρίς κανέναν να αμφισβητήσει τον έλεγχό της. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Χαμάς δεν είναι δημοφιλής, αλλά δείχνουν επίσης ότι οι Παλαιστίνιοι αντίπαλοί της είναι ακόμη λιγότερο – και δεν έχουν τα στρατιωτικά μέσα και τα κοινωνικά και οικονομικά δίκτυα που έχει η Χαμάς στη Γάζα.
Ίσως τελικά να μην είναι και τόσο μαζική εισβολή
Την ίδια στιγμή η οργή στο Ισραήλ είναι μεγάλη απαιτώντας την καταστροφή της Χαμάς. Ωστόσο οι Ισραηλινοί ηγέτες ξέρουν ότι οι επιχειρήσεις θα είναι επικίνδυνες και μπορεί να μην αποδώσουν, γι΄αυτό και ορισμένοι στην ισραηλινή κυβέρνηση, ίσως συμπεριλαμβανομένου του Μπενιαμίν Νετανιάχου, πορεύονται με προσοχή.
Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένες χερσαίες επιχειρήσεις, αλλά σύμφωνα με τον Daniel Byman είναι πιθανό να είναι μια πιο προσεκτική προσέγγιση γενικά από την ολική εισβολή και τη μακροχρόνια κατοχή που φαινόταν πιθανή αμέσως μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.