H έκθεση Πισσαρίδη για την Ενέργεια

Πρόλογος

Όπως είναι ευνόητο,  η έκθεση Πισαρίδη περιέχει ειδικό κεφάλαιο για την ενέργεια που αποτελεί ένα πρωτεύοντα κλάδο για την κοινωνία και την Οικονομία.

• H έκθεση αυτή, αφού επισημαίνει το ρόλο της Ενέργειας στην ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας αναφέρεται συγκεκριμένα στα θέματα του ενεργειακού κόστους ,  στην  επάρκεια και αξιοπιστία για  προσφορά ενέργειας. Όμως προτάσεις για την αντιμετώπιση του κόστους δεν βλέπουμε σαν συνέχεια των επισημάνσεων αυτών.
• Επίσης, η έκθεση επισημαίνει τον κρίσιμο ρόλο του κλάδου στη μετάβαση «προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών άνθρακα» που άσχετα αν πρόκειται για  φιλόδοξο και μάλλον άπιαστο στόχο, κανείς δεν μπορεί να έχει αντίρρηση. Η έκθεση  κάνει επίσης αναφορά σε ένα μοντέλο  «ισχυρής και διατηρήσιμης ανάπτυξης με σεβασμό στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους» που και σε αυτό δεν μπορεί να υπάρχει αντίρρηση.
• Όπως βλέπουμε στη συνέχεια η έκθεση κάνει αναφορά «στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) του ενεργειακού κλάδου το 2019, ως ποσοστό του ΑΕΠ,(3,8% ), στις άμεσες θέσεις εργασίας(Ο ενεργειακός κλάδος υποστηρίζει περίπου 50.000 άμεσες θέσεις εργασίας (1,2% του εργατικού δυναμικού της χώρας)». Η έκθεση όμως όπως βλέπουμε, δίνει μία στατική εικόνα μιας μόνο χρονιάς και όχι κάποια χρονοσειρά ώστε να βγάλει κάποιος συμπέρασμα για την εξέλιξη και το δυναμισμό του κλάδου. Αυτό που θα είχε αξία για να αποκτήσουμε εικόνα του δυναμισμού ή όχι του κλάδου, θα ήταν να δοθούν αντίστοιχα νούμερα πχ για το 2000 και το 2010 ώστε να έχουμε καλύτερη εικόνα της εξέλιξης και του δυναμισμού ή όχι του κλάδου
• Σχετικά με την ΑΠΑ(Ακαθάρστη Προστιθέμενη Αξία) και την απασχόληση στον ενεργειακό τομέα, τα στοιχεία της έκθεσης δείχνουν τα εξής. Για την ΑΠΑ μεταξύ 2000 και 2016 είχαμε αύξηση της από ~ 4 δις. € το 2000 σε ~6,5δις το 2010 € και σχετική μείωση από 6,5 δις € σε ~6 δις € το 2017. Αυτές οι μεταβολές θεωρώ ότι αφορούν βασικά την ηλεκτρική ενέργεια και την  μετάβαση από τους λιγνίτες σε φυσικό αέριο και ανανεώσιμες πηγές, διότι   στο πετρέλαιο δεν είχαμε κάποιες ριζικές μεταβολές
• Όσον αφορά την απασχόληση στον ενεργειακό τομέα από ~ 65000 περίπου το 2010 σε περίπου πηγαίνουμε σε 50000  περίπου το 2016,περίπου  1% της συνολική απασχόλησης
• Από την έκθεση όμως δεν  δίνεται κάποια ερμηνεία και εξήγηση για την εικόνα  του κλάδου  και τι μέτρα θα έπρεπε να πάρει η κυβέρνηση για την στήριξη και την ανάπτυξη του. Πάντως η προσδοκία, που είχε  συχνά αναφερθεί πως  με την προώθηση των ΑΠΕ θα έχουμε αύξηση της απασχόλησης δεν επιβεβαιώνεται,

 

• Όπως είχα παρουσιάσει σε άρθρο  μου, με βάση στοιχεία της  ΕΛΣΤΑΤ, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ 2001 και 2019 είχαν αύξηση 115,17% όταν την ίδια περίοδο ο τιμάριθμος(ΔΤΚ), αυξήθηκε μόλις 36,5 %.Οι τιμές δηλαδή ηλεκτρικής ενέργειας είναι υπέρογκες και σπρώχνουν προς τα πάνω τον τιμάριθμο. Έτσι, και με δεδομένη τη μείωση των εισοδημάτων εργαζομένων και λαϊκών νοικοκυριών την ίδια περίοδο,   η ακρίβεια εκτινάχθηκε.
• Επίσης, με βάση στοιχεία της Eurostat, ενώ το 2005 η Ελλάδα ήταν η 3^η πιο φτηνή χώρα μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τα μέσου μεγέθους νοικοκυριά, το 2016 κατρακύλισε  και έπιασε τη  18^η  θέση δηλαδή μεταβλήθηκε  σε μία από τις ακριβότερες  χώρες
• Είναι απορίας άξιον, που  το θέμα της τιμολογιακής πολιτικής   δεν απασχόλησε ουσιαστικά την επιτροπή Πισαρίδη. Είναι άραγε   δευτερεύον θέμα; Δικαιολογείται    η απουσία αναφοράς σε αυτό;.
• Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα καταγράφεται η υψηλότερη μέση χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ (63,9 €/MWh το 2019). Στο φυσικό αέριο, οι τιμές εισαγωγής είναι αρκετά υψηλότερες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ (κατά 15% για το αέριο. Οι διαπιστώσεις όμως κατά τη γνώμη μου δεν αρκούν, Θα έπρεπε να υπάρχει η ερμηνεία για τα δεδομένα αυτά.

Σχετικά με τα τιμολόγια έχουμε επίσης τα εξής δεδομένα

Για τις τιμές φυσικού αερίου για μη οικιακούς πελάτες έχουμε τιμή (38,5 €/MWh στην Ελλάδα το 2019, έναντι μέσου όρου 36,9 €/MWh στην ΕΕ).

Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά της έκθεσης στο γεγονός πως «στην Ελλάδα καταγράφεται η υψηλότερη μέση χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ (63,9 €/MWh το 2019) και ότι στο φυσικό αέριο, οι τιμές εισαγωγής είναι αρκετά υψηλότερες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ» Αυτό όμως που δεν εξηγείται είναι γιατί έχουμε τις   υψηλότερες τιμές εισαγωγής στο φυσικό αέριο. Όπως έχω ισχυριστεί σε αναλυτικό προηγούμενο άρθρο μου, οι ανατιμήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια σχετίζονται με την πορεία απελευθέρωσης της ηλεκτρικής ενέργειας και αυτό το διαπιστώνουμε σε όλες τις χώρες της ΕΕ Σε παλαιότερη αρθρογραφία  μου έχω παρουσιάσει την εξέλιξη των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας  στην Ελλάδα πριν την απελευθέρωση και το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπου  οι ανατιμήσεις  ασφαλώς λόγω της  ισχύουσας τότε παρεμβατικής πολιτικής ήταν χαμηλές και συνεχώς κάτω από τα επίπεδα του τιμαρίθμου

Όσον αφορά τις τιμές στα πετρελαιοειδή η έκθεση αναφέρει:

«Στα πετρελαιοειδή, η Ελλάδα κατατάσσεται 3η χώρα με την υψηλότερη τιμή στην αμόλυβδη βενζίνη μεταξύ των χωρών της ΕΕ το 2019, ενώ στο πετρέλαιο κίνησης κατατάσσεται 7η χώρα με την ακριβότερη τιμή, οριακά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ.» Η έκθεση συσχετίζει το υψηλό κόστος των πετρελαιοειδών με την υψηλή φορολόγηση αναφέροντας πως  «μέρος του υψηλού κόστους των πετρελαιοειδών οφείλεται στην υψηλή φορολόγηση. Τα έσοδα από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε ενεργειακά προϊόντα στην Ελλάδα, έφτασαν τα €4,28 δισ. το 2019. Ως ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθαν στο 2,9% το 2018, έναντι 1,9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ».

Σαν αυτονόητη πρόταση με βάση αυτή την εκτίμηση θα έπρεπε να είναι  η δραστική μείωση της φορολόγησης αυτής. Αν και αυτονόητο, δεν βλέπουμε να συνοδεύεται με αντίστοιχη πρόταση μείωσης των φόρων.

Το θέμα των τιμολογίων θίγεται και στο κεφάλαιο της έκθεσης για τη βιομηχανία. Εδώ βλέπουμε να στηρίζεται  το αίτημα του φορέα που εκπροσωπεί την ηλεκτροβόρα βιομηχανία (της ΕΒΙΚΕΝ)  που πιέζει για μείωση των τιμών στη βιομηχανία ειδικά της ηλεκτροβόρας με την προβολή της θέσης πως η χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα είναι έως 40% υψηλότερη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στη θέση για μείωση των τιμολογίων προς τη βιομηχανία δεν έχουμε αντίρρηση αλλά η θέση μας είναι η  κατεύθυνση για συνολική  μείωση των τιμολογίων σε όλες τις κατηγορίες τιμολογίων και ασφαλώς ειδικότερα στα  οικιακά τιμολόγια.

 

• Για τον τομέα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Είναι ασφαλώς θετική η αναφορά στην έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, η επεξήγηση πως αυτή μπορεί να διευρύνει τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, προσφέροντας έσοδα στο Ελληνικό Δημόσιο και εξειδικευμένες θέσεις εργασίας σε διάφορους σχετικούς τομείς. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί θετική η αναφορά σε δέσμευση για εξασφάλιση ότι οι ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων θα βρίσκονται υπό απόλυτο έλεγχο σε συνεχή βάση. Όμως λόγω και της  αρνητικής εμπειρίας δεκαετιών τέλματος στη συγκεκριμένη δραστηριότητα,  η κυβέρνηση όφειλε να εξειδικεύσει και να προωθήσει δυναμικά πρόγραμμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Αυτή την αναγκαιότητα η έκθεση δεν την αναφέρει.
• Στην έκθεση σχετικά με τους υδρογονάνθρακες γίνεται επίσης η εξής αναφορά: «Η ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος συνδεδεμένων με τους υδρογονάνθρακες δραστηριοτήτων δεν αντιτίθεται στην πολιτική της αποανθρακοποίησης, καθώς η ενεργειακή μετάβαση θα είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, στη διάρκεια της οποίας η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας από ορυκτά καύσιμα θα παραμένει ιδιαίτερα υψηλή» Η αναφορά σχετικά με μια  μακροχρόνια διαδικασία είναι μία ρεαλιστική εκτίμηση.
• Επισημαίνω τη θετική   αναφορά και συσχέτιση, από την έκθεση,  του ψηλού κόστους των πετρελαιοειδών με την υψηλή φορολόγηση των καυσίμων. Επομένως τίθεται το ερώτημα τι πρόκειται να κάνει η κυβέρνηση για το θέμα αυτό. Σε αυτό το θέμα όμως είναι περίεργο που η έκθεση δεν προχωρά και σε αντίστοιχη πρόταση μείωσης της φορολογίας αυτής..
• Η έκθεση αναφέρεται στην εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές ενέργειας (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) που δημιουργεί ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και στο εμπορικό ισοζύγιο. Το συνολικό εμπορικό έλλειμμα των προϊόντων ενέργειας στην Ελλάδα ήταν €4,3 δισεκ. το 2019. Η έκθεση  θα έπρεπε να δίνει  όχι μόνο τη στατική εικόνα μιας  χρονιάς αλλά τη διαχρονική πορεία ώστε να γίνει αντιληπτή και η τάση στον κλάδο..
• Κατά τη γνώμη μου το εμπορικό έλλειμμα θα μπορούσε να βελτιωθεί αν δεν υπήρχε υστέρηση και τέλμα για περίπου 15 χρόνια της έρευνας υδρογοναθράκων. Η έκθεση δεν προχωρά στην αυτονόητη πρόταση για επιτάχυνση των ερευνών για ανεύρεση  και εκμετάλλευση εγχώριων  υδρογονανθράκων.
• Η έκθεση αναφέρεται στην εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές ενέργειας (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) που δημιουργoύν ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και στο εμπορικό ισοζύγιο. Το συνολικό εμπορικό έλλειμμα των προϊόντων ενέργειας στην Ελλάδα ήταν €4,3 δισεκ. το 2019. Η έκθεση  θα έπρεπε να δίνει  και εδώ όχι μόνο τη στατική εικόνα μιας  χρονιάς αλλά  διαχρονική πορεία
• Η έκθεση αναφέρει πως τα ελλείμματα περιορίστηκαν στην πιο πρόσφατη περίοδο με την ισχυρή ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών πετρελαιοειδών, παραμένουν σημαντικά. Το συνολικό εμπορικό έλλειμμα των προϊόντων ενέργειας στην Ελλάδα ήταν €4,3 δισεκ. το 2019.» Παρά το γεγονός πως η Ελλάδα έχει σημαντικά διϋλιστήρια και κάνει εξαγωγές σε γειτονικές χώρες όπως γνωρίζουμε,  δεν δίνονται τα στοιχεία αυτά που αποδεικνύουν πως στην  πρόσφατη περίοδο είχαμε  ισχυρή ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών πετρελαιοειδών,
• Πέρα της ενεργειακής εξάρτησης, γίνεται αναφορά στο θέμα της αποδοτικότητας στον κλάδο, όμως αυτό που έχει νόημα είναι τι μέτρα λαμβάνονται για τη μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές  και βελτίωσης της αποδοτικότητας.   Πως εννοεί η έκθεση τις  πρόσθετες προσπάθειες που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου για την ενεργειακή αποδοτικότητα. Δεν αρκούν κατά τη γνώμη μου απλές επισημάνσεις.
• Για το ΦΑ, με  δεδομένο το embargo που έχει αποφασιστεί απέναντι στη Ρωσία και την δουλοπρεπή υιοθέτηση του από Ελλάδα, δεν μπορεί να συζητηθεί  μια ευνοϊκότερη  ρύθμιση για την Ελλάδα κάτι που θα οδηγούσε  σε καλύτερο αποτέλεσμα του εμπορικού ισοζυγίου μας. Εννοείται πως η Ελλάδα πρέπει να προσπαθεί για βελτίωση των τιμών εισαγωγών  και από τις τρεις πηγές, δηλαδή και από Αλγερία και από Τουρκία του Αζέρικου αερίου και από Ρωσία
• Αναφέρει η έκθεση «Για αρκετά χρόνια, ο περιορισμένος ανταγωνισμός στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη πρόσβασης των νεοεισερχόμενων σε πρωτογενείς πηγές ενέργειας χαμηλότερου κόστους (λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας). Αυτό βέβαια που παραλείπει να πει η έκθεση είναι πως για την είσοδο τρίτων(ιδιωτών) στη λιγνιτική παραγωγή προϋπόθεση ήταν μόνο  να βάλουν οι τρίτοι το χέρι στην τσέπη, γιατί δεν υπήρχε κανένα νομικό εμπόδιο. Καταλαβαίνουμε όμως πως οι  ιδιώτες δίσταζαν  να ρίξουν κεφάλαια σε αυτή τη δραστηριότητα συνηθισμένοι  στο εύκολο κέρδος. Δεν ήθελαν να πάρουν  ρίσκο και να βάλουν κεφάλαια στη λιγνιτική παραγωγή και θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, που έχουν μεγαλύτερο ρίσκο σε αντίθεση με τις μονάδες ΦΑ που είναι πιο  εύκολες και πιο άμεσα αποδοτικές. Δεν είναι τυχαίο που «εθνικοί επενδυτές» όπως ο Μυτιληναίος, κατευθύνθηκαν προς Φυσικό αέριο και όχι προς λιγνίτη.

 

• Ηλεκτρική Ενέργεια.

Η έκθεση αναφέρει πως σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα καταγράφεται η υψηλότερη μέση χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ (63,9 €/MWh το 2019). Η αναφορά αυτή της έκθεσης δεν συνοδεύεται από κάποια ερμηνεία. . Η πραγματικότητα είναι πως με βάση τα δεδομένα,  από τη στιγμή που άνοιξε η εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας , αντί για μείωση έχουμε αύξηση των τιμών, επομένως, αυτό που προτείνουμε,  είναι η εγκατάλειψη του ΝΦ δρόμου στην ηλεκτρική ενέργεια και η υιοθέτηση παρεμβατικής πολιτικής, που θα σήμαινε βέβαια και ενίσχυση του δημόσιου τομέα στην ηλεκτρική ενέργεια, την αντίθετη δηλαδή από την εφαρμοζόμενη πολιτική. Έτσι θα μπορούσε να υπάρξει συγκράτηση και μείωση τιμών.

Διαφορετικά  η κατάσταση αυτή θα συνεχίσει εφόσον η κυβέρνηση θα υλοποιεί τα όποια ΝΦ μοντέλα προκρίνει η ΕΕ. Στην ηλεκτρική ενέργεια εφαρμόστηκε τα προηγούμενα χρόνια το λεγόμενο μοντέλο ΝΟΜΕ και σήμερα πάλι με  την ευλογία των Βρυξελών το μοντέλο  Target Model που προωθεί η ΕΕ και υλοποιεί η κυβέρνηση . Αυτά τα θέματα η έκθεση τα περνάει χωρίς σχόλια, αλλά  αντίθετα τα περνάει αδιάφορα ουσιαστικά τα υιοθετεί, ενώ κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να προβαίνει σε εκτίμηση για την αποτελεσματικότητα τους

Η έκθεση ξεπερνάει ασχολίαστα χωρίς κριτικό πνεύμα, δείχνοντας ατολμία να εμβαθύνει στις   επιλογές κυβέρνησης  και ΕΕ. Από  τη στιγμή που το μοντέλο, το Target Model  το προωθεί σήμερα και το επιβάλει η Γερμανία και οι Βρυξέλες γιατί ανταποκρίνεται στα συμφέροντα τους, δυστυχώς γίνεται σε μας Ευαγγέλιο. Η  Γερμανία που έχει ψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και θέλει την προώθηση των ΑΠΕ έχει συμφέρον από τη εφαρμογή αυτού του μοντέλου

-Η έκθεση σχετικά με την ΔΕΗ παρουσιάζει και  κάποιες αντιφατικές προσεγγίσεις, Σε ένα σημείο αναφέρεται «Οι ρυθμίσεις αυτές, αν και ενεργοποίησαν ανταγωνιστικές δυνάμεις στη λιανική αγορά περιορίζοντας το μερίδιο της ΔΕΗ, προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στην ΔΕΗ» Αυτή η εκτίμηση είναι ορθή, όμως σε άλλο σημείο αναφέρεται  « Στην ηλεκτρική ενέργεια, ο τομέας εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό δείκτη συγκέντρωσης και επομένως περιορισμένο ανταγωνισμό»

 

Θεωρώ πως το γενικότερο πνεύμα της έκθεσης είναι το δεύτερο, διότι είναι προσαρμοσμένη στη γενικότερη επικρατούσα νεοφιλαλεύθερη αντίληψη και γι αυτό  δεν εκφράζει καμία κριτική και σχόλιο σε αυτό. Η γνώση μας γύρω από τον κλάδο δείχνει πως από  τότε που άνοιξε η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, από το 2000  και εφεξής, ο ρόλος και το ειδικό βάρος της ΔΕΗ, διαρκώς μειώνεται. Με βάση όμως την πραγματικότητα και την εμπειρία, οι θιασώτες του ΝΦ θα ικανοποιηθούν μόνο όταν  θα σβήσει  τελείως η ΔΕΗ. Η έκθεση αντιμετωπίζει σαν τροχονόμος τις εξελίξεις , και τα τεκταινόμενα στην ηλεκτρική ενέργεια με  τις όποιες κατά καιρό ζημιές στη ΔΕΗ και τη μείωση του ρόλου της.

Θεωρώ  πως και η έκθεση αποτυπώνει την γενικότερη κατεστημένη αντίληψη αδιαφορίας  για την εξυγίανση και ανάπτυξη της ΔΕΗ. Το ζητούμενο από τα διάφορα οικονομικά  συμφέροντα είναι να  αδειάσει τη γωνιά του κλάδου.

 

Ενεργειακές Υποδομές.

Η έκθεση κάνει αναφορά επίσης στις  ενεργειακές υποδομές, ότι  σε αρκετές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που θα εξασφαλίσουν την πορεία μετάβασης προς ένα ενεργειακό σύστημα μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που ασφαλώς έχει βάση.

Κάνει  επίσης αναφορά στη χρησιμότητα των  διασυνδέσεων  των αυτόνομων νησιωτικών συστημάτων με το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρισμού και  για να μειωθούν οι απώλειες ηλεκτρικής ενέργειας στα δίκτυα αλλά και για  την καλύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ και τη διακοπή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ρυπογόνες μονάδες στα νησιά

Επίσης αναφέρεται  στην ενίσχυση διασυνδέσεων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με γειτονικές χώρες,

Ακόμη στην   εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών.

Σε όλα αυτά  δεν μπορεί να υπάρχει αντίρρηση,   αφού, όπως αναφέρεται,   θα δώσουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επωφεληθούν από τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και από μηχανισμούς Βέβαια θεωρώ ότι οι έξυπνοι μετρητές θα προωθηθούν γιατί υπάρχει ισχυρή πίεση από επιχειρηματικά συμφέροντα. Είναι θετική η αναφορά και ορθές οι επισημάνσεις, τόσο για  τη προώθηση των διασυνδέσεων όσο και  την προώθηση των έξυπνων μετρητών

Τέλος γίνεται  αναφορά στην  έκθεση για προώθηση  της χρήσης συστημάτων ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών και ψυκτικών αναγκών και η προώθηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης από εταιρίες ενεργειακών υπηρεσιών, που  αν και επί μέρους θέματα  μας βρίσκουν  συμφώνους.

 

Ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών

Για τις ενεργειακές υποδομές, αναφέρεται στη έκθεση ότι προτεραιότητες αποτελούν η προώθηση και η υλοποίηση των έργων μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.

Ασφαλώς δεν υπάρχει  δεύτερη  γνώμη  σχετικά με τη χρησιμότητα των διασυνδέσεων αλλά δεν πρέπει να υιοθετούνται γενικευμένα, αλλά  καθεμία να εξετάζεται  χωριστά.  Είναι για παράδειγμα συζητήσιμο  αν για την Κρήτη είναι αναγκαία και η μεγάλη και η μικρή σύνδεση, όπως επίσης υπάρχει σημαντική αμφισβήτηση από ειδικούς στον κλάδο αναλυτές, του ευρασιατικού  διασυνδετήριου αγωγού (EuroAsia Interconnector)  που θα συνδέει με ηλεκτρικό  καλώδιο το Ισραήλ, με Κύπρο, Κρήτη,  ηπειρωτική Ελλάδα που κρίνεται ως αντιοικονομικός και προβληματικός.

Σχετικά με την  αναφορά για ψηφιοποίηση και αναβάθμιση των δικτύων ενέργειας (smart grids), που  θα βελτιώσει την ενεργειακή αποδοτικότητα, παρέχοντας συγχρόνως ευελιξία στο σύστημα ηλεκτρισμού είμαστε  συμφωνοι.

Για τα τιμολόγια και το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας

Η έκθεση, αναφέρει σχετικά  με το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, ότι «είναι υψηλό στην αγορά χονδρικής» και ότι «η σύνδεση με την αγορά λιανικής είναι ασθενής, εν μέρει εξαιτίας και του σημαντικού ποσοστού ρυθμιζόμενων χρεώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρισμού».

Η έκθεση αναφέρει επίσης, ότι ήταν για αρκετά χρόνια,είναι   «περιορισμένος ο ανταγωνισμός στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» και «οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη πρόσβασης των νεοεισερχόμενων σε πρωτογενείς πηγές ενέργειας χαμηλότερου κόστους (λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας)». Αυτό που αποφεύγει να αναφέρει η έκθεση είναι πως αν δεν υπήρχε ενδιαφέρον για τη λιγνιτική παραγωγή, δεν οφειλόταν σε κάποιο εμπόδιο, αλλά στην αποφυγή ρίσκου από μέρους των επενδυτών

«Αυτό  επιδιώχθηκε να διορθωθεί με διάφορα ρυθμιστικά μέσα (πχ  υποχρέωση μείωσης του μεριδίου της κυρίαρχης επιχείρησης (ΔΕΗ) στην αγορά λιανικής με ταυτόχρονη δημοπράτηση μέρους της λιγνιτικής της παραγωγής (δημοπρασίες ΝΟΜΕ).» Βεβαίως αναφέρεται πως αυτές οι  ρυθμίσεις , προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στην ΔΕΗ όμως αρκεί η διαπίστωση;

Όταν η έκθεση αναφέρεται στην επιλογή με διοικητικό τρόπο  μείωσης του ρόλου της ΔΕΗ και  αυτό δεν το σχολιάζει σημαίνει ότι το υιοθετεί.  Για την έκθεση. λοιπόν, ούτε γάτα ούτε ζημιά!

-Με βάση το πλαίσιο ΕΕ και κυβερνήσεων στόχος είναι  ο εξοστρακισμός της ΔΕΗ , των λιγνιτικών μονάδων και της ηλεκτροπαραγωγής που έχουν  σαν χρονικό όριο ζωής και μετά  κατάργηση να τίθεται  το 2028

Το θέμα των τιμολογίων σχετίζεται στενά με το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αρχικά προκρίθηκαν οι  δημοπρασίες ΝΟΜΕ που καταργήθηκαν το φθινόπωρο του 2019,γιατί δεν έδωσαν το ζητούμενο αποτέλεσμα. Έκτοτε προωθείται  το Target model. Ο  στόχος ήταν και είναι συγκεκριμένος- ο εκτοπισμός της ΔΕΗ από ρυθμιστικό ρόλο στην τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας – αλλά όσον αφορά το μοντέλο που έπρεπε να εφαρμοστεί, έγιναν και  γίνονται πειράματα μέχρι να  βρεθεί η αποτελεσματικότερη λύση.

Σήμερα σαν κατάλληλο μοντέλο από ΕΕ και κυβέρνηση, θεωρείται το target Model για την εφαρμογή στην ηλεκτρική ενέργεια αλλά η δική μου έποψη είναι πως με αυτό υπηρετείται καλύτερα ο δεδομένος στόχος και  επιθυμία ιδιωτών και ΕΕ για  αποδυνάμωση ως και διάλυση της ΔΕΗ , με κάθε τρόπο, αν και αναφέρονται σαν στόχοι, στα κείμενα που αναλύουν το μοντέλο,  αποκλειστικά η προώθηση των ΑΠΕ και των διακρατικών διεθνών διασυνδέσεων στα δίκτυα  ηλεκτρικής ενέργειας.

Η πρόθεση για την συρρίκνωση της ΔΕΗ θεωρώ αποτυπώνεται στην έκθεση με σαφήνεια, όταν αναφέρει: “Στην ηλεκτρική ενέργεια, ο τομέας εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από υψηλό δείκτη συγκέντρωσης και επομένως  περιορισμένο ανταγωνισμό”

Για τα τιμολόγια στις ενεργοβόρες βιομηχανικές επιχειρήσεις

Η Έκθεση υιοθετεί την ρύθμιση της λεγόμενης διακοψιμότητας με την οποία  θα επιτρέπεται στις ενεργοβόρες βιομηχανίες να διακόπτουν για συγκεκριμένες περιόδους τη λειτουργία τους, μειώνοντας έτσι τη συνολική ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια, με αντάλλαγμα εκπτώσεις στην τιμή του ρεύματος υψηλής τάσης που καταναλώνουν, καθώς θα επιβαρύνουν λιγότερο το σύστημα και θα αποφεύγονται κίνδυνοι που αφορούν την ευστάθειά του.

Δεν έχουμε αντίρρηση να στηρίζεται η βιομηχανία τιμολογιακά, αυτό όμως που έχουμε αντίρρηση είναι να στηρίζεται προνομιακά η βιομηχανία και όχι πχ τα νοικοκυριά με οικιακά τιμολόγια προσιτά   σε αυτά.

Το θέμα των ΑΠΕ, της απολιγνιτοποίησης και της «δίκαιης» μετάβασης.

Αν και συμφωνούμε με την θέση γα την  ενίσχυση των ΑΠΕ,  είμαστε ριζικά αντίθετοι στη βίαιη απολιγνιτοποίηση που γίνεται για να στηριχτεί η επένδυση των Γερμανών στην περιοχή των ορυχείων(Πτολεμίαδας).  Είναι αστείο, μάλιστα, η εξέλιξη αυτή για τη δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη της βίαιης απολιγνιτοποίησης να χαρακτηρίζεται ως  δίκαιη μετάβαση.,

Η προώθηση αυτή θα έχει τεράστια επίπτωση τόσο σε θέματα απασχόλησης στις 2 προαναφερόμενες περιοχές,  όμως θα προκαλέσει και σημαντικές γενικότερες επιπτώσεις και στην ομαλή τροφοδοσία σε ηλεκτρική ενέργεια αλλά και στο κόστος της αφού η μη αξιοποίηση των λιγνιτών θα οδηγήσει σε ανατιμήσεις.

Για το Φυσικό αέριο.

Η έκθεση αναφέρει ορθά, ότι: «Το δίκτυο φυσικού αερίου δεν καλύπτει το σύνολο της χώρας, ωστόσο η εγχώρια αγορά φυσικού αερίου αναπτύσσεται, με την αλλαγή προμηθευτή να επιτρέπεται από το 2018 Ορθή επισήμανση). Το μεγαλύτερο ποσοστό της αγοράς καλύπτει η χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, ενώ η λιανική αγορά είναι αρκετά μικρή και υστερεί συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ, όσον αφορά τα συνδεδεμένα νοικοκυριά».

Ορθή επισήμανση όμως γιατί συμβαίνει αυτό. Η σαφής θέση μου είναι πως αυτό συμβαίνει, απλά, γιατί,  οι διάφορες ΕΠΑ, που το μάνατζμεντ το έχουν ιδιώτες, δεν έκριναν ότι έχουν όφελος , δηλαδή σημαντική κερδοφορία από αυτή τη δραστηριότητα

.Εμείς θεωρούμε πως αν για τη ΔΕΠΑ και το Φ.Α. είχε εφαρμοστεί το μοντέλο της ίδρυσης της ΔΕΗ που προώθησε τον εξηλεκτρισμό σε όλη τη χώρα και  προωθηση του ΦΑ με τον ίδιο τρόπο, με μονοπώλιο της ΔΕΠΑ χωρίς την τεράστια οριζόντια και κάθετη πολυδιάσπαση,  με ευθύνη και δημόσια ιδιοκτησία της ΔΕΠΑ,   αξιοποιώντας πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων η επέκταση του δικτύου θα είχε προχωρήσει σε μέγιστο βαθμό. Η . εμπειρία της ΔΕΗ  δείχνει πως η κάλυψη θα ήταν πολλαπλάσια ενώ σήμερα η επέκταση του δικτύου είναι πολύ μικρή και προωθείται μόνο στο βαθμό που ενδιαφέρει τους ιδιώτες που έχουν το managment των ΕΠΑ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. Τεχνολογική – αναπτυξιακή παράμετρος.

Η έγνοια που εκφράζεται στην  έκθεση για την  τεχνολογική ανάπτυξη, το θέμα της βελτίωσης της παραγωγικότητας και της  προώθησης της καινοτομίας, ώστε να ελαχιστοποιείται το κόστος ανάπτυξης των δικτυακών υποδομών είναι σημαντικά θέματα που μπορούν να ωφελήσουν τους  καταναλωτές ενέργειας.

Το σχόλιο μου είναι, πως, αυτή η ωφέλεια  δεν προκύπτει αυτόματα αλλά προϋποθέτει πολιτική βούληση

Η έκθεση συνεχίζει: “Οι προβλεπόμενες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα για την επόμενη δεκαετία, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, θα τονώσουν την αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας, θα βελτιώσουν την ενεργειακή παραγωγικότητα, θα διευκολύνουν την ανάπτυξη καινοτόμων δραστηριοτήτων, θα περιορίσουν δραστικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του ενεργειακού συστήματος και θα εμπλουτίσουν τις επιλογές των καταναλωτών ενέργειας”

Σχόλιο μου, είναι, πως, η αναγκαία η αύξηση των επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα πρέπει να υλοποιείται με βάση ένα δημοκρατικό(με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων), εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό που θα  υπηρετεί  τα συμφέροντα του λαού και του Τόπου,

-Η αναφορά στη  διαμόρφωση πλαισίου για την Έρευνα και Ανάπτυξη στον τομέα Ενέργειας, με έμφαση στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, έξυπνων δικτύων και αποθήκευσης ενέργειας είναι γενικά σωστό, όμως χρειάζεται εξειδίκευση για να φανεί αν και πόσο αυτό υπηρετεί ορθά τις ανάγκες του τόπου.

 Για την ενεργειακή ένταση. Στην παράγραφο με τίτλο «Αγκυλώσεις» η έκθεση αναφέρει  πως η ενεργειακή ένταση της οικονομίας, αν και έχει υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια, παραμένει σε αρκετά υψηλό επίπεδο, ενώ πρόσθετες προσπάθειες απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου για την ενεργειακή αποδοτικότητα. Θεωρώ πως και με την παράγραφο αυτή φανερώνεται  πως η έκθεση έχει αρκετό  διαπιστωτικό μέρος χωρίς όμως προτάσεις

 

Θέματα αποδοτικότητας. Η έκθεση κάνει αναφορές επίσης σε θέματα βελτ/ιωσης της αποδοτικότητας όπως για παράδειγμα η  βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημοσίων κτηρίων που δεν μπορεί κάποιος να έχει αντίρρηση. Αν και ο στόχος, ασφαλώς  είναι να κινηθεί ο κατασκευαστικός κλάδος και το όφελος των εταιρειών που τον δραστηριοποιούνται σε αυτόν, γενικά,  δεν μπορεί να έχει κάποιος αντίρρηση , είμαστε θετικοί.

 Περιβαλλοντική παράμετρος.

Η έκθεση σχετικά με τους υδρογονάνθρακες αναφέρει

«Κρίσιμη προϋπόθεση, εκτός από την επιβεβαίωση ύπαρξης αποθεμάτων, είναι η εξασφάλιση ότι οι ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων θα βρίσκονται υπό απόλυτο έλεγχο σε συνεχή βάση»

Αποτελεί θετική επισήμανση η παράγραφος αυτή και την επικροτούμε,  Είναι μάλιστα απαραίτητη η επισήμανση αυτή στη σημερινή εποχή που αναπτύσσεται ένα χωρίς τεκμηρίωση κίνημα ενάντια στην αυτονόητη αναγκαιότητα για  έρευνα και στη συνέχεια αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στη βάση του ενεργειακού σχεδιασμού.

Αυτονόητο είναι, πως η αναφορά που γίνεται , πως «είμαστε υπέρ  μέτρων  προστασίας του περιβάλλοντος και  καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής όμως ο στόχος αυτός  δεν πρέπει να έρθει  σε σύγκρουση με κοινωνικούς στόχους» . Ασφαλώς είμαστε θετικοί και σε αυτή την  προσέγγιση

Σχετικά με την παράγραφο  5.6.4 Προτάσεις πολιτικής

Με βάση την έκθεση υιοθετούνται προτάσεις πολιτικής σχετικά με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας για να γίνει περισσότερο ανταγωνιστική

Η υιοθέτηση του Target model στο οποίο έχουμε ήδη αναφερθεί, δεν αξιολογείται και δεν σχολιάζεται από την επιτροπή γιατί απλούστατα δεν υπάρχει διάθεση για κριτική προσέγγιση των  κυβερνητικών επιλογών πολύ περισσότερο μάλιστα  που  αυτές  είναι και κατευθύνσεις της Ε.Ε.

Αυτό όμως που δείχνει η εμπειρία, όχι μόνο σε Ελλάδα αλλά και διεθνώς, πως η εφαρμογή του target model δεν έχει οδηγήσει σε μείωση τιμών πχ για τα νοικοκυρά, όπως δείχνουν τα δεδομένα

Το θέμα των κακοπληρωτών, τζαμπατζήδων.

Στο θέμα αυτό, η έκθεση κάνει μια κομψή αναφορά. Όπως αναφέρει: «Η ανοχή της μη πληρωμής λογαριασμών ρεύματος δεν αποτελεί καλή κοινωνική πολιτική – πρέπει να διασφαλιστεί ικανοποιητικός ρυθμός είσπραξης των λογαριασμών ηλεκτρισμού, σε συνδυασμό με στοχευμένα μέτρα κατά της ενεργειακής ένδειας.»

Σχόλιο μου. Ασφαλώς είναι λογικό και αυτονόητο ότι πρέπει να πληρώνονται οι λογαριασμοί, όμως δεν μπορεί να αγνοηθεί, πρώτον η σημαντική μείωση εισοδημάτων σε πλατιά λαϊκά στρώματα και η αύξηση των τιμών ενέργειαςτις 2 τελευταίες δεκαετίες. Όταν δεν προωθείται ο στόχος της μείωσης των τιμών βλέπουμε  η «εναλλακτική λύση» είναι το κυνήγι των κακοπληρωτών για στήριξη των εταιρειών παροχής των ενεργειακών αγαθών(ΔΕΗ, ΗΡΩΝ, ELPEDISON κλπ

Συνόψιση Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας, θεωρώ, πως η έκθεση έχει αρκετές και βασικές αρνητικές πλευρές και κυρίως

• Από την έκθεση αποφεύγεται να δοθούν ουσιαστικές προτάσεις και όχι μόνο άφθονα σχόλια.
• Αποφεύγεται να αξιολογηθούν σημαντικότατες εξελίξεις που αφορούν ειλημμένες αποφάσεις (πχ η βίαιη απολιγνιτοποίηση)
• Αν η έκθεση αξιολογηθεί όχι μόνο από αυτά που περιλαμβάνει και τον τρόπο που τοποθετείται σε αυτά,  αλλά και με αυτά που  αγνοεί τότε δεν παίρνει τη βάση. Θεωρώ πως είναι  κατώτερη των περιστάσεων και κυρίως  δεν ανταποκρίνεται   στα  συμφέροντα της κοινωνίας και της  οικονομίας μας.
• Η έκθεση Πισσαρίδη για την Ενέργεια, δεν περιλαμβάνει καινοτόμες σκέψεις. Δεν έχει να προσθέσει τίποτε σε σχέση με τα γνωστά κείμενα κυβέρνησης και ΕΕ. Κινείται στη λογική όλων των προαποφασισμένων από ΕΕ και κυβέρνηση μέτρων και προτάσεων , αλλά  είναι πολύ φτωχό στις προτάσεις που θα έδιναν ώθηση στην ανάπτυξη του κλάδου σε όφελος κοινωνίας και οικονομίας.  Το διαπιστωτικό μέρος είναι πολύ πιο μεγάλο σε σχέση με  το μέρος των προτάσεων που είναι σχεδόν ανύπαρκτο
• Μια σημαντικότατη αδυναμία της έκθεσης είναι η παντελής έλλειψη αναφοράς σε ένα εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό στον οποίο αναφέρθηκα και προηγουμένως. Ο σχεδιασμός αυτός είναι αναγκαιότατος λόγω και της σπουδαιότητας αλλά και της συνθετότητας του κλάδου.