Συμφωνία «για την ασφάλεια στη Βαλτική Θάλασσα» υπέγραψαν δύο χώρες του ΝΑΤΟ, η Φινλανδία και η Εσθονία…
Επιπλέον, και το πιο σημαντικό, ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να αποκλείσουν τον Κόλπο της Φινλανδίας, απόφαση που αν εφαρμοσθεί θα πλήξει τη ρωσική ναυτιλία.
Εύλογα, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε, δηλώνοντας ότι η Ρωσία θα θεωρήσει οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια παραβίαση του ναυτικού δικαίου.
Ο καθορισμός των ορίων ασφαλείας θα γίνει, φυσικά, εντός των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων της Φινλανδίας και της Εσθονίας, ωστόσο ο περιορισμός της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας με τον τρόπο που σκοπεύουν να πράξουν οι δύο χώρες μπορεί να θεωρηθεί παραβίαση της σύμβασης του ΟΗΕ του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας – με πιθανές σοβαρές συνέπειες.
Ο Κόλπος της Φινλανδίας εκτείνεται στα ανατολικά μέχρι την Αγία Πετρούπολη.
Η νότια ακτή του περιλαμβάνει ένα δίκτυο λιμανιών, συν τον πυρηνικό σταθμό του Leningrad.
Το λιμάνι του Primorsk, στο ανατολικό τμήμα του Κόλπου της Φινλανδίας, είναι σημαντικό για τα προϊόντα πετρελαίου – υπάρχουν πολλά άλλα.
Υπερβολή;
Θα ήταν δύσκολο να υπερβάλλουμε σε ό,τι αφορά τη σημασία του κόλπου για τη Ρωσία.
Πρώτον, η κατασκευή του αγωγού Nord Stream ξεκίνησε στα φινλανδικά ύδατα.
Σημειωτέον, όπως παρατηρεί ο Ρώσος πολιτικός επιστήμονας και διευθυντής του Οικονομικού Πανεπιστημίου, Pavel Klachkov, η στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ, εντείνεται στην περιοχή της Βαλτικής, η οποία είναι μια ιδιαιτέρως σημαντική περιοχή για τη Ρωσία.
Τον Απρίλιο, για παράδειγμα, άρχισαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία.
Η ένταξη της Φινλανδίας στη Συμμαχία, υποστηρίζει, έδωσε «ώθηση στη βόρεια κατεύθυνση, όπου δημιουργούνται συνθήκες σύγκρουσης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας».
Η Ατλαντική Συμμαχία έχει επίσης αρχίσει να δημιουργεί ένα αρχηγείο στο Mikkeli, μια φινλανδική πόλη, η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στα ρωσικά σύνορα.
Σύμφωνα με τον Klachkov, «από τότε που η Φινλανδία εντάχθηκε στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, ενσωματώθηκε γρήγορα στην επιχειρησιακή της δομή και συμμετέχει ενεργά σε ασκήσεις.
Αυτοί οι ελιγμοί δεν είναι απλώς μια επίδειξη δύναμης – είναι μια πρόβα για πιθανά σενάρια στρατιωτικής σύγκρουσης με τη Ρωσία.
Οι επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη χερσόνησο Κόλα και στον Φινλανδικό Κόλπο, και οι δύο σε κοντινή απόσταση από τα σύνορα της Ρωσίας, είναι αξιοσημείωτες».
Επιπλέον, οι ασκήσεις του ΝΑΤΟ αφορούν τον αποκλεισμό βασικών διαδρομών για τη Ρωσία – τόσο το Suwalki όσο και ο Κόλπος της Φινλανδίας είναι ζωτικής σημασίας για τον εφοδιασμό των βορειοδυτικών περιοχών της Ομοσπονδίας.
Αυτό είναι το ευρύτερο πλαίσιο πίσω από την πρόσφατη φινλανδο-εσθονική ανακοίνωση.
«Φινλανδοποίηση της Ευρώπης»
Μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2022 στη Μαδρίτη, ο πρόεδρος Biden είπε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin επιδιώκει τη «Φινλανδοποίηση της Ευρώπης» – αντίθετα, αυτό που είδαμε είναι η «ΝΑΤΟποίηση» της γηραιάς ηπείρου.
Με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, η εδαφική εμβέλεια της Ατλαντικής Συμμαχίας έχει επεκταθεί μέχρι τη ανατολική πλευρά της Αρκτικής, καθιστώντας έτσι τη Ρωσία τη μοναδική χώρα εκτός ΝΑΤΟ στην περιοχή.
Πολλοί δυτικοί δημοσιογράφοι και σχολιαστές έσπευσαν να απορρίψουν την ανάλυση του προαναφερθέντος Ρώσου πολιτικού επιστήμονα ως «ρωσική προπαγάνδα».
Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2019, ο Mark Cancian (ειδικός αμυντικός στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών) έγραψε ότι «ήρθε η ώρα να σταματήσουμε την επέκταση του ΝΑΤΟ.
Σχολίασε, μάλιστα, τότε την αμερικανική υποστήριξη για την ένταξη των Σκοπίων στη συμμαχία του ΝΑΤΟ και έγραψε ότι «ο στόχος για μεγαλύτερο ΝΑΤΟ εμπλέκει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε σκοτεινές περιφερειακές διαμάχες και τις δεσμεύει να υπερασπιστεί τις εκτεθειμένες χώρες, αυξάνοντας αναιτίως τον ανταγωνισμό με τη Ρωσία».
Φωνές όπως αυτή του Cancian ή του John Mearsheimer έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί από τους αμερικανούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής – αυτό είναι ατυχές.
Πολιτική της περικύκλωσης
Υπό την προεδρία του Joe Biden, η Ουάσιγκτον θα ακολουθούσε την πολιτική της περικύκλωσης της Ρωσίας, επιφέροντας αλλαγές όχι μόνο στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Εκείνη την εποχή, οι εντάσεις αυξάνονταν στις περισσότερες – αν όχι σε όλες – χώρες που γειτονεύουν με τη Ρωσία.
Πρώτον, τον Σεπτέμβριο του 2020 στρατεύματα του ΝΑΤΟ συμμετείχαν σε στρατιωτικές ασκήσεις στην Εσθονία, κοντά στα ρωσικά σύνορα.
Νωρίτερα το ίδιο έτος η Ουάσιγκτον έστειλε τουλάχιστον 20.000 στρατιώτες στην Ευρώπη για να συμμετάσχουν στην άσκηση του ΝΑΤΟ «Defender Europe 20», στην οποία συμμετείχαν 18 χώρες σε 10 ευρωπαϊκά έθνη, συμπεριλαμβανομένων της Πολωνίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας και της Γεωργίας (όλες μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσική Ομοσπονδία).
Περιγράφηκαν ως οι «μεγαλύτερες στρατιωτικές ασκήσεις στην ήπειρο πριν από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου».
Από το 2020 και μετά η κατάσταση κλιμακώθηκε επικίνδυνα – με τεράστιες συνέπειες για την ήπειρο και ολόκληρο τον κόσμο.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, είναι πραγματικά αδύνατο να αγνοηθούν οι ρωσικές ανησυχίες και τα παράπονα για την επέκταση του ΝΑΤΟ (ή για τις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Συμμαχία, απλώς) ως ανοησία ή απλή ρητορική.
Από τη σκοπιά της Ρωσίας, αυτές είναι φυσικά βάσιμες ανησυχίες, που αφορούν την εθνική της ασφάλεια και ζωτικά συμφέροντα.
Η όρεξη του ΝΑΤΟ για διεύρυνση τουλάχιστον από το 1999, με την αθέτηση της συμφωνίας του 1990, είναι στην πραγματικότητα μία από τις κύριες αιτίες της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην Ουκρανία από το 2014.
Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι οι κύριοι στόχοι της Μόσχας (με αποκορύφωμα την εκστρατεία του 2022) ήταν βασικά μια απάντηση σε αυτό.
Η Ουκρανία είναι κομβικό σημείο εντάσεων για πολλούς λόγους, ιστορικά.
Ωστόσο, οι εντάσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας εκτείνονται πολύ πέρα από το ουκρανικό ζήτημα.
Υπάρχουν πράγματι πολλά περιθώρια για κλιμάκωση στη βόρεια πλευρά της Συμμαχίας.
Και η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, Δύση φαίνεται να είναι αποφασισμένη να κάνει ακριβώς αυτό – που για άλλη μια φορά κάνει τον κόσμο λιγότερο ασφαλή.
