Ασφαλώς, δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψει κάποιος τις διαστάσεις και τις συνέπειες του καταστροφικού σεισμού σε Τουρκία και Συρία
Η κατάσταση είναι τραγική, η τραγωδία ανείπωτη. Σημερινά δεδομένα (Wall Street Jounal 9/2/23) αναφέρουν για Τουρκία – Συρία πάνω από 17.000 νεκρούς, και 64000 τραυματίες, ενώ οι εκτιμήσεις συγκλίνουν πως τα τελικά μεγέθη θα είναι αρκετά μεγαλύτερα, καθώς η καταγραφή συνεχίζεται.
Παράλληλα, είναι σημαντική η διεθνής κινητοποίηση, ελπιδοφόρα η ηθική συμπαράσταση και πρακτική βοήθεια για τη διάσωση, όσο γίνεται περισσότερων πληγέντων καθώς και η αποστολή χρήσιμων αγαθών(φάρμακα, ρουχισμός, τρόφιμα κ.α..
Όμως, πέρα από τις συνέπειες αυτού του τρομακτικού σεισμού, είναι σκόπιμο, η επιστημονική κοινότητα και το κράτος να βγάλουν τα αναγκαία διδάγματα , ώστε σε κάποιο επόμενο ισχυρό σεισμό στο μέλλον, στη χώρα μας, οι όποιες συνέπειες να είναι αρκετά ηπιότερες.
Ποιες είναι όμως οι παράμετροι εκείνοι, που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη για το μέλλον.
Τρεις είναι κατά τη γνώμη μου οι παράμετροι αυτοί, που θεωρώ ουσιώδεις και σε αυτούς οφείλει η εκάστοτε κυβέρνηση και συνολικά όλοι οι αρμόδιοι να δώσουν σημασία.
- Ιστορικά στατιστικά δεδομένα-ο ρόλος των σεισμολόγων.
Είναι σημαντική η καταγραφή με συνεχή επικαιροποίηση των δεδομένων των σεισμών στην Ελλάδα και σε αυτό συμβάλλουν σημαντικά οι σταθμοί που υφίστανται στην ελληνική επικράτεια, για την καταγραφή των σεισμών,ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος των σεισμολόγων που εκτός της καταγραφής, καλούνται να ερμηνεύουν τα δεδομένα. Η Διαχρονική αύξηση των εγκαταστάσεων με τα σχετικά ευαίσθητα όργανα, τους σεισμογράφους, θα καταγράφουν ολοένα και αναλυτικότερα τους σημαντικούς αλλά και μικρότερης έντασης σεισμούς με στόχο την αρτιότερη βάση δεδομένων. Η Βάση αυτή δεδομένων έχει βοηθήσει και ως σήμερα και μπορεί να βοηθάει στο μέλλον, τους αρμόδιους παράγοντες στη διαρκή επικαιροποίηση του αντισεισμικού κανονισμού και στους γενικότερους σχεδιασμούς για την αντιμετώπιση των σεισμών.
Βεβαίως αν και ο ρόλος των σεισμολόγων είναι σημαντικός, τα μέσα ενημέρωσης τον τονίζουν υπερβολικά .Αν και έχουν ασφαλώς έναν ειδικό και χρήσιμο ρόλο, δεν πρέπει να δημιουργούνται αυταπάτες πως οι σεισμολόγοι μπορούν να κάνουν ακριβή βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη. Αυτό συνιστά λαθεμένη εντύπωση. Έχει γίνει αρκετές φορές στο παρελθόν προσπάθεια να δημιουργηθεί τέτοια εντύπωση, πως δηλαδή υπάρχουν τάχα δυνατότητες ακριβούς πρόβλεψης των σεισμών.
Αυτό δεν έχει επιτευχθεί ποτέ και κραυγαλέα απόδειξη είναι πως για τον τελευταίο αυτό τεράστιο σεισμό, δεν υπήρξε καμιά ολοκληρωμένη πρόβλεψη..
- Ο ρόλος των επιστημόνων, Μηχανικών και Γεωτεχνικών
Η συμβολή τους είναι σημαντικότατη ως σήμερα στην κατασκευή ασφαλών κατοικιών αλλά και κάθε είδους κατασκευής έργου(πχ δρόμου, γέφυρας, μεταλλείου, φράγματος κλπ), ώστε να εξασφαλίζονται ισχυρές κατασκευές και επομένως οι λιγότερες δυνατές καταστροφές στο μέλλον σε όποια σημαντικά παρόμοια συμβάντα.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμος ο ρόλος τους και για την πρόληψη του όποιου δυσμενούς γεωτεχνικού φαινομένου, που μπορεί πχ να εκδηλωθεί μετά από ισχυρές βροχές, καταστροφική επίδραση υπόγειων υδάτων(πχ κατολισθήσεις κλπ) και θα είναι πάντα σημαντικός και στο μέλλον.
- Ο πολύ σημαντικός ρόλος του κράτους
Αν και είναι χρήσιμη η συμβολή όλων των προαναφερθέντων παραγόντων, καθοριστικότατος είναι ο εποπτικός ρόλος του κράτους, ο έλεγχος δημόσιων κτιρίων, η κατεδάφιση ετοιμόρροπων κτιρίων, οι ασκήσεις ετοιμότητας κ.α.. Με δεδομένη τη χρησιμότητα όλων των προαναφερθέντων παραγόντων, η δραστηριότητα και αποτελεσματικότητα τους εξαρτάται από την εποπτεία και παρέμβαση του κράτους.
Όπως και με σειρά άλλων έκτακτων γεγονότων και κρίσεων που έχει αντιμετωπίσει η χώρα και η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια (πανδημία, ενεργειακή κρίση, ακρίβεια και σήμερα σεισμός) αποδεικνύεται ο καθοριστικός, ο αναντικατάστατος ρόλος του κράτους. Επιβεβαιώνεται η σταθερή θέση της Αριστεράς για τον πρωτοπόρο αυτό ρόλο, (κοινωνικό, ρυθμιστικό, αναπτυξιακό) του κράτους και του δημόσιου τομέα ευρύτερα, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί εύστοχα ως μοχλός ανάπτυξης.
Δεν θέλουμε να υποβαθμίσουμε το ρόλο και τη συμβολή του Ιδιωτικού τομέα, όμως με δεδομένο το στόχο των ιδιωτών που ενδιαφέρονται με βάση τις διακηρύξεις και τα καταστατικά των επιχειρήσεων τους στην μεγιστοποίηση των κερδών τους, δεν είναι δυνατό να διαδραματίσει πρωτοπόρο ρόλο στην εξυπηρέτηση της κοινωνίας.
Το κράτος όμως είναι αυτό, που μπορεί να σχεδιάσει και μπορεί να συντονίσει αρμόδιους φορείς πχ Τοπική Αυτοδιοίκηση , ΟΑΣΠ, ΕΑΓΜΕ(πρώην ΙΓΜΕ), για την αντιμετώπιση των σεισμών.
Επίλογος.
Με τη συμβολή λοιπόν του κράτους, με το σχεδιασμό και με τη λήψη προληπτικών μέτρων, μπορούν να μετριαστούν οι καταστροφικές συνέπειες των σεισμών.
Μπορεί να προκύψει μια τέτοια κατάσταση που να δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να κοιμούνται πιο ήσυχοι. Αναφέρουμε πιο ήσυχοι γιατί απόλυτη πρόγνωση δεν μπορεί να υπάρξει ώστε να υπάρξει σχεδιασμός για μηδενισμό των επιπτώσεων. Ο μηδενισμός επιπτώσεων είναι άπιαστος όμως η ελαχιστοποίηση καταστροφών και θυμάτων πρέπει να είναι το ζητούμενο
Οι κάτοικοι των περιοχών του πρόσφατου αυτού σεισμού ζουν και θα αντιμετωπίζουν για μακρά περίοδο τεράστιες επιπτώσεις και προβλήματα. Ένα μεγάλο μαρτύριο για καιρό και επομένως η ηθική αλλά και υλική συμπαράσταση πρέπει να είναι η μέγιστη δυνατή.. επιβάλλονται δράσεις παροχής βοήθειας προς τις πληττόμενες περιοχές αλλά και με οποιοδήποτε τρόπο ενέργειες για παροχή βοήθειας όπως και για την αποκατάσταση των ζημιών
Να γίνει όμως σαφές, ότι ενώ οι σεισμοί είναι ουσιαστικά απρόβλεπτοι, , οι καταστροφές και οι θάνατοι από τους σεισμούς δεν είναι νομοτελειακό φαινόμενο αφορούν και εξαρτώνται από τις παρεμβάσεις κρατών και φορέων. Στην εποχή μας, που η επιστήμη και η τεχνολογία. έχουν σημειώσει τεράστια πρόοδο οι επιπτώσεις μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν αλλάξει ο προσανατολισμός των κοινωνιών αν ξεφύγουν από το κυνήγι του κέρδους, σαν αυτοσκοπό. Γιατί αυτή η επιδίωξη έχει σαν συνέπεια να μην εφαρμόζονται οι κανόνες αντισεισμικής προστασίας, που πρέπει να εφαρμόζονται σε σεισμογενείς περιοχές να μην εφαρμόζονται γενικότερα έλεγχοι και προληπτικά μέτρα.
Αν και σήμερα λοιπόν. προέχει η άμεση στήριξη των πληγέντων από την διεθνή κοινότητα και από την Ελλάδα με αποστολές υλικού και ειδικών συνεργείων για την διάσωση των αγνοουμένων και περίθαλψη τραυματιών, είναι αναγκαία σε μόνιμη βάση η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών. Επίσης σε μακροπρόθεσμη βάση επιβάλλεται σχεδιασμός και πολιτικές για το συνολικό κοινωνικό όφελος που δεν υπηρετείται από το ισχύον σήμερα νεοφιλελεύθερο δόγμα.
