Του Κώστα Ράπτη
Ο μεν Εμίρης του Κατάρ παρέστη στην κηδεία των έξι ανδρών (πέντε στελεχών της Χαμάς και ενός Καταριανού αστυνομικού) που έχασαν τη ζωή τους στην ισραηλινή επιδρομή της Τετάρτης στην Ντόχα. Ο δε πρωθυπουργός του, ο οποίος μετέβη στις ΗΠΑ για την έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ επί του θέματος, πρόκειται να γίνει δεκτός από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, τον αντιπρόεδρο Βανς, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον ειδικό προεδρικό απεσταλμένο Στιβ Ουίτκοφ.
Πρόκειται για χαρακτηριστική εικονογράφηση του ιδιόμορφου “διπλού ρόλου” του Εμιράτου στα μεσανατολικά πράγματα – ή μάλλον, του διπλού ρόλου των ίδιων των ΗΠΑ, που επευλογούν αυτή τη στάση.
Η αρχική αντίδραση του Κατάρ στην κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας του ήταν αφενός να συγκαλέσει έκτακτη αραβο-ισλαμική συνάντηση, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή και την Δευτέρα, και αφετέρου να απειλήσει ότι τερματίζει την μεσολαβητικό ρόλο που έχει από κοινού με την Αίγυπτο για την κατάπαυση του πυρός στην Λωρίδα της Γάζας και την απελευθέρωση των εκεί Ισραηλινών ομήρων.
Η πρώτη κίνηση, σε αναζήτηση μιας κοινής απάντησης των χωρών της περιοχής στην ισραηλινή επιθετικότητα, είναι από μόνη της αξιοσημείωτη, ακόμη και αν δεν καταλήξει σε τίποτε πιο θεαματικό από ασκήσεις ρητορικής. Και αυτό, διότι αποτυπώνει (όπως και οι έκτακτες επισκέψεις αλληλεγγύης στην Ντόχα που πραγματοποίησαν οι διάδοχοι της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανίας, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου) την ανακτηθείσα ενότητα των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, παρά τις άκρως τεταμένες σχέσεις του Κατάρ με τους γείτονές του στο παρελθόν, κυρίως λόγω του ρόλου του Εμιράτου ως πάτρωνα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Είναι σημαντικό να δει κανείς αν ιδίως τα Ηνωμένα Αραβική Εμιράτα (που πρωταγωνίστησαν τόσο στις παλαιότερες κινήσεις απομόνωσης του Κατάρ, αλλά και στη σύναψη των “Συμφωνιών του Αβραάμ”) θα προχωρήσουν σε τυχόν υποβάθμιση ή διακοπή των διπλωματικών τους σχέσεων με το Ισραήλ.
Η δεύτερη κίνηση, δηλ. η άμεση προσφυγή στην κυβέρνηση Τραμπ, έφερε ήδη καρπούς, ήτοι την υιοθέτηση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ψηφίσματος καταδίκης της επίθεσης στο Κατάρ, χωρίς ωστόσο καμία αναφορά… στον δράστη της. Πρόκειται για το παράδοξο που κατέστησε δυνατή την ομοφωνία στο Συμβούλιο, χωρίς να προκύψει αυτή τη φορά αμερικανικό βέτο προς προστασία του Ισραήλ, όπως δεκάδες άλλες φορές στο παρελθόν.
Άλλωστε, ο Τραμπ εξήρε τον μεσολαβητικό ρόλο του Κατάρ, το οποίο ήδη υπαναχώρησε από την απειλή να τον εγκαταλείψει. Η υπερδύναμη επιμένει να είναι και με τον “αστυφύλαξ” της αταλάντευτης στήριξης του Ισραήλ και με τον “χωροφύλαξ” της διατήρησης καλών σχέσεων με το Κατάρ (έδρα της μεγαλύτερης αμερικανικής βάσης στη Μέση Ανατολή και κρίσιμο διεθνή επενδυτή), άρα και ενός διαύλου επικοινωνίας με τη Χαμάς. Παλαιότερα, μάλιστα, πτέρυγες της διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον είχαν δια της “Αραβικής Άνοιξης” φλερτάρει με την ιδέα της συνολικής υιοθέτησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην περιοχή, αλλά προσέκρουσαν στην οργή των λοιπών μοναρχιών του Κόλπου και των περισσότερο ισραηλο-κεντρικών “νεοσυντηρητικών” κατ’ οίκον.
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση Τραμπ θα πρέπει να διαχειρισθεί μιαν άβολη πραγματικότητα: ότι για πρώτη φορά το Ισραήλ του Βενιαμίν Νετανιάχου τόλμησε να επιτεθεί σε χώρα σύμμαχο των ΗΠΑ, μέλος του “οιονεί ΝΑΤΟ του Περσικού Κόλπου”. Μόνη κόκκινη γραμμή που δεν έχει προσπερασθεί ακόμη, είναι ένα πλήγμα σε χώρα του ίδιου του ΝΑΤΟ – αλλά αν το σενάριο αυτό μοιάζει τελείως ευφάνταστο, έχει πάντως μια υπαρκτή πιθανότητα υλοποίησης σε ό,τι αφορά την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, που λειτουργεί με το Κατάρ ως δίδυμο. Ήδη οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί στρατιωτικών εγκαταστέσεων της Συρίας στις οποίες η Τουρκία φιλοδοξεί, ελέω της κυβέρνησης Τζολάνι, να εγκαταστήσει οπλισμό ή δυνάμεις, αποτελούν χαρακτηριστικό προειδοποιητικό σημάδι.
