«Εάν η ΕΕ δεν εντείνει τη βιομηχανική της πολιτική, βιομηχανία μας θα αιμορραγεί μέχρι θανάτου». Με αυτήν την -δραματική- προειδοποίηση, αξιωματούχος της ΕΕ, κρούει το κώδωνα για το εμπορικό σήμα “Made in Europe” που ποτέ άλλοτε δεν έχει βιώσει τέτοια σκληρή δοκιμασία, όπως αυτή που έφερε η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάνουν λόγο όλο και πιο ανοιχτά για “επιδημία αποβιομηχάνισης” που επηρεάζει τη μεταποίηση σε ολόκληρη την ήπειρο.
Τη ίδια στιγμή, αντιμέτωποι με το φάσμα της ανεργίας είναι και οι 8 εκατομμύρια εργαζόμενοι του κλάδου, αναφέρεται σε δημοσίευμα του POLITICO
Αμερικανική πρόκληση
Το κόστος της ενέργειας – που έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ το 2022- έχει γίνει πλέον απαγορευτικό για πολλές επιχειρήσεις, που λειτουργούν στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, το πακέτο Μπάιντεν για ενισχύσεις 369 δισ. δολ. υπέρ της πράσινης βιομηχανίας με το σύνθημα “Buy American”, έχει εξοργίσει τους αξιωματούχους της ΕΕ, οι οποίοι βλέπουν τις ΗΠΑ να βάζουν τις επιχειρήσεις στον πειρασμό να μετεγκατασταθούν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Παράλληλα αντιμετωπίζουν τον ολοένα αυξανόμενο οικονομικό ανταγωνισμό από την Κίνα.
Οι τομείς που εκπέμπουν SOS
Η κρίση είναι ιδιαίτερα οξεία για τομείς όπως το γυαλί, τα χημικά, τα μέταλλα, τα λιπάσματα, ο χαρτοπολτός και το χαρτί, τα κεραμικά και το τσιμέντο, κλάδοι οι οποίοι απαιτούν υψηλή κατανάλωση ενέργειας για να τροφοδοτήσουν την παραγωγή τους.
Η αποτροπή μιας τέτοιας καταστροφικής έκβασης – και των κοινωνικών και πολιτικών συνεπειών – έχει εκτοξευθεί στην κορυφή της ατζέντας της ΕΕ για το 2023.
Σε πρωτοχρονιάτικο email προς το προσωπικό, της Κομισιόν, το οποίο έχει στα χέρια του το POLITICO, ο Ευρωπαίος επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν αναφέρθηκε στις προσπάθειες για την ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης ως “κορυφαία προτεραιότητα”.
“Οι υψηλές τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τους συμπολίτες μας, αλλά και ολόκληρες βιομηχανικές αλυσίδες εφοδιασμού και [τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις]”, έγραψε ο Μπρετόν προσθέτοντας: “Την ίδια στιγμή, η Κίνα, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες προσπαθούν -όχι χωρίς επιτυχία- να προσελκύσουν τις βιομηχανικές μας ικανότητες.
“Χωρίς μια ισχυρή μεταποιητική βάση”, αναφέρει ξεκάθαρα το μήνυμα του Μπρετόν, “κινδυνεύει η ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης, η εξαγωγική της ικανότητα και η δημιουργία θέσεων εργασίας”.
Υπαρξιακή κρίση
Μέχρι τον Δεκέμβριο, η ευρωπαϊκή μεταποίηση – και ιδίως η βιομηχανική δύναμη της ηπείρου, η Γερμανία – είχε ξεπεράσει τα δύσκολα της ενεργειακής κρίσης του χειμώνα, μειώνοντας την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά περίπου 15 τοις εκατό, χωρίς αντίστοιχη πτώση της συνολικής παραγωγής.
Όμως, με τις τιμές του φυσικού αερίου – παρά τις πρόσφατες μειώσεις – να εξακολουθούν να είναι περίπου έξι φορές υψηλότερες από τη μέση τιμή των προηγούμενων 10 ετών και πάνω από τέσσερις φορές υψηλότερες από ό,τι σε ανταγωνιστικές χώρες όπως οι ΗΠΑ, πολλοί εξακολουθούν να φοβούνται ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις θα μεταφέρουν απλώς τις δραστηριότητές τους εκτός Ευρώπης, ενώ οι μικρότερες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να καταρρεύσουν εντελώς.
“Δεδομένων των ενεργειών των ΗΠΑ και της Κίνας, βλέπουμε τον πραγματικό κίνδυνο αποβιομηχάνισης και αποεπένδυσης”, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Πολιτικές συνέπειες»
Η απώλεια μεταποιητικής ικανότητας σημαίνει απώλεια θέσεων εργασίας, και αυτό – δήλωσε ο Λικ Τριάνγκλ, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης IndustriALL, η οποία εκπροσωπεί τους εργαζόμενους στη μεταποίηση – έχει “πολιτικές συνέπειες”.
Ο Τριάνγκλ εκτιμά πως επιτάχυνση της βιομηχανικής παρακμής στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μια αντίδραση των ψηφοφόρων κατά της ΕΕ, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει μόνιμη “κληρονομιά “της κρίσης.
“Υπάρχουν πολιτικές συνέπειες”, δήλωσε ο Τριπανγκλ. “Ποια κόμματα θα κερδίσουν, ευδοκιμώντας πάνω στη δυσαρέσκεια και την απογοήτευση; Τα κόμματα που έχουν μια αντιευρωπαϊκή ατζέντα ή μια εξτρεμιστική ατζέντα”.
«Υπαρξιακή κρίση»
“Δεν υπερβάλλουμε όταν λέμε ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία – ξεκινώντας από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή – αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή κρίση”, τόνισε ο Τριάνγκλ.
Οι ανησυχίες των επιχειρήσεων έχουν πυκνώσει – όπως και οι εκκλήσεις για συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ για τη διάσωση της μεταποιητικής βάσης της Ευρώπης. Η Γαλλία απαιτεί μια ολοκληρωμένη νέα στρατηγική “made in Europe” σε επίπεδο ΕΕ.
BASF,το πρώτο σοκ
Τον Οκτώβριο, η απόφαση της BASF – του γερμανικού γίγαντα των χημικών που εδρεύει στο Λούντβιχσχάφεν από τα μέσα του 19ου αιώνα – να μειώσει μόνιμα τις δραστηριότητές της στην Ευρώπη προκάλεσε σοκ στην ευρωπαϊκή μεταποίηση,
Τον Νοέμβριο, η Volkswagen προειδοποίησε ότι η Ευρώπη δεν είναι πλέον “ανταγωνιστική ως προς το κόστος σε πολλούς τομείς, ιδίως όσον αφορά το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου” – μια προειδοποίηση από τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας που αποτελεί το στολίδι στο κατασκευαστικό στέμμα της Ευρώπης και απασχολεί 13 εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλη την ήπειρο.
Στην τελευταία τους σύνοδο κορυφής του 2022 τον Δεκέμβριο, οι ηγέτες της ΕΕ επέμειναν ότι είχαν ακούσει την έκκληση. Η συνάντηση έφερε οδηγία προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντάξει γρήγορα προτάσεις «με σκοπό την κινητοποίηση όλων των σχετικών εθνικών και ευρωπαϊκών εργαλείων» για την αντιμετώπιση των κρίσεων διπλής ενέργειας και ανταγωνιστικότητας που πλήττουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Το θέμα πρόκειται να κυριαρχήσει στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ που έχει προγραμματιστεί για τις 9-10 Φεβρουαρίου.
Ωστόσο, εν μέσω διαφωνιών μεταξύ των χωρών, οι λύσεις που θα ακολουθήσει η ΕΕ παραμένουν ασαφείς.
Η σύνοδος έδωσε εντολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει γρήγορα προτάσεις “με σκοπό την κινητοποίηση όλων των σχετικών εθνικών και ενωσιακών εργαλείων” για την αντιμετώπιση της διπλής κρίσης ενέργειας και ανταγωνιστικότητας που πλήττει την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Το θέμα αναμένεται να κυριαρχήσει στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ που έχει προγραμματιστεί για τις 9-10 Φεβρουαρίου.
Οι συζητήσεις πάντως δεν αναμένεται να έχουν αποτελέσματα μέχρι την άνοιξη.