Σε ανύποπτη στιγμή κάπου στον Απρίλη συναντηθήκαμε με τον καθηγητή πολιτικών επιστημών του πανεπιστημίου του Notigham Andreas Bieler με θέμα τα κινήματα νερού στην Ελλάδα στην διάρκεια της οποίας είχαμε την ευκαιρία να του δείξουμε την άλλη Αθήνα αυτή που δεν είναι στις card postal και να συζητήσουμε για τον αγώνα των εργαζομένων για αδιάλειπτη παροχή ποιοτικού νερού στην πρωτεύουσα. Μετά από την συνέντευξη προέκυψε άρθρο του ιδίου για τις εξελίξεις στην Ελλάδα και όπως ο ίδιος μας είπε θα εκδοθεί βιβλίο με τους αγώνες των κινημάτων την διεθνή εμπειρία κλπ. θα βρείτε το λινκ στο τέλος του άρθρου στο βιβλίο προφανώς περιλαμβάνονται και ολόκληρες οι συνεντεύξεις , στο ΣΕΚΕΣ συνεχίζουμε όπως θα αντιληφθείτε και τις επόμενες μέρες, να δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στην διεθνή αλληλεγγύη και την διεύρυνση του μετώπου αντίστασης στην ιδιωτικοποίηση του νερού και έτσι θα συνεχίσουμε.
Andreas Bieler: Όταν το Μάιο του 2014 το 98% των πολιτών της Θεσσαλονίκης ψήφισαν κατά της ιδιωτικοποίησης της δημοτικής 
εταιρείας ύδρευσης EΥΑΘ και το ελληνικό συνταγματικό δικαστήριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας, απέρριψε την ιδιωτικοποίηση της εταιρίας ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ ως αντισυνταγματική σύντομα, οι δύο αυτές εταιρείες φαινόταν να έχουν εξασφαλισθεί (βλ. αντίσταση στην ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα και την Πορτογαλία). Και όμως, όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υπέγραψε την τρίτη συμφωνία διάσωσης της Ελλάδας τον Ιούλιο του 2015, η ιδιωτικοποίηση του νερού επανήλθε στην ημερήσια διάταξη.
Σε αυτήν την ανάρτηση ιστολογίου, θα αναφερθώ στον αγώνα για το δημόσιο νερό από τον Ιούλιο του 2015, με βάση μια σειρά ημιδομημένων συνεντεύξεων με ακτιβιστές στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα τον Απρίλιο του 2018.
Ο αποικιοκρατία στον 21ο αιώνα
Στο πλαίσιο της συμφωνίας διάσωσης τον Ιούλιο του 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να συμφωνήσει με τη σύσταση της Ελληνικής Εταιρείας Παγίων και Συμμετοχής (HCAP), που επίσης αναφέρεται ως Υπερταμειο . Εγκρίθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2016, το υπερταμείο περιλαμβάνει όλες τις μεγάλες δημόσιες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών ύδρευσης της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η μεταφορά 51 τις εκατό αυτών των εταιρειών στο Υπερταμείο δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τη νομική απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας ότι η ιδιωτικοποίηση ήταν αντισυνταγματική.
Αντιθέτως, υποστηρίζεται ότι η δημόσια ιδιοκτησία αυτών των εταιρειών θα εξασφαλισθεί στο άμεσο μέλλον ως αποτέλεσμα αυτού του ελιγμού. Ωστόσο, όπως έδειξαν σαφέστατα οι ακτιβιστές, όταν κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, αυτό είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμο.
Πρώτον, ενώ είναι δεδομένο ότι τα τρία μέλη του εποπτικού συμβουλίου των πέντε μελών μπορεί να είναι διορισμένα από την ελληνική κυβέρνηση, τελούν όμως υπό την έγκριση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και της Τρόικας, που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Επιπλέον, δύο μέλη διορίζονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ένας από τους οποίους είναι ο Διευθυντής του Εποπτικού Συμβουλίου. Εδώ, μόνο ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας πρέπει να προσυπογράψει το διορισμό. Θεωρώντας ότι τα δύο εξωτερικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου έχουν στην πράξη το δικαίωμα αρνησικυρίας για τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί, είναι σαφές ότι η ελληνική οικονομική κυριαρχία υπονομεύεται σοβαρά.
Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι το υπερταμείο έχει το καθήκον να παράγει κέρδη, η διανομή των οποίων είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Το 50 τοις εκατό των κερδών προορίζεται για την εξόφληση των ελληνικών χρεών, ενώ τα υπόλοιπα 50 τοις εκατό πρόκειται να επενδυθούν στις εταιρείες του HCAP καθώς και στην ελληνική οικονομία γενικότερα. Φυσικά, αυτές οι επενδυτικές αποφάσεις υπόκεινται στον έλεγχο των δύο εξωτερικών, μη Ελλήνων μελών του Εποπτικού Συμβουλίου.
Η προοπτική της ιδιωτικοποίησης είναι μεγάλη, διότι το υπερταμείο , όπως αναφέρεται στο άρθρο 184, παρ. 4, “δεν ανήκει στον δημόσιο ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με τον τρόπο που ο καθένας ορίζεται” (SAVE GREEK WATER 2016). Οι εταιρείες του υπερταμείου δεν βρίσκονται στην άμεση ιδιοκτησία του κράτους. «Το Αμοιβαίο Κεφάλαιο και τα περιουσιακά του στοιχεία θα είναι υπό επαγγελματική διαχείριση σε ελεύθερο ανταγωνισμό από το κράτος» (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας 2018: 40). Και ενώ η ιδιωτικοποίηση δεν είναι η μόνη δηλωμένη μέθοδος του υπερταμείου, είναι σαφώς μέρος των εργαλείων του.
Δεδομένου ότι η Επιτροπή απάντησε σε ερώτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Αύγουστο του 2017, «το HCAP θα εκπληρώσει το σκοπό του μέσω της νομισματοποίησης των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει μέσω ιδιωτικοποιήσεων και άλλων μέσων, ένα πιθανό παράδειγμα του οποίου είναι η συνεχής ροή μερισμάτων από τα περιουσιακά στοιχεία» Επιτροπή 2017).
«Αυτό είναι το πιο ριζοσπαστικό οικονομικό πείραμα από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 επί Pinochet στη Χιλή για τον τρόπο με τον οποίο η οικονομία μιας χώρας τίθεται υπό τον έλεγχο διεθνών οργανισμών», υποστηρίζει ο Στέφανος (όχι πραγματικό όνομα), ακτιβιστής της Θεσσαλονίκης. «Είμαστε αποικία ελεγχόμενοι από εξωτερικές δυνάμεις» συμφωνεί με την Ελένη (όχι πραγματικό όνομα), η οποία έχει περάσει τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής της στην μάχη ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του ελληνικού νερού. «Δεν είμαστε πλέον υπεύθυνοι για τις δικές μας οικονομικές υποθέσεις».
Συνεχείς αγώνες αντίστασης
Ζήτησα από τους συνεντευξιαζόμενους να μου μιλήσουν για την κωλοτούμπα της κυβέρνησης της ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούλιο του 2015, όταν δέχθηκε τη νέα συμφωνία διάσωσης με τις αυστηρότατες δεσμεύσεις της, μόλις μία εβδομάδα μετά από το δημοψήφισμα με ένα συντριπτικό «ΟΧΙ» κατά της περαιτέρω λιτότητας. (The Guardian, 5 Ιουλίου 2015).
Κάποιοι τονίζουν ότι ποτέ δεν είχαν πολλές ελπίδες στον ΣΥΡΙΖΑ εξ αρχής. Πάντα υπήρχε η πιθανότητα να γίνει απλώς ένα άλλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Άλλοι, ωστόσο, μιλούν για ένα μεγάλο κλονισμό, μια τεράστια απογοήτευση. Είναι πλέον σαφές για τους Έλληνες ακτιβιστές ότι δεν μπορούν να ελπίζουν στην αλλαγή μέσω του πολιτικού συστήματος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Και όμως, οι ακτιβιστές δεν έχουν παραιτηθεί.
Από τη στιγμή του δημοψηφίσματος στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 2014, υπήρχε πάντα μια μεγάλη συμμαχία διαφορετικών ομάδων, που ήταν απέναντι στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Αυτό οδήγησε σε δύο πρωτοβουλίες, που εκτελούνται παράλληλα. Πρώτον, υπάρχει η εκστρατεία «Όχι και το νερό». Περιλαμβάνει το συνδικαλιστικό σωματείο της ΕΥΑΘ Θεσσαλονίκης, το κοινωνικό κίνημα SOSTE TO NERO, τη σύνδεση των 11 πληττομένων δήμων, της SOS Χαλκιδικής και του Καλλιστω, περιβαλλοντικού οργανισμού. Επιπλέον, υποστηρίζεται επίσης από τη συνέλευση Water Warriors.
Συγκεντρώνει έτσι τους εργαζόμενους στο νερό με τα συμφέροντα των καταναλωτών, τους τοπικούς δήμους καθώς και τις περιβαλλοντικές ανησυχίες. Δύο βασικά αιτήματα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξή της. Πρώτον, επικεντρώνεται στην οργάνωση 100 γεγονότων γύρω από την τέταρτη επέτειο του δημοψηφίσματος του 2014 με στόχο την ενημέρωση των πολιτών και την ενθάρρυνσή τους να συμμετάσχουν ενεργά στην εκστρατεία.
Δεύτερον, η συμμαχία υπογραμμίζει τη σημασία της ενσωμάτωσης του ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό στο ελληνικό σύνταγμα. Επιπρόσθετα, έχει υποβληθεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της μεταβίβασης 51% των μετοχών της ΕΥΑΘ και της ΕΥΔΑΠ στο υπερταμείο, του οποίου απόφαση που αναμένεται στα μέσα Μαΐου του τρέχοντος έτους , το δημόσιο όμως πήρε αναβολή και η εκδίκαση θα γίνει τελικά στα τέλη Οκτωβρίου
Μία άλλη συμμαχία κυρίως συνεταιρισμών έχει σχηματιστεί γύρω από την ομάδα Κ136, η οποία αποσκοπεί στην αγορά 24% των μετοχών της εταιρίας νερού Θεσσαλονίκης μαζί με τους δήμους ως ένα πρώτο βήμα για τη μετατροπή της εταιρείας σε έναν πλήρως ανεπτυγμένο συνεταιρισμό (Κ136 2018). 25% των μετοχών της EΥΑΘ οι οποίες διαπραγματεύονται επί του παρόντος στο χρηματιστήριο, το 51% είναι στο υπερταμείο, ενώ το τελικό 24% είναι πλέον σε διαπραγμάτευση για πώληση και η κυβέρνηση κατέστησε σαφές ότι αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει και τους δήμους ως αγοραστές .
Είναι εκείνο το 24%, που η K136 επικεντρώνεται. Δύο εκστρατείες παράλληλα αποδυναμώνουν σε κάποιο βαθμό την αντίσταση. Ωστόσο, υπάρχει συμφωνία για την παύση της ιδιωτικοποίησης του νερού. Οι διαφορές αφορούν μόνο τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να λειτουργεί η εταιρεία, μόλις σταματήσει η ιδιωτικοποίηση. Ενώ η συμμαχία γύρω από το «Όχι και το νερό» προσανατολίζεται προς τη συμμετοχή περισσότερων πολιτών και εργαζομένων στη λειτουργία της δημόσιας επιχείρησης, ενώ η Κ136 θέλει να μετατρέψει την ΕΥΑΘ σε συνεταιρισμό.
Στην Αθήνα, ο Γιάννης και ο Παναγιώτης (όχι τα πραγματικά ονόματά τους) εμείς θα τα πούμε σήμερα γιατί δεν έχουμε κάτι να κρύψουμε ο Μανώλης και ο Γιώργος μου δείχνουν την περιοχή της Δυτικής Αττικής.
Πρώην παραγωγικό βιομηχανικό κέντρο, η Δυτική Αττική είναι σήμερα μια από τις φτωχότερες περιοχές της ελληνικής πρωτεύουσας, μια βιομηχανική περιοχή ερημωμένη με ανθρώπους που ζουν σε παραγκουπόλεις στα περίχωρα της πόλης που εργάζονται ως συλλέκτες απορριμμάτων.
Εδώ, οι συνδέσεις νερού είναι συχνά παράνομες και κανείς δεν πληρώνει για την κατανάλωση. Ο Μανώλης και ο Γιώργος είναι μέλη του ΣΕΚΕΣ, μιας από τις συνδικαλιστικές ομάδες στο πλαίσιο της συνδικαλιστικής οργάνωσης της εταιρείας νερού της Αθήνας. Το ΣΕΚΕΣ ιδρύθηκε το 2012 ως υβρίδιο παραδοσιακής συνδικαλιστικής δράσης αλλά και κοινωνικού κινήματος. Ο κύριος στόχος τους είναι όχι μόνο να αντιπροσωπεύουν τα στενότερα συμφέροντα των εργαζομένων στο χώρο εργασίας, αλλά και να εξυπηρετεί την κοινωνία . Τα μέλη του ΣΕΚΕΣ κατανοούν τους εαυτούς τους τόσο ως εργαζόμενους όσο και ως πολίτες. Θεωρούν το νερό ως βασικό κοινό αγαθό , στο οποίο όλοι πρέπει έχουν πρόσβαση για να επιβιώσουν. Δεν πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί.
Ο Γιώργος στρέφει τα μάτια του πάνω στο μεγάλο αγωγό, που εξασφαλίζει την παροχή πέντε εκατομμυρίων πολιτών στην Αθήνα με πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας. Υπάρχει μια σαφής αίσθηση υπερηφάνειας για το τι μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μια δημόσια επιχείρηση.
Ο Μανώλης καθιστά σαφές ότι εδώ στη Δυτική Αττική κανένας εργαζόμενος δεν θα ακολουθήσει εντολές για να αποσυνδέσει τους ανθρώπους από την ύδρευση, επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. «Σε μια κοινωνία που πεινάει, είναι υποχρέωσή μας να μην στερούμε βασικές υπηρεσίες όπως το νερό», δηλώνει. Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να είναι τραγική. Η κυβέρνηση μπορεί να έχει ενδώσει στις απαιτήσεις των πιστωτών. Ωστόσο, οι Έλληνες ακτιβιστές δεν υπέκυψαν στην πίεση. Ο αγώνας συνεχίζεται και η ιδιωτικοποίηση του νερού δεν είναι μέχρι στιγμής μια ολοκληρωμένη συμφωνία.
*Πηγή: sekes-eydap.gr