Η “Νέα Τουρκία” που ονειρευόταν να εγκαθιδρύσει ο Ταγίπ Ερντογάν στη θέση αυτής που θεμελίωσε πριν από εκατό χρόνια ο Κεμάλ Ατατούρκ είναι εδώ. Η εξασφάλιση από τον ισχυρό άνδρα της Άγκυρας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών την προηγούμενη Κυριακή μιας τρίτης κατά σειρά πενταετούς προεδρικής θητείας (με συμπλήρωμα, κατοχυρωμένο ήδη από τον πρώτο γύρο, της πιο συντηρητικής και εθνικιστικής Εθνοσυνέλευσης στα χρονικά) συνεπάγεται καταλυτικές αλλαγές στην εσωτερική πολιτική ζωή, την οικονομία και τη διεθνή συμπεριφορά της γειτονικής χώρας. Τρία μέτωπα στα οποία ελπιζόταν ότι ο αρεσκόμενος στους ελιγμούς Ερντογάν θα μπορούσε και να “ρίξει νερό στο κρασί του”, αφότου ξεπερνούσε τη δοκιμασία των εκλογών. Όμως τα πρώτα δείγματα γραφής του μετεκλογικά παραπέμπουν αντιθέτως σε μια “φυγή προς τα εμπρός”: με περισσότερο αυταρχισμό, επιμονή στις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές και τις εναλλακτικές συμπράξεις, καθώς και με συστηματική στροφή του προσανατολισμού της Τουρκίας προς Ανατολάς.
Το πρώτο “σνομπάρισμα” ήρθε χθες Πέμπτη, οπότε ο Τούρκος ηγέτης ακύρωσε την τελευταία στιγμή τη συμμετοχή του στη δεύτερη σύνοδο κορυφής (μετά από εκείνην του περασμένου φθινοπώρου στην Πράγα) της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, την οποία εμπνεύσθηκε ο Εμανουέλ Μακρόν ως ένα σχήμα για καλλιεργηθεί η συνεργασία της Ε.Ε. με χώρες μη μέλη της, όπως η Βρετανία ή η Τουρκία και να εγερθεί κοινό μέτωπο απέναντι στη Ρωσία του Πούτιν. Όμως από τους 50 ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στο Κισινάου της Μολδαβίας ο Ερντογάν έλαμψε διά της απουσίας του, καλυπτόμενος προφανώς πίσω από την προετοιμασία της σημερινής ανακοίνωσης του νέου υπουργικού του συμβουλίου.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, έκανε γνωστό ότι εξετάζεται συνάντηση διά ζώσης του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του “στο εγγύς μέλλον”.
Με το βλέμμα στη Σουηδία
Αλλά το “σνομπάρισμα” ήταν διπλό, καθώς ο μέχρι τώρα επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν προσήλθε χθες στη διήμερη σύνοδο των υπουργών των χωρών του ΝΑΤΟ υπό την προεδρία του Γενς Στόλτενμπεργκ στο Όσλο, επικαλούμενος τη σημερινή ορκωμοσία της νέας Εθνοσυνέλευσης της χώρας του. (Ο ίδιος, κατά τις πληροφορίες, θα παραμείνει μέλος της, φιλοδοξώντας να καταλάβει σε δέκα μήνες τον δημαρχιακό θώκο της ιδιαίτερης πατρίδας του Αττάλειας, ενώ στο υπουργείο πρόκειται να τον διαδεχθεί ο εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν.)
Όμως η συνάντηση των υπουργών του ΝΑΤΟ προοριζόταν να έχει ως κεντρικό θέμα, ενόψει της Ατλαντικής Συνόδου Κορυφής στο Βίλνιους τον Ιούλιο, ακριβώς την ένταξη της Σουηδίας – αυτήν που προς το παρόν προσκρούει στο τουρκικό βέτο και την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έφερε στο επίκεντρο του συγχαρητήριου τηλεφωνήματός του προς τον Ερντογάν στις αρχές της εβδομάδας.
Ο ένοικος του Λευκού Οίκου με δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους περιέγραψε περίπου ανοικτά το επιχειρούμενο παζάρι, με την απεμπλοκή της σουηδικής ένταξης στο ΝΑΤΟ να αποτελεί το αντάλλαγμα που προβάλλει η αμερικανική πλευρά για να ανταποκριθεί στο αίτημα του Ερντογάν για προώθηση της αγοράς αμερικανικών μαχητικών F-16 από την Τουρκία. Όμως το ανακοινωθέν της τουρκικής πλευράς σχετικά με τη συνδιάλεξη υπήρξε, χαρακτηριστικά, πολύ πιο αόριστο.
Ευελιξία ή καθυστερήσεις;
Ασφαλώς, είναι πολύ πιο εύκολο για τον Ερντογάν να φανεί ευέλικτος μετά την απομάκρυνση από την κάλπη, πόσω μάλλον που η αναθεώρηση της σουηδικής αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας του επιτρέπει να εμφανισθεί νικητής, ενώ η από μέρους του επιβάρυνση της τουρκο-ατλαντικής ατζέντας έριξε ήδη σε δεύτερη μοίρα το προηγούμενο “αγκάθι” των ρωσικών συστημάτων S-400. Από την άλλη, ωστόσο, o Ερντογάν δεν έχει και λόγους να επείγεται να φανεί διευκολυντικός. Αφενός ο αντιαμερικανισμός (με τον οποίο δείχνει να συντάσσεται έως και το 90% του τουρκικού πληθυσμού) κατέστη “ταυτοτικό” στοιχείο της καμπάνιας του και αφετέρου το μείζον στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις, από την οπτική της Άγκυρας, είναι πάντοτε η επιλογή των ΗΠΑ να στηρίξουν τον κουρδικό αυτονομισμό στη βόρεια Συρία. Είναι αυτό το “υπαρξιακό” ζήτημα που ωθεί την Τουρκία του Ερντογάν να κοιτά προς ανατολάς – παράλληλα, εννοείται, με τις οικονομικές ευκαιρίες που παρουσιάζει η ευρασιατική ολοκλήρωση, χωρίς τις “πειθαρχίες” της “συναίνεσης της Ουάσινγκτον”.
Οικονομική ανορθοδοξία με νέους φίλους
Τα όσα συμβαίνουν στο οικονομικό πεδίο είναι διδακτικά. Προεκλογικά κιόλας ο Ερντογάν είχε δημοσίως παραδεχθεί ότι “αραβικές και άλλες χώρες” είχαν προσφέρει τη στήριξή τους ως προς την κατακρημνιζόμενη λίρα και τα εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας, ενώ γνωστές είναι και οι χειρονομίες του Πούτιν να αναβάλει λ.χ. την πληρωμή 4 δισ. για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου.
Μετεκλογικά, η επανεκλογή Ερντογάν επανέφερε τις πιέσεις προς τη λίρα, εξού και οι πληροφορίες θέλουν τον έμπιστο των αγορών πρώην υπουργό Μεχμέτ Σιμσέκ να αναλαμβάνει κεντρικό ρόλο στο νέο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ωστόσο, δεν μπορεί να αναμένει κανείς ανατροπές στα θεμελιώδη: ήτοι την ανορθόδοξη νομισματική πολιτική Ερντογάν, αλλά και τις νέες πηγές στήριξής του. Μόλις την Τετάρτη τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, άλλοτε μέγας περιφερειακός αντίπαλος του Ερντογάν, επικύρωσαν από κοινού με την Τουρκία συμφωνία διεύρυνσης του διμερούς εμπορίου στα 40 δισ. δολάρια εντός πενταετίας.
Αντιπολίτευση υπό διωγμόν
Αλλά το στοιχείο το οποίο μπορεί να καταστήσει τις σχέσεις Τουρκίας και Δύσης πραγματικά εκρηκτικές είναι τα όσα κυοφορούνται στο πολιτικό πεδίο, όπου η επανεκλογή Ερντογάν αναμένεται να καταρρίψει και τα τελευταία προσχήματα τήρησης των κανόνων του κράτους δικαίου. Συμμόρφωση προς τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για απελευθέρωση του μαικήνα-ακτιβιστή Οσμάν Καβάλα και του συνιδρυτή του φιλοκουρδικού κόμματος HDP Σελαχατίν Ντεμίρτας δεν αναμένονται – μάλιστα ο τελευταίος, του οποίου τη θανάτωση ζητούσαν τη βραδιά των εκλογών οι πανηγυρίζοντες οπαδοί του Ερντογάν, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ενεργό πολιτική. Πολύ περισσότερο, τα βέλη της καταστολής αγγίζουν πλέον τη mainstream αντιπολίτευση, καθώς εκκρεμεί η επικύρωση σε δεύτερο βαθμό της ποινής του Εκρέμ Ιμάμογλου, η οποία θα στερούσε από τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης τη δυνατότητα να διεκδικήσει του χρόνου επανεκλογή και προοπτικά να προβάλλει ως εναλλακτική για τη μετα-ερντογανική εποχή. Μάλιστα απειλείται και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης και αντίπαλος του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος αντιμετωπίζει, χωρίς βουλευτική ασυλία πλέον, 40 ποινικές καταγγελίες, οι 16 από τις οποίες βασίζονται στην κατηγορία της “προσβολής, απειλής και συκοφαντίας κατά του προέδρου”.
