«Πλήρη ανοησία» χαρακτήρισε ο πρόεδρος της Ρωσίας Vladimir Putin, την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να περιορίσει την πρόσβαση των ρωσικών ανόργανων λιπασμάτων στην ευρωπαϊκή αγορά, μία ηχηρή παρέμβαση που αφορά άμεσα και την Ελλάδα, καθώς είναι πρόσφατες οι αποκαλύψεις σχετικά με το λαθρεμπόριο φυτοφαρμάκων στον θεσσαλικό κάμπο, λόγω του embargo.
Οι επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή γεωργία
Kατά τη διάρκεια συνάντησής του στο Κρεμλίνο με τον επικεφαλής της Ρωσικής Ένωσης Παραγωγών Λιπασμάτων Andrey Guryev, o Vladimir Putin τόνισε ότι η απόφαση δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της ίδιας της ΕΕ και ειδικά του αγροτικού τομέα.
Όπως ανέφερε, η μείωση της πρόσβασης σε ρωσικά λιπάσματα θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αύξηση των τιμών στα τρόφιμα.
Αύξηση δασμών και οικονομικές απώλειες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε υψηλούς δασμούς στα ρωσικά λιπάσματα, παρότι η αγορά της εξαρτάται κατά περίπου 30% από τις ρωσικές εισαγωγές.
Σύμφωνα με τη Ρωσική Ένωση Παραγωγών Λιπασμάτων (РАПУ), οι Ευρωπαίοι αγρότες ενδέχεται να υποστούν απώλειες ύψους €500 εκατομμυρίων ετησίως.
Παρά τους περιορισμούς της ΕΕ, η Ρωσία σχεδιάζει να αυξήσει το μερίδιό της στην παγκόσμια αγορά ανόργανων λιπασμάτων στο 25% έως το 2030, ενισχύοντας την εξαγωγική της παρουσία σε αγορές εκτός Ευρώπης.
Οι αποκαλύψεις για το χημικό σοκ στη Θεσσαλία
Καθώς το κόστος των λιπασμάτων αυξάνεται, οι αγρότες στην καρδιά της γεωργίας της Ελλάδας έχουν στραφεί σε μια φθηνότερη εναλλακτική λύση: υγρά σε… «αόρατα» πλαστικά μπουκάλια που διακινούνται λαθραία μέσω ξηράς και θάλασσας, όπως αποκάλυψε πρόσφατα το Reuters.
Οι περισσότεροι αγρότες στην πεδιάδα της Θεσσαλίας δηλώνουν ότι τα προϊόντα αυτά είναι πιο αποτελεσματικά από τα ακριβότερα λιπάσματα.
Από την άλλη, οι εναλλακτικές αυτές ενδέχεται να είναι και πιο επικίνδυνες: τα εργαστηριακά τεστ που παρασχέθηκαν στο Reuters δείχνουν ότι τα μπουκάλια περιέχουν φυτοφάρμακα που έχουν απαγορευτεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση για χρόνια λόγω των κινδύνων που ενδέχεται να προκαλέσουν στον άνθρωπο ή το περιβάλλον.
Ωστόσο, οι αγρότες δεν έχουν επιλογή – με τα ασφαλή και υψηλής ποιότητας ρωσικά λιπάσματα να εξαφανίζονται και να γίνονται πιο ακριβά, οι αγρότες δεν έχουν καμία δυνατότητα να παραγάγουν με ασφάλεια τα τοπικά προϊόντα που προκύπτουν από κάθε συγκομιδή.
Μονόδρομος τα φυτοφάρμακα μετά το εμπάργκο στη Ρωσία
Πλέον, αναγκάζονται να χρησιμοποιούν τοξικές ουσίες για να επιτύχουν τα ίδια ή καλύτερα αποτελέσματα από τα παραδοσιακά λιπάσματα.
Η χρήση απαγορευμένων και πλαστών φυτοφαρμάκων είναι υψηλότερη από ποτέ στην ευρωπαϊκή γεωργία.
Αυτό συμβαίνει εν μέσω της προσπάθειας της ΕΕ να μειώσει ακόμη και τη χρήση επιτρεπόμενων προϊόντων ενίσχυσης της παραγωγής, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, πόσο μάλλον των ξένων (ρωσικών) προϊόντων.
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, τουλάχιστον το 14% όλων των ουσιών που εφαρμόζονται στο έδαφος στα χωράφια της ΕΕ είναι φυτοφάρμακα, σημειώνοντας αύξηση 10% σε σχέση με το 2015.
Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, το ποσοστό αυτό φτάνει το 25%, σύμφωνα με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των παραγωγών φυτοφαρμάκων στη χώρα.
Οι αγρότες φυσικά δεν αδιαφορούν για τους κινδύνους, εντούτοις, δεν μπορούν να πράξουν και διαφορετικά.
Κι αυτό διότι πρέπει να συνεχίσουν την παραγωγή τους και να εξασφαλίσουν μεγάλες σοδειές, υπό δύσκολες συνθήκες, κάτι ωστόσο που είναι αδύνατο υπό τους περιορισμούς των Βρυξελλών, το εμπάργκο στις πρώτες ύλες από τη Ρωσία και τα εμπόδια που ανακύπτουν λόγω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ.
Η κρίση έχει οδηγήσει τους Έλληνες αγρότες σε απελπισία – Μεγάλοι κίνδυνοι για την υγεία των εργατών γης
Οι Έλληνες αγρότες βρίσκονται εκτεθειμένοι στο παράνομο εμπόριο φυτοφαρμάκων λόγω των παρατεινόμενων επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης 2010-18 και της κλιματικής αλλαγής, η οποία έχει αφυδατώσει τη γη τους και προκαλέσει εξάρσεις παρασίτων.
Τα φυτοφάρμακα ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν έως και το 50% των ετήσιων εξόδων, σύμφωνα με ορισμένους αγρότες.
Ένα λίτρο δημοφιλούς εντομοκτόνου κοστίζει έως 380 ευρώ.
Στην παράνομη αγορά, μπορεί να βρεθεί για 200-230 ευρώ, πρόσθεσαν.
Οι υψηλές τιμές απειλούν τα εισοδήματα στη Θεσσαλία, μια κεντρική περιοχή της Ελλάδας που παράγει μήλα, αμύγδαλα, δημητριακά και βαμβάκι.
Οι οπωρώνες στην περιοχή έχουν εγκαταλειφθεί, καθώς οι αγρότες αναζητούν εργασία αλλού.
«Για να επιβιώσεις, πρέπει να γίνεις εγκληματίας;» αναρωτήθηκε ο Γιώργος Ζείκος, αγρότης 4ης γενιάς από την Αγιά, ο οποίος ηγείται συνεταιρισμού στην περιοχή.
«Είναι άλλο πράγμα να παραβιάζεις το νόμο για να κερδίσεις χρήματα, και άλλο να το κάνεις απλώς για να επιβιώσεις.»
Ο Ζείκος δήλωσε ότι έχει αρνηθεί προσφορές για χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων.
Ωστόσο, αγρότες σε έξι χωριά της περιοχής ανέφεραν ότι είτε οι ίδιοι, είτε οι συγγενείς ή οι γείτονές τους είχαν δοκιμάσει τα παράνομα προϊόντα.
Μια ακόμα «δελεαστική» παράμετρος είναι η φαινομενική αποτελεσματικότητα των παράνομων φυτοφαρμάκων.
Σε διάλειμμα από τις δουλειές στο χωριό Μεταμόρφωση, παραγωγοί βαμβακιού περιέγραψαν πώς τα παλαιότερα, πλέον απαγορευμένα φυτοφάρμακα ήταν τόσο ισχυρά που τα πουλιά δεν πετούσαν πάνω από τα χωράφια τους μετά την εφαρμογή. Τώρα, όπως ανέφεραν, εφαρμόζουν διπλάσια από τη συνιστώμενη δόση του νόμιμου προϊόντος.
Ο Γιώργος Ποντίκας, πρόεδρος της ΕΣΥΦ (Ελληνική Συνομοσπονδία Φυτοπροστασίας), απέρριψε τους ισχυρισμούς των αγροτών ότι τα φυτοφάρμακα είναι ακριβά και αναποτελεσματικά.
Επισήμανε ότι οι αρχές δεν κάνουν αρκετά για να τιμωρήσουν τους παραβάτες.
«Όποιος δηλητηριάζει την τροφή μας για να βγάλει κέρδος, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εγκληματίας», είπε ο Ποντίκας, που είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος της ελληνικής θυγατρικής της Ελβετικής αγροχημικής εταιρείας Syngenta.
Σοκ – 12 απαγορευμένα φυτοφάρμακα εντοπίστηκαν στην Ελλάδα
Τα κατασχεμένα προϊόντα αποστέλλονται στο Ινστιτούτο Φυτοπαθολογίας στην Αθήνα για ανάλυση.
Πολλά από αυτά φτάνουν με ετικέτες στα βουλγαρικά, τουρκικά ή ακόμη και χειρόγραφα.
Κάποια πλαστά φυτοφάρμακα μοιάζουν με τα εγκεκριμένα από την ΕΕ προϊόντα, αλλά μπορεί να περιέχουν επικίνδυνες εναλλακτικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων άγνωστων διαλυτών.
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, μόνο τα φυτοφάρμακα με ελληνικές ετικέτες είναι νόμιμα.
Η ελληνική αστυνομία και η Europol αναφέρουν ότι πολλές από αυτές τις ουσίες προέρχονται από την Κίνα.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε μέσω email ότι πάντα ζητούσε από τις εταιρείες να τηρούν τους νόμους των χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται και ότι το Πεκίνο είναι πρόθυμο να ενισχύσει τη συνεργασία με την ΕΕ για την επιβολή των τελωνειακών κανονισμών.
Οι απαγορεύσεις της ΕΕ οφείλονται εν μέρει σε κινδύνους για την υγεία, όπως η σύνδεση με βλάβες στο ήπαρ, τα νεφρά και τους πνεύμονες, ή με την πιθανότητα καρκινογένεσης.
Ωστόσο, μερικές από αυτές τις χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται νόμιμα σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.
Περισσότερα από δώδεκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα – κάποια από το 2009 – ανιχνεύθηκαν μόνο στην Ελλάδα το 2024, σύμφωνα με τεστ που είδε το Reuters.
«Αυτό είναι σοβαρό», δήλωσε ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας και Καθηγητής Πανεπιστημίου, Δημήτρης Κουρέτας, αναφερόμενος σε έρευνες για τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία.
Καρκινογόνες ουσίες σε ελιές, κεράσια, ντομάτες, σταφύλια και πορτοκάλια
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το προηγούμενο έτος ανιχνεύθηκαν 10 απαγορευμένα φυτοφάρμακα σε ελληνικά προϊόντα, όπως ελιές, κεράσια, ντομάτες, σταφύλια και πορτοκάλια.
Ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ο κίνδυνος για τους καταναλωτές από χαμηλά επίπεδα φυτοφαρμάκων είναι ελάχιστος, οι αγρότες που χρησιμοποιούν παράνομες χημικές ουσίες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Στη δεκαετία του 2000, πνευμονολόγοι στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας παρατήρησαν ότι πολλοί ασθενείς που κάπνιζαν και εκτίθεντο σε φυτοφάρμακα εμφάνιζαν μια σπάνια μορφή πνευμονικής ουλής.
Το 2006, τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, μαζί με παρόμοιες μελέτες στη Γαλλία, βοήθησαν στην επίσημη αναγνώριση μιας ασθένειας που πλέον είναι γνωστή ως Συνδυασμένη Πνευμονική Ίνωση και Χαλαρωτικός Αερισμός (CPFE).
«Σχεδόν όλοι οι ασθενείς που εκτίθονταν και στα φυτοφάρμακα και στο κάπνισμα ανέπτυξαν αυτή τη συγκεκριμένη οντότητα», είπε ο γιατρός Ηλίας Δημαίας.
Σε άλλες αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, γιατροί αναφέρουν αύξηση των αναπνευστικών παθήσεων τα τελευταία χρόνια, οι οποίες ενδέχεται να σχετίζονται με την έκθεση σε φυτοφάρμακα, και αρχίζουν να λαμβάνουν υπόψη το επαγγελματικό ιστορικό των ασθενών τους.
Ωστόσο, κάποιοι αγρότες αντιμετωπίζουν τους κινδύνους με αδιαφορία.
«Όλα τα φυτοφάρμακα έχουν συνέπειες», λέει ο Κώστας, αγρότης στη Μεταμόρφωση.
«Είχα μάσκα, αλλά φέτος δεν τη φόρεσα καθόλου», κατέληξε.
