Σε ένα ολοένα πιο φουρτουνιασμένο διεθνές περιβάλλον, με τους ισχυρούς παίκτες να βρίσκουν πεδίο δόξης λαμπρό πέραν του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα μοιάζει με καρυδότσουφλο. Η ΙΧ εξωτερική πολιτική του Κυριάκου Μητσοτάκη στο ουκρανικό και στα ελληνοτουρκικά αφήνει τη χώρα έκθετη στις ορέξεις των μεγάλων δυνάμεων και των περιφερειακών εταίρων τους. Ο πρωθυπουργός πρωτοστατεί και στο μεγάλο πλάνο της προσωπικής φίλης του Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στηρίζοντας ζωηρά την εξοπλιστική ατζέντα της Ευρώπης που οδηγεί σε μια νέα υβριδική ψυχροπολεμική εποχή, με τους δύο πόλους να συναινούν και την ΕΕ να μοιάζει με ποντίκι που βρυχάται.
Η αβεβαιότητα κυριαρχεί και τα χειρότερα μεταφέρονται σε κύκλους πολιτικών σαλονιών. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης εμφανίζεται, όπως αποκάλυψε το documentonews.gr, να εκμυστηρεύτηκε σε επώνυμους συνδαιτυμόνες του πως Ρώσοι και Αμερικανοί πιθανόν να ικανοποιήσουν τον φίλο τους Ερντογάν στα ελληνοτουρκικά.
Τι έχει οικοδομήσει ο Κυρ. Μητσοτάκης τα προηγούμενα χρόνια στο διεθνές περιβάλλον; Εξήγαγε τον εαυτό του στο εξωτερικό ως σοβαρό ηγέτη με διεθνή εμβέλεια ώστε, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να εξασφαλίσει ένα μελλοντικό πόστο διεθνούς εμβέλειας, πέτυχε έτσι να μιλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο χωρίς, όπως αδυσώπητα αποδεικνύεται, να έχει ωφεληθεί η χώρα, έκανε προσωπικές διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, τη Φον ντερ Λάιεν ή τον επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ, άλλαξε το δόγμα της διπλωματίας στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας», έδωσε ρητή στήριξη στα εγκλήματα της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου στη Γάζα, πέτυχε να γίνει «προβλέψιμος σύμμαχος».
Εφυγε νωρίτερα…
Με την ανατροπή των διεθνών δεδομένων, σε μια περίοδο που πλέον όλοι εστιάζουν στην ωμή ισχύ, ο Κυρ. Μητσοτάκης εμφανίζεται να είναι ταυτόχρονα ένα ακολούθημα του πιο «αδύναμου» και κατακερματισμένου μπλοκ, του ευρωπαϊκού, και απομονωμένος από τα ουσιαστικά διεθνή φόρουμ. Είναι εντυπωσιακό ότι στη διάσκεψη που εκλήθη στις Βρυξέλλες για την άμυνα της Ευρώπης και το μέλλον της Ουκρανίας, την περασμένη Πέμπτη, έφυγε πριν από το κρίσιμο δείπνο των ηγετών, αφήνοντας στον πόδι του τον πρόεδρο της Κύπρου!
Το μέγιστο που κατάφερε είναι να υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) την πρότασή του για τους εξοπλισμούς, η οποία ουσιαστικά πατάει πάνω στο σχέδιο «Rearm Europe» της φιλοξενούμενής του σε διακοπές στην Κρήτη Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ζητάει χωρίς ουσιαστικά να προσθέτει τίποτα να χρησιμοποιηθούν οι δημοσιονομικές ευελιξίες με ισότιμο τρόπο για όλα τα κράτη-μέλη. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην υπουργός Αμυνας της Γερμανίας επαναφέρει το δίλημμα «βούτυρο ή κανόνια» για να ντύσει στο χακί την Ευρώπη και κυρίως για να εμφανιστεί ως μεγάλος παίκτης η Γερμανία (αφοπλίστηκε μετά την ήττα της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να αποφευχθεί νέο αιματοκύλισμα) καθώς βρίσκει την ιστορική ευκαιρία να την επανεξοπλίσει. Παρουσίασε πέντε προτάσεις χρηματοδότησης της προσπάθειας επανεξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων της χορήγησης 150 δισ. ευρώ σε νέα δάνεια και της επαναχρησιμοποίησης άλλων υφιστάμενων κονδυλίων (Ταμείο Συνοχής και Ανασυγκρότησης).
Στον αντίποδα σε αυτήν τη συγκυρία βρίσκεται ο Ερντογάν. Η Τουρκία όχι μόνο έλαβε πρόσκληση στο Λονδίνο και σε διασκέψεις και συνόδους που οργανώθηκαν από ηγέτες χωρών οι οποίες έχουν ισχύ και εκτόπισμα, αλλά επιβλήθηκε επιπλέον ως χώρα που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει για αποφάσεις σχετικά με τη διεθνή ασφάλεια και τη σταθερότητα σε μεγάλο γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Σε αυτό το πλαίσιο γίνονται κατανοητοί οι φόβοι του Μ. Βορίδη για την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο. Το ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον για τους υδρογονάνθρακες της νοτιοανατολικής Μεσογείου, από τη στιγμή που εμπλέκονται στις έρευνες οι αμερικανικές εταιρείες Chevron και Exxon, είναι μεγάλο. Ενδεχομένως αυτό να λειτουργήσει καταλυτικά για τις εξελίξεις στην περιοχή, δεδομένου ότι πλέον Λευκός Οίκος και Κρεμλίνο οδεύουν προς μια εξομάλυνση των σχέσεών τους και η Τουρκία θα αποκτήσει ελευθερία κινήσεων σε ένα μεγάλο γεωπολιτικό παζάρι.
«Δεν βλέπω κάποια αλλαγή στις ισορροπίες ισχύος. Εχουμε όμως μια μεγάλη γεωπολιτική αναβάθμιση της Τουρκίας, η οποία συμβαδίζει με τις αυτοκρατορικές βλέψεις της, οπότε αναμένεται να καταστήσει την Τουρκία έτι περισσότερο επιθετική έναντι της Ελλάδος» σημειώνει στο Documento o καθηγητής Γεωπολιτικής και διευθυντής του τομέα Θεωρίας και Ανάλυσης Πολέμου στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και διδάσκων του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Γρίβας, ο οποίος συμπληρώνει: «Οσον αφορά τις ισορροπίες ισχύος, ναι μεν δεν πρόκειται να έχουμε κάποια άμεση δραματική αλλαγή, αλλά σε βάθος χρόνου το γεγονός ότι η Τουρκία αποκτά προνομιακή πρόσβαση σε κρίσιμες στρατιωτικές τεχνολογίες ευρωπαϊκής προέλευσης που δεν διέθετε και σε μεγάλα ευρωπαϊκά κεφάλαια ενισχύει την κολοσσιαία προσπάθεια που κάνει να εξελιχθεί σε στρατιωτική δύναμη ευρασιατικών διαστάσεων και να επιτύχει σε βάθος χρόνου μερικών ετών καινοτομικό χάσμα έναντι της Ελλάδας. Δηλαδή θα έχει αναπτύξει ένα στράτευμα νέας φιλοσοφίας, με νέου τύπου οπλικά συστήματα, με δική της πολεμική βιομηχανία και συνακόλουθα θα έχει δημιουργήσει έναν στρατό που θα είναι όχι απλώς ισχυρότερος ποιοτικά, αλλά θα έχει χάσμα όσον αφορά τη γενεά, θα είναι δηλαδή πιο εξελιγμένος τεχνολογικά στρατός. Εκεί, ναι, θα έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα».
«Αλλαγή ρότας»
Από την πλευρά του ο αντιστράτηγος ε.α. και πρώην Α/ΓΕΣ Γεώργιος Καμπάς τονίζει στο Documento: «Η Τουρκία σίγουρα αναβαθμίζει τον ρόλο της, διότι επιτυγχάνει για άλλη μια φορά να είναι μπροστά στα γεγονότα. Στην ουσία με αυτή την ισορροπία που έχει επιτύχει μεταξύ Ανατολής και Δύσης, δηλαδή μεταξύ της Ρωσίας σχετικά με τον πόλεμο με την Ουκρανία και με τις ΗΠΑ και την ΕΕ γενικότερα, αλλά και επειδή προφανώς έχει μια οικονομία αρκετά καλή, έναν μεγάλο πληθυσμό και μια καλή αμυντική βιομηχανία, αναβαθμίζεται ο ρόλος της στη συγκεκριμένη περίοδο και στην περιοχή μας. Ετσι, προβάλλεται πολύ καλά ως ένας περιφερειακός συντελεστής διαμόρφωσης γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή μας. Αυτό από μόνο του σε σχέση με τη χώρα μας δημιουργεί μια κατάσταση η οποία είναι ανησυχητική. Και μας οδηγεί στο ότι πρέπει στην εξωτερική μας πολιτική, κάτι που δεν κάναμε τόσο καλά όσο έπρεπε τα προηγούμενα χρόνια, να αλλάξουμε λίγο ρότα και να καταλάβουμε ότι συντελούνται τεράστιες πολιτικές αλλαγές στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και στην Ευρώπη και θα πρέπει να επιβάλουμε τα θέλω μας όσο το δυνατόν καλύτερα. Βλέπουμε ότι ακόμη και σταθεροί σύμμαχοι μας, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιταλία, αρχίζουν και δίνουν περισσότερη σημασία στην Τουρκία κι όχι σε μας. Βέβαια, εμάς μας ενδιαφέρει να μη “ρίξουν” εμάς σε σχέση με αυτούς στο μεγάλο μας θέμα, που είναι το Αιγαίο, η υφαλοκρηπίδα και γενικότερα το ενεργειακό σύστημα σε ολόκληρη την περιοχή».
Τι κέρδος μπορεί να προσδοκά ο Ελληνας πρωθυπουργός από τη στροφή της ΕΕ προς τους εξοπλισμούς, πέρα από νέες παραγγελίες πανάκριβων οπλικών συστημάτων, από τη στιγμή που έχει απαξιώσει την ελληνική αμυντική βιομηχανία και δεν συμμετέχει στην πίτα των εξαγγελθέντων 150 δισ. ευρώ; Αλλωστε οι εξοπλισμοί θα γίνουν σε βάρος των κονδυλίων του κοινωνικού κράτους και τελικά τον λογαριασμό θα τον πληρώσουμε οι Ευρωπαίοι πολίτες.
Λάθος ο σχεδιασμός της ΕΕ
«Το πρόγραμμα επανεξοπλισμού ξεκινάει εντελώς λάθος, ακόμη κι αν το δούμε στα στενά όρια της ανάπτυξης μαχητικών δυνατοτήτων για τα ευρωπαϊκά κράτη» τονίζει ο Κ. Γρίβας και εξηγεί: «Υπό την έννοια ότι είναι πάρα πολλά τα χρήματα τα οποία εξ αντικειμένου θα δοθούν στις μεγάλες αμυντικές και αεροδιαστημικές βιομηχανίες της Ευρώπης και των ΗΠΑ, οι οποίες για να επιτύχουν μεγάλα κέρδη θα επενδύσουν σε ακριβά οπλικά συστήματα, παραδοσιακά οπλικά συστήματα, μαχητικά αεροσκάφη, άρματα μάχης, πολεμικά πλοία, τα οποία καθίστανται ολοένα πιο ακριβά και είναι ξεπερασμένα από επιχειρησιακή άποψη. Δεν είναι πλέον προσαρμοσμένα στα νέα δεδομένα του πεδίου της μάχης όπως είδαμε να συμβαίνει στην Ουκρανία. Με αυτά τα λεφτά θα επιβαρυνθεί πάρα πολύ η ευρωπαϊκή οικονομία, με αυτές τις δαπάνες θα ενισχυθούν κάποιες πολύ μεγάλες βιομηχανίες και εντέλει θα έχουμε και μείωση των ευρωπαϊκών μαχητικών ικανοτήτων ακριβώς επειδή θα δοθεί μεγάλη έμφαση στην αγορά “παραδοσιακών” συστημάτων που είναι πλέον ξεπερασμένα».
Επιπλέον η ευρωπαϊκή στροφή δεν παράγει ουσιαστικά αποτελέσματα, καθώς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αμερικανική ηγεμονία στην Ευρώπη μέσω του ΝΑΤΟ. Κάτω από ΝΑΤΟϊκή ομπρέλα λειτουργούν τα οπλικά συστήματα – χαρακτηριστική είναι η σύγκρουση για τους ελληνικούς S-300 που δεν εντάσσονται στους κωδικούς και στις ασκήσεις της συμμαχίας. Οσο δε για τα σενάρια περί δημιουργίας ευρωστρατού, κυρίως με το βλέμμα στραμμένο προς τη Ρωσία και την Ουκρανία, δεν συζητιούνται επισήμως τώρα, ενώ δεν αποτελούν λύση αλλά μέρος του προβλήματος, καθώς η ΕΕ ποτέ δεν είχε ενιαία όργανα είτε στη διπλωματία είτε στην πολιτική, πόσο μάλλον στην άμυνα.
«Ολα αυτά είναι φαντασιώσεις» σχολιάζει για τον ευρωστρατό ο Κ. Γρίβας και συνεχίζει: «Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν στην πραγματικότητα καμία διάθεση να ξαναγυρίσουν σε μια εποχή μαζικών στρατευμάτων και να μην ξεχνάμε και τις καχυποψίες μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Οι ισορροπίες μέσα στην Ευρώπη είναι πολύ εύθραυστες. Ο μαζικός επανεξοπλισμός, ακόμη κι αν γινόταν, δεδομένου ότι θα γίνει ασύμμετρα αναγκαστικά, θα ανατρέψει τις έτσι κι αλλιώς εύθραυστες ισορροπίες και θα αναγεννήσει εθνικισμούς και εντέλει θα λειτουργήσει έναντι της όποιας ευρωπαϊκής ενότητας».
«Το Rearm είναι ένα τεράστιο χρηματοδοτικό πακέτο που δίνει τη δυνατότητα στα κράτη να κάνουν κι άλλα δάνεια για τον εξοπλισμό τους, χωρίς να τα επιβαρύνει δημοσιονομικά, και όλο αυτό είναι για αγορά και προμήθεια εξοπλισμών που πράγματι θα εκμοντερνίσουν τις χώρες που έχουν στρατό, αλλά και οι χώρες που δεν είχαν στρατό και παρασιτούσαν στο ΝΑΤΟ θα φτιάξουν κι αυτές στρατό. Παρ’ όλα αυτά, δεν βλέπουμε καμία προσπάθεια να φτιαχτεί ευρωπαϊκός στρατός» αναφέρει ο αντιστράτηγος ε.α. Γ. Καμπάς και συμπληρώνει: «Κανονικά θα έπρεπε να φτιαχτούν δομές –όπως και μπορεί αργότερα να γίνει, γιατί ακόμη είμαστε στα σπάργανα της προσπάθειας αυτής– οι οποίες να είναι ανεξάρτητες από το ΝΑΤΟ, ευρωπαϊκές στρατιωτικές δομές, σχηματισμοί μεγάλου μεγέθους (σώματα στρατού, ταξιαρχίες, μεραρχίες) που θα έχουν ενιαία διοίκηση και θα είναι δομές της ΕΕ. Ετσι θα μπορεί η ΕΕ να στείλει στρατό οπουδήποτε χρειάζεται για να επιβάλει τα δικά της θέλω κι αυτή. Ζούμε στην εποχή του Τραμπ, όπου πλέον η στρατιωτική και η στρατηγική ισχύς μετρούν πάρα πολύ στην επιβολή της θέλησης του ενός έναντι του άλλου. Ετσι πρέπει να αποδεχθούμε την κατάσταση και να κινηθούμε κι εμείς προς αυτή την κατεύθυνση και να φτιάξουμε όχι μόνο εξοπλισμούς αλλά και δομές που θα επιβάλουν τη θέληση της ΕΕ, η οποία μέχρι τώρα ήταν απλώς μια soft power. Αυτό θα μπορούσε να αποτρέψει κάποιον πιθανό εχθρό από το να κάνει κάποια κίνηση εναντίον κάποιας ευρωπαϊκής χώρας. Ας πούμε, αν η Τουρκία έκανε κάποια κίνηση εναντίον της Ελλάδας ή της Κύπρου, θα μπορούσε αυτή η δύναμη να βγει εκεί μπροστά και να δημιουργήσει ένα buffer zone ή, αν υπάρξει κάτι σαν το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, να μπορεί να χτυπήσει αυτόν που επιβουλεύεται την ειρήνη ενός κράτους της ΕΕ».
Ηγέτες συμφερόντων στην Ευρώπη
Ποια ειρήνη ενισχύει η στάση του Μακρόν να προσφέρει τα γαλλικά πυρηνικά ως ασπίδα στην ΕΕ; Το Κρεμλίνο, εξοργισμένο από το διάγγελμα του Γάλλου προέδρου, μιλάει για εποχές Ναπολέοντα και για «πυρηνικό εκβιασμό». Αναλυτές εκτιμούν ότι αποτελεί κι αυτό προσωπική στρατηγική του Μακρόν, όπως ισχύει για τον Μητσοτάκη, για τη Φον ντερ Λάιεν κ.ά. Με τις τύχες εκατομμυρίων πάνω σε μια επικίνδυνη, αδιέξοδη ΙΧ πολιτική.
ΠΗΓΗ Documento
