Η «Ημέρα Απελευθέρωσης», όπως ονομάζει ο Ντόναλντ Τραμπ την επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την Ευρώπη, έφτασε – Γιατί τρομάζει κυβερνήσεις, επενδυτές και αναλυτές;
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πει ότι οι «δασμοί» είναι η πιο όμορφη λέξη του λεξικού.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναμένεται να ανακοινώσει τον τελευταίο γύρο αυτών των φόρων στις εισαγωγές προϊόντων στις ΗΠΑ, το βράδυ στις 11 (ώρα Ελλάδας) της Τετάρτης. Σε αυτό που αποκαλεί «Ημέρα Απελευθέρωσης», ο Τραμπ έχει υποστηρίξει πως το βήμα αυτό είναι απαραίτητο για να συγκεντρωθούν χρήματα και να ενθαρρυνθεί η εγχώρια παραγωγή. Ωστόσο, προκαλεί κλυδωνισμούς στην παγκόσμια οικονομία.
Τι είναι οι δασμοί;
Οι δασμοί είναι συνοριακοί φόροι που επιβάλλονται στην εισαγωγή αγαθών από ξένες χώρες. Οι εισαγωγείς τούς πληρώνουν κατά την είσοδό τους στην τελωνειακή υπηρεσία της χώρας ή του μπλοκ που τους επιβάλλει.
Οι φόροι χρεώνονται συνήθως ως ποσοστό επί της αξίας ενός προϊόντος. Για παράδειγμα, ένας δασμός 10% σε ένα προϊόν αξίας 100 ευρώ συνεπάγεται επιβάρυνση 10 ευρώ στο σημείο όπου εισάγεται στη χώρα.
Εκτός από τα τελικά προϊόντα, οι δασμοί επιβάλλονται και στα εξαρτήματα και τις πρώτες ύλες, ανεβάζοντας σημαντικά το κόστος για τους κατασκευαστές, ιδίως σε έναν κόσμο με πολύπλοκες αλυσίδες εφοδιασμού όπου τα σύνορα διασχίζονται πολλές φορές. Σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, κινητήρες, κιβώτια ταχυτήτων και άλλα εξαρτήματα αυτοκινήτων μπορούν να διασχίσουν τα σύνορα ΗΠΑ-Καναδά και ΗΠΑ-Μεξικού έως και επτά ή οκτώ φορές.
Λειτουργώντας ως εμπόδιο στο εμπόριο, οι δασμοί αυξάνουν την τιμή ενός εισαγόμενου προϊόντος για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Η αμερικανική τράπεζα JP Morgan εκτίμησε ότι δασμοί ύψους 25% θα αύξαναν τις τιμές των νέων αυτοκινήτων κατά 4.000 δολάρια (3.683 ευρώ).
Παρέχουν κίνητρο για την αγορά ενός εγχώριου ισοδύναμου προϊόντος χωρίς δασμούς, όπου αυτό είναι δυνατόν. Οι χώρες μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν μη δασμολογικά εμπόδια στο εμπόριο, συμπεριλαμβανομένων των ποσοστώσεων εισαγωγής, των αδειών, των κανονισμών, των προτύπων ασφαλείας και των συνοριακών ελέγχων.
Η εισαγωγή δασμών από μια χώρα μπορεί συχνά να καταλήξει σε έναν κύκλο αντιποίνων ή ακόμη και σε έναν ολοκληρωμένο εμπορικό πόλεμο, όπως αυτός που αναμένεται μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, αλλά και ΗΠΑ – Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χρησιμοποιούνται συχνά μαζί με άλλα εργαλεία πολιτικής ως μέσο διαπραγμάτευσης μεταξύ των εθνών, επηρεάζοντας πολύ περισσότερα από τα οικονομικά τους αποτελέσματα.
Ποια είναι η στρατηγική του Τραμπ;
Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών στον κόσμο – αγοράζοντας προϊόντα αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023. Έχει επίσης το μεγαλύτερο έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών – όταν οι εισαγωγές υπερβαίνουν τις εξαγωγές – αξίας 1 τρισ. δολαρίων.
Ο Ντόναλντ Τραμπ διαμαρτύρεται εδώ και καιρό ότι το έλλειμμα αντανακλά «αθέμιτες» πρακτικές από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ και το θεωρεί σημάδι αδυναμίας της αμερικανικής οικονομίας μετά από δεκαετίες μετατόπισης της εργοστασιακής παραγωγής στο εξωτερικό.
Οι κατά Τραμπ «άδικοι» δασμοί σε αμερικανικά αγαθά
Οι 15 κορυφαίοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ με βάση το εμπορικό έλλειμμα:
Όπως προκύπτει από τον παραπάνω πίνακα, η Κίνα εισάγει 295 δισ. δολάρια λιγότερα αγαθά από τις ΗΠΑ απ’ ό,τι εξάγει στις ΗΠΑ.
Παράλληλα, είναι προφανές ότι από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόνον η Γερμανία και η Ιταλία έχουν τόσο μεγάλες συναλλαγές και αποτελούν «πονοκέφαλο» για το αμερικανικό εμπόριο, σύμφωνα πάντα με το σκεπτικό του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξετάζει επίσης τα πιθανά έσοδα που θα μπορούσαν να προκύψουν από τους δασμούς για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, τα οποία θα ήταν σημαντικά για την αντιστάθμιση του αντίκτυπου των προτάσεών του για μείωση της φορολογίας.
Ωστόσο, δεν μπορεί να ισχύουν και τα δύο. Για να αυξήσει αξιόπιστα τα έσοδα, ένας δασμός θα πρέπει να είναι μόνιμος και όχι να χρησιμοποιείται ως διαπραγματευτικό χαρτί, υπογραμμίζει ο Guardian σε ανάλυσή του.
Ποιος θα μπορούσε να είναι ο αντίκτυπος;
Το πρόσθετο κόστος από τους δασμούς επιβαρύνει συνήθως τον τελικό καταναλωτή, πράγμα που σημαίνει ότι τα σχέδια του Τραμπ είναι πιθανό να αυξήσουν το κόστος διαβίωσης στις ΗΠΑ για τους Αμερικανούς πολίτες. Ο μεγάλος φόβος είναι, όμως, ότι αυτό το «φρένο» στους «τροχούς» του εμπορίου θα χτυπήσει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και θα υποδαυλίσει τον πληθωρισμό.
Ακόμη και πριν από την επιβολή των νέων δασμών από τις ΗΠΑ, η απειλή τους έχει κλονίσει τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και έχει πλήξει την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Αυτό έχει τεράστιο αντίκτυπο στις δαπάνες των νοικοκυριών και στις επιχειρηματικές επενδύσεις.
Το κόστος δανεισμού έχει αυξηθεί απότομα για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Για τα έθνη με ήδη υψηλά επίπεδα χρέους μετά τη διαδοχή των κλυδωνισμών από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυτό έχει αυξήσει την πίεση για την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών και έχει προκαλέσει μεγάλες πολιτικές προκλήσεις.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ότι, σε ένα σενάριο στο οποίο οι ΗΠΑ και όλοι οι εμπορικοί εταίροι τους αυξάνουν μόνιμα τους δασμούς κατά 10 επιπλέον ποσοστιαίες μονάδες, η παγκόσμια παραγωγή θα μπορούσε να μειωθεί κατά περίπου 0,3% μέχρι το τρίτο έτος μετά την εισαγωγή τους. Παράλληλα, ο παγκόσμιος πληθωρισμός θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως κατά μέσο όρο κατά τα τρία πρώτα χρόνια.
Πλήγμα στην οικονομική ανάπτυξη εξαιτίας των δασμών
Μείωση του ΑΕΠ κατά το τρίτο έτος της πρόβλεψης, εάν οι ΗΠΑ και οι εμπορικοί εταίροι αυξήσουν τους δασμούς κατά 10%.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το σενάριο που απεικονίζεται στο παραπάνω διάγραμμα υποθέτει ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι εμπορικοί εταίροι της αυξάνουν τους δασμούς κατά 10% στις εισαγωγές.
Όπως προκύπτει, λοιπόν, στις χώρες της Ευρωζώνης θα μειωθεί η οικονομική ανάπτυξη κατά 0,17%, σε περίπτωση που υλοποιηθεί.
Δεν αποτελούν νέα τακτική οι δασμοί
Αξίζει να ειπωθεί, πάντως, πως οι εμπορικοί φραγμοί, οι φόροι και οι δασμοί αποτελούν χαρακτηριστικό της παγκόσμιας οικονομίας εδώ και αιώνες, μεταξύ άλλων, ως καταλύτης για πολέμους και επαναστάσεις, όπως ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι δασμοί έχουν σταθερά καταργηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, εν μέσω της ανόδου της παγκοσμιοποίησης.
Ο Τραμπ – ο οποίος επέβαλε δασμούς και κατά την πρώτη του θητεία – δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που σοκάρει τον κόσμο σε θέματα εμπορίου.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η απελευθέρωση του εμπορίου έχει συμβάλει στην έξοδο από τη φτώχεια περισσότερων από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπων παγκοσμίως, ενώ έχει στηρίξει το βιοτικό επίπεδο στις πλούσιες χώρες.
Υπάρχουν όμως και εντάσεις – από την αποδυνάμωση της μεταποίησης μέχρι τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις, που συνδέονται με τις πολύπλοκες, απαιτητικές σε πόρους και ενίοτε εκμεταλλευτικές παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Ποιες χώρες θα μπορούσαν να πληγούν περισσότερο;
Κατ΄αρχήν, οι ΗΠΑ θα υποστούν «σημαντικό πλήγμα», με μείωση της παραγωγής τους κατά 0,7%. Οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι τους, ο Καναδάς και το Μεξικό, θα επηρεαστούν επίσης σημαντικά.
Η Ουάσινγκτον έχει ιδιαίτερο παράπονο από αυτό που ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, αποκάλεσε «βρώμικες 15» χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου τα τρία τέταρτα του αμερικανικού εμπορικού ελλείμματος.
Το μεγαλύτερο έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών των ΗΠΑ με μία μόνο χώρα είναι με την Κίνα, αξίας 295 δισ. δολαρίων το 2024. Ακολουθεί η ΕΕ, με 235 δισ. δολάρια.
Ο Τραμπ θέλει επίσης οι δασμοί να είναι «δίκαιοι και αμοιβαίοι», για να διορθώσουν αυτό που θεωρεί μακροχρόνιες ανισορροπίες στο διεθνές εμπόριο και προκύπτουν από μη δασμολογικά εμπόδια και φόρους που χρησιμοποιούνται από άλλες χώρες. Αυτό περιλαμβάνει τους φόρους προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), που χρησιμοποιούνται ιδίως στα ευρωπαϊκά κράτη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί τον ΦΠΑ προβληματικό, επειδή καταβάλλεται από τους πελάτες των προϊόντων που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, ενώ η Ουάσινγκτον δεν έχει παρόμοιο ομοσπονδιακό φόρο που να επιβάλλεται στις εισαγωγές από το εξωτερικό. Ωστόσο, πολλοί εμπειρογνώμονες αντιτείνουν ότι ο ΦΠΑ καταβάλλεται τόσο στα τοπικά παραγόμενα προϊόντα όσο και στις εισαγωγές.
ΠΗΓΗ in.gr