Η σταθερή αξία της λατινοαμερικάνικης κριτικής σκέψης
Ο Κλαούντιο Κατζ γεννήθηκε το 1954, είναι καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, συγγραφέας πολυάριθμων άρθρων και βιβλίων για τον σύγχρονο καπιταλισμό, τις οικονομικές κρίσεις κ.ά. και ένας ανυποχώρητος αγωνιστής και θεωρητικός του ρεύματος της 4ης Διεθνούς.
 |
Το βιβλίο του Κλαούντιο Κατζ, Η θεωρία της εξάρτησης μετά από πενήντα χρόνια, ασχολείται με το φαινόμενο της εξάρτησης.
Αλλά τι σημαίνει εξάρτηση; Με τον όρο «εξάρτηση» περιγράφουμε το εξής πρόβλημα: γιατί σχεδόν μετά από δυόμισι αιώνες, απ’ όταν επικράτησε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής στη δυτική Ευρώπη, μέχρι σήμερα, η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη δεν έχουν κατορθώσει να αναπτυχθούν με έναν σφαιρικό και ολοκληρωμένο τρόπο, όπως οι ανεπτυγμένες χώρες (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ, Ιαπωνία) και, με αυτήν την έννοια, βρίσκονται ακόμα και σήμερα στη μεσαία ή στις κατώτερες βαθμίδες της παγκόσμιας κατάταξης με βάση το βιοτικό τους επίπεδο; Η μαρξιστική θεωρία της εξάρτησης είναι ακριβώς η προσπάθεια των επαναστατών μαρξιστών και των επαναστατών να ορίσουν αυτό το πρόβλημα, να βρουν τις αιτίες του και να προτείνουν τις αναγκαίες λύσεις. |
Ο Κατζ ακολουθεί τη διαλεκτική παρουσίαση της ανέλιξης / ανάπτυξης της μαρξιστικής θεωρίας της εξάρτησης. Σημειώνει τρεις κύκλους.
Ο πρώτος ξεκινά από τον νεαρό Μαρξ, που αν και πιστεύει ότι οι τότε καπιταλιστικές χώρες δείχνουν τον δρόμο της ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθήσουν οι μη καπιταλιστικές χώρες, ταυτόχρονα εναντιώνεται στον βάρβαρο «εκπολιτισμό» αυτών των χωρών. Ο δεύτερος κύκλος αφορά τις αναλύσεις των κλασικών του μαρξισμού, δηλαδή των Λένιν, Λούξεμπουργκ και Τρότσκι, και αναπτύσσεται η θεωρία για τον ιμπεριαλισμό και την παγκόσμια αγορά.
Ο τρίτος κύκλος ξεκινάει από τις αναλύσεις των μεταπολεμικών μαρξιστών, των Σουίζι, Μπάραν, Αμίν και Μαντέλ, ενώ εξετάζεται και τη συνεισφορά των Φρανκ και Βαλερστάιν, παρ’ όλο που κινούνται παράλληλα με το μαρξιστικό στρατόπεδο.
Στα τελευταία μέρη, ο Κατζ προσφέρει καίριες θέσεις και παρατηρήσεις για την κατανόηση της εποχής μας, την ανάλυση των μεγάλων αλλαγών και ανατροπών στο ιμπεριαλιστικό σύστημα (εμφάνιση υποϊμπεριαλιστών δυνάμεων, «ανάδυση» της Κίνας κ.ά.).
