Του Κώστα Ράπτη
Η τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο και της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ ως προς “τα πιθανά συγκεκριμένα βήματα εφαρμογής των συμφωνηθέντων στη συνδιάλεξη Πούτιν-Τραμπ της 16ης Οκτωβρίου”, όπως το έθεσε η ρωσική διπλωματία, χαρακτηρίσθηκε “εποικοδομητική”. Όμως, ως εκεί.
Εκ των υστέρων, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριάμπκοφ δήλωσε για την πιθανότητα μιας συνάντησης των δύο υπουργών (άρα κατόπιν και των δύο ηγετών): “Είναι μια ιδέα. Είναι πρόωρο να συζητάμε για χρονοδιάγραμμα. Μια συνάντηση τέτοιας σημασίας πρέπει να προετοιμασθεί καταλλήλως”.
Αλλά και πηγές του Λευκού Οίκου, τις οποίες επικαλείται το CNN, αναφέρουν ότι προς το παρόν η υπουργική συνάντηση έχει μπει “στον πάγο”. Κατά πληροφορίες, οι προσδοκίες των δύο πλευρών εξακολουθούν να αποκλίνουν και η Μόσχα δεν δείχνει να έχει απομακρυνθεί από τις “μαξιμαλιστικές” φιλοδοξίες της.
Ενδιαμέσως η κυβέρνηση Τραμπ μπόρεσε και γεφύρωσε τις αποστάσεις της από τους Ευρωπαίους συμμάχους, οι οποίοι βρέθηκαν στα πρόθυρα της αποπληξίας όταν πληροφορήθηκαν ότι η σχεδιαζόμενη συνάντηση Πούτιν-Τραμπ πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα και δη στη χώρα του Βίκτορ Όρμπαν. Η αρχική επιλογή του ρόλου του spoiler, με την επιμονή ορισμένων εξ αυτών να εφαρμοσθεί το ένταλμα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου κατά του Πούτιν, έδωσε τη θέση της σε κάτι πιο ευέλικτο: την υποστήριξη (και μάλιστα με κοινή δήλωση οκτώ Ευρωπαίων ηγετών) της ιδέας του Τραμπ για τερματισμό της σύγκρουσης στην τωρινή γραμμή αντιπαράταξης.
Αλλά πρόκειται ακριβώς για συνταγή μη αποδοχής μιας συμφωνίας από τη Ρωσία.
Εκ πρώτης όψεως, το εδαφικό φαντάζει ως το κυρίαρχο ζήτημα, καθώς το Κρεμλίνο επιδιώκει αναγνώριση της κυριαρχίας του στις τέσσερις ουκρανικές επαρχίες που έχει προσαρτήσει μετά την Κριμαία – και μάλιστα στα διοικητικά τους σύνορα, στα οποία δεν έχει φθάσει ο ρωσικός στρατός.
Όμως η πραγματικά κρίσιμη παράμετρος είναι άλλη: το αν η όποια διευθέτηση προκύψει θα έχει προγραμματικά οριστικό χαρακτήρα ή θα νοείται ως μια (βραχεία ή μακρά) “ανακωχή”. Από την ρωσική οπτική γωνία, το να παρασχεθεί χρόνος στην ουκρανική πλευρά να ανασυνταχθεί αποτελεί παγίδα, εάν δεν έχουν εκπληρωθεί οι στόχοι της “αποναζιστικοποίησης” και της “αποστρατιωτικοποίησης” που έθεσε ο Πούτιν κηρύσσοντας την “ειδική στρατιωτική επιχείριση”. Ο πρώτος (και ασαφέστερος) στόχος παραπέμπει σε κάποιου είδους “αλλαγή καθεστώτος” στο Κίεβο ή έστω στην κατοχύρωση των γλωσσικών, θρησκευτικών κτλ. δικαιωμάτων των ρωσόφωνων – συμπεριλαμβανομένου, και εδώ εντάσσεται το εδαφικό, του δικαιώματος των κατοίκων των πέντε επαρχιών στην “αυτοδιάθεση”.
Ο δεύτερος στόχος, σαφέστερα γεωπολιτικός, βρίσκεται στην καρδιά της αντιπαράθεσης και αφορά την αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή της φιλοξενίας δυτικών στρατευμάτων στο έδαφός της.
Υπενθυμίζεται ότι το “τελεσίγραφο” (και μάλιστα διπλό, προς ΗΠΑ και ΝΑΤΟ) το οποίο προετοίμασε την εισβολή στην Ουκρανία, δεν απευθυνόταν στο Κίεβο και δεν εκπονήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022, παρά δύο μήνες νωρίτερα – και αφορά την όλη επέκταση της Ατλαντικής Συμμαχίας από το 1997 και εξής μέχρι τα ρωσικά σύνορα.
Αλλά η εξέλιξη του πολέμου (πρωτίστως στο οικονομικό και δευτερευόντως στο στρατιωτικό επίπεδο) έχει δημιουργήσει ένα “αδύνατο τρίγωνο”: η Δύση δεν μπορεί να συγκατατεθεί στην αναγνώριση των ρωσικών αξιώσεων, διότι θα καταρρακώσει το κύρος της, δεν μπορεί να ελπίζει βάσιμα σε νίκη της Ουκρανίας και δεν μπορεί να κλιμακώσει πέρα από ένα ορισμένο επίπεδο την άμεση εμπλοκή της, χωρίς να διακινδυνεύσει πυρηνικό πόλεμο.
Το τελευταίο αυτό στοιχείο ήρθε στο προσκήνιο και με την υπόσχεση Τραμπ για αποστολή συστημάτων Tomahawk στην Ουκρανία: Ως επιφορτισμένος με αυτού του είδους την “αποστολή”, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ διαμήνυσε μέσω των κοινωνικών δικτύων ότι εφόσον οι συγκεκριμένοι πύραυλοι δύνανται να φέρουν είτε συμβατική είτε πυρηνική κεφαλή (και προφανώς δεν μπορούν να εκτοξευθούν δίχως αμερικανική καθοδήγηση) η ρωσική πλευρά θα πρέπει είτε να ανεχθεί την κατάλυση του πυρηνικού της δόγματος, είτε να προβεί σε ισοδύναμα πλήγματα σε στόχους των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ βεβαίως επιθυμεί να αποδράσει από την ουκρανική περιπέτεια, διότι δεν είναι φίλος των χαμένων υποθέσεων και λογαριάζει την Ρωσία ως μελλοντικό μοχλό στην αντιπαράθεσή του με την Κίνα. Όμως το “αδύνατο τρίγωνο” τον καταδιώκει – και εξηγεί γιατί παρά την καταρχήν θετική προαίρεση οι αντιπροσωπείες ΗΠΑ και Ρωσίας συνεχίζουν να μιλούν διαφορετική γλώσσα.
