Η Φωτογραφική Έκθεση «Χώροι Μνήμης, Τόποι Μαρτυρίου» του Νίκου Κοσμίδη, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στην Θεσσαλονίκη

Νόμιζα ότι θα βρισκόμουν σε μια συνηθισμένη έκθεση φωτογραφίας, δεν ήταν όμως καθόλου έτσι. Ο φίλος και σύντροφος Αντώνης Κοσμίδης με κάλεσε να παραβρεθώ στην έκθεση φωτογραφίας που δημιούργησε και οργάνωσε ο γιος του Νίκος Κοσμίδης την Τρίτη 21 Οκτωβρίου στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στην Θεσσαλονίκη. Ο Νίκος Κοσμίδης που είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής(ΔΠΘ), είναι επικεφαλής Ομάδας Δράσης Υλοποίησης, του αυτοχρηματοδοτούμενου προγράμματος: ” Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού”, που αποσκοπεί στην ανάδειξη όψεων της ιστορικής, χωρικής, υλικής, και οικουμενικής μνήμης. Στα πλαίσια αυτά ήταν η εν λόγω εκθεση. Η έκπληξη μας πέρα από την ίδια την φωτογραφική έκθεση ήταν η εκπληκτική παρουσία από τον ίδιο τον δημιουργό. Επί μιάμιση ώρα εξιστορούσε με πάμπολλα στοιχεία, για τους διάφορους τόπους μαρτυρίου εντός και εκτός Ελλάδος και τους αγώνες που δόθηκαν απο διάφορους λαούς και επί μέρους κοινωνικές ομαδες. Ήταν τέτοια ευρυμάθεια και η επιστημοσύνη του παρουσιαστή και η γλαφυρότητα του λόγου του, που όλοι μας παρακολουθούσαμε αποσβολωμένοι και ρουφούσαμε την κάθε του λέξη.
Για να μην μειώσω με δικές μου περιγραφές το έργο του, παραθέτω δικό του κείμενο για την περίσταση και δύο μικρά αποσπάσματα από την ομιλία του και φωτογραφικό υλικό.
—————
“Η ιστορική μνήμη δεν είναι μια απλή αναδρομή στο παρελθόν, αλλά ένας ζωντανός μηχανισμός που επιτρέπει στις κοινωνίες να αναστοχάζονται την πορεία τους και να επαναπροσδιορίζουν τις αξίες τους. Οι μνημονικοί τόποι —οι χώροι όπου η μνήμη αποκτά υλική και βιωματική διάσταση— διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της ιστορικής συνείδησης.

Η έκθεση «Χώροι Μνήμης, Τόποι Μαρτυρίου» σε επιμέλεια της Καθηγήτριας του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών και Διευθύντριας του ΚΕΜΙΤ-ΙΜΜΑ, κας Σταυρούλας Μαυρογένη, παρουσιάζει, μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, χώρους μνήμης και μαρτυρικούς τόπους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Οι επιλεγμένες φωτογραφίες φωτίζουν την ιστορική και ηθική σημασία αυτών των τόπων —τόπων θυσίας, αντίστασης και ανθρώπινης οδύνης— υπενθυμίζοντας ότι η ενεργή διατήρηση της μνήμης είναι πράξη ευθύνης και δημοκρατικής συνείδησης.

Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και διοργανώνεται σε συνεργασία με το πρόγραμμα «Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού» και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Τον γενικό συντονισμό έχει η Διευθύντρια του ΙΜΜΑ, Φιλόλογος–Μουσειολόγος, κ. Αθηνά Παυλίδου.

Οι φωτογραφίες του Νίκου Κοσμίδη, Υποψήφιου Διδάκτορα στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, αποτελούν μέρος μιας δεκαετούς επιτόπιας έρευνας πάνω σε σημεία και τοπόσημα σκοτεινής μνήμης του ευρωπαϊκού χώρου, μέσα από την οποία διερευνά τη σχέση χώρου, μνήμης και ταυτότητας.

Η έκθεση υπενθυμίζει ότι η μνήμη δεν αφορά μόνο το παρελθόν· αφορά πρωτίστως το παρόν και το μέλλον. Γιατί μόνο μέσα από τη μνήμη μπορούμε να θεμελιώσουμε έναν πιο δίκαιο, ανεκτικό και δημοκρατικό κόσμο.

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα υλοποιηθούν θεματικές ξεναγήσεις για την εκπαιδευτικη κοινότητα, καθώς και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσα από το οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριες θα προσεγγίσουν την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με κριτικό και σύγχρονο βλέμμα, αναστοχαζόμενοι πάνω σε ζητήματα ταυτότητας, στερεοτύπων και συλλογικής ευθύνης.

Διάρκεια Έκθεσης: 21 Οκτωβρίου 2025 – 31 Ιανουαρίου 2026