Το εξοπλιστικό παζάρι μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών, Τουρκίας και Ελλάδας ολοκληρώθηκε. Με το σουηδικό εκβιασμό και τη συνηγορία της Αθήνας, ο Ερντογάν κατάφερε να πάρει όσα έχει ανάγκη, σήμερα, η τουρκική πολεμική μηχανή.
Για εξισορρόπηση, στην Ελλάδα δόθηκε η δυνατότητα να αγοράσει μέχρι 40 F-35. Είναι αμφίβολο αν θα έχει την οικονομική δυνατότητα να αγοράσει έστω τα μισά, χωρίς την υποβάθμιση του συνόλου των ενόπλων δυνάμεών της.
Την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2024 το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ έστειλε ταυτόχρονα δύο επιστολές προς το αμερικανικό Κογκρέσο. Με τη μία το ενημερώνει ότι εγκρίνει μια πιθανή πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16, όπλων και ηλεκτρονικών συστημάτων προς την Τουρκία. Με την άλλη, το ενημερώνει αντίστοιχα ότι εγκρίνει μια πιθανή πώληση αεροσκαφών F-35 στην Ελλάδα. Στην τελευταία περίπτωση δε γίνεται καμιά αναφορά για τα όπλα που θα φέρουν.
Οι πλατφόρμες, αεροσκάφη, πλοία κλπ, δεν πολεμούν. Τα όπλα είναι αυτά που πλήττουν τον αντίπαλο. Οι πλατφόρμες απλώς μεταφέρουν τα ανάλογα όπλα και χωρίς αυτά είναι άχρηστες.
Παράλληλα, την ίδια μέρα ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν έστειλε επιστολή προς τον Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, με την οποίαν τον ενημερώνει για την πρόθεση των ΗΠΑ να παραχωρήσουν στην Ελλάδα πλεονάζων αμυντικό υλικό. Ούτε εδώ αναφέρονται όπλα, παρά μόνο πλατφόρμες.
Χαρακτηριστικό είναι ότι και στις δύο επιστολές προς το Κογκρέσο το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι οι πωλήσεις των αεροσκαφών και του εξοπλισμού τους δε θα αλλάξουν τη βασική στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή.
Η ελληνική Κυβέρνηση πανηγυρίζει, για εσωτερική κατανάλωση, χωρίς να θέλει να αντιληφθεί ότι το σημαντικό είναι ποία συστήματα παίρνει η χώρα μας σε σχέση με αυτά που παίρνει η αντίπαλη Τουρκία. Τα πανηγύρια επιτρέπονται όταν ο συσχετισμός ισχύος μεταβάλλεται υπέρ της Ελλάδας. Αυτό όμως, τουλάχιστον από τις επιστολές του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ και αυτή του Α. Μπλίνκεν, δε συμβαίνει.
Ο εξοπλισμός της Τουρκίας
Η έγκριση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ αφορά κυρίως την προμήθεια 40 καινούργιων F-16 Block 70 Viper και την αναβάθμιση 79 παλαιών F-16 σε Viper. Εντύπωση προκαλεί ο αυξημένος αριθμός ραντάρ APG-83 τεχνολογίας ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), καθώς εμφανίζονται 30 εφεδρικά, οπότε δε θα πρέπει να αποκλεισθεί η αξιοποίησή τους σε άλλα F-16. Αυτό όμως που προκαλεί ενδιαφέρον είναι η έγκριση προμήθειας ενός πολύ μεγάλου αριθμού όπλων. Αναλυτικά:
– 952 πυραύλων αέρος-αέρος AMRAAM AIM-120C-8 ή ανάλογοι (“or equivalent”). Πρόκειται για έναν πολύ μεγάλο αριθμό πυραύλων σχετικά μεγάλης εμβελείας, ανάλογων των δικών μας AIM-120C-7. Η φράση όμως “or equivalent” υποκρύπτει ενδεχομένως μελλοντικά την πώληση πυραύλων της έκδοσης AIM-120D-3, οι οποίοι έχουν σαφώς μεγαλύτερη εμβέλεια και δυνατότητες και θεωρούνται σχεδόν εφάμιλλοι των Meteor που φέρουν τα Rafale της Πολεμικής Αεροπορίας μας.
– 401 πυραύλων αέρος-αέρος AIM-9X Block II μικρής εμβελείας που είναι η πιο πρόσφατη έκδοση του γνωστού Sidewinder, υπέρυθρης καθοδήγησης.
– 864 κατευθυνόμενων βομβών ανεμοπορίας GBU-39/B Small Diameter Bombs Increment 1 (SDB-1). Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον όπλο αέρος-εδάφους, εμβελείας της τάξης των 100 χλμ. Φέρεται από τετραπλούς φορείς, επιτρέποντας σε ένα μόνο F-16 να φέρει οκτώ SDB-1, για επίθεση κορεσμού. Απορίας άξιο είναι το γιατί δεν έχει ζητήσει η Ελλάδα την προμήθεια αντίστοιχων όπλων για τα F-16 της.
– 96 πυραύλων εναντίον ραντάρ AGM-88B HARM και 96 αντιστοίχων πυραύλων AGM-88E AARGM. Πρόκειται για υπερηχητικούς πυραύλους, με εμβέλεια έως 150 χλμ για την έκδοση Β και ακόμα μεγαλύτερη για την έκδοση Ε, οι οποίοι έχουν αισθητήρα ραδιοσυχνοτήτων και μπορούν να πλήξουν κεραίες ραντάρ. Πέραν των επίγειων ραντάρ, μπορούν να απειλήσουν και τα ραντάρ των πλοίων, όπως και τα ιπτάμενα ραντάρ, οπότε αποτελούν μία πολύ σοβαρή απειλή. Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία διαθέτει από πολύ παλαιά αριθμό AGM-88B HARM.
– Σχεδόν 1500 συλλογές καθοδήγησης, οι οποίες μετατρέπουν απλές βόμβες σε «έξυπνες βόμβες» JDAM. Η JDAM είναι ένα σοβαρό και αξιόπιστο όπλο, χωρίς υπερβολικό κόστος προμήθειας. Η Τουρκία διαθέτει ήδη ένα πολύ μεγάλο αριθμό από JDAM, ενώ ήδη κατασκευάζει ανάλογες συλλογές καθοδήγησης δικής της ανάπτυξης. Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία, σύμφωνα με ανοικτές πηγές, διαθέτει έναν περιορισμένο αριθμό JDAM…
– 16 ατρακτίδια στοχοποίησης AN/AAQ-33 Sniper, τα οποία επιτρέπουν την ανίχνευση, παρακολούθηση και κατάδειξη στόχων για βόμβες καθοδήγησης με laser. Η Τουρκία έχει ήδη αριθμό από τα εν λόγω ατρακτίδια, ενώ η χώρα διαθέτει μόνο τα παλαιότερα LANTIRN, για τα οποία τίθεται θέμα, λόγω παλαιότητας. Είναι απορίας άξιο γιατί και σ’ αυτήν την περίπτωση δεν έχουμε προμηθευτεί ανάλογα ατρακτίδια.
– Ατρακτίδια IRST (InfraRed Search and Track), τα οποία επιτρέπουν την ανίχνευση και παρακολούθηση στόχων αέρος. Οι αισθητήρες αυτοί μπορούν υπό συνθήκες να δουν στόχους σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ είναι παθητικοί δηλαδή (δεν εκπέμπουν, όπως το ραντάρ). Εκτιμάται ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον στόχων χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth) όπως το F-35.
Συνολικό κόστος γι’ αυτές και άλλες προμήθειες της Τουρκίας 23 δις δολάρια.
Ο εξοπλισμός της Ελλάδας
Η έγκριση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται στην ενδεχομένη προμήθεια 20+20 αεροσκαφών (Α/Φ) F-35A, χωρίς όμως να διευκρινίζεται η ακριβής διαμόρφωση, δηλαδή εάν θα είναι Block 3F, TR-3, Block 4 ή κάτι άλλο.
Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με επίσημες αμερικανικές αρχές, το F-35 συνεχίζει να παρουσιάζει πάρα πολλά προβλήματα, τα οποία αναμένεται ότι θα επιλυθούν σε μεγάλο βαθμό στο Block 4. Επομένως, εάν παραδοθεί στη διαμόρφωση TR-3 αλλά χωρίς τις πλήρεις δυνατότητες του Block 4 (πράγμα το οποίο είναι και το πιο πιθανό, με βάση τα εκτιμώμενα χρονοδιαγράμματα), τότε θα κληθούμε να το αναβαθμίσουμε στο πλήρες Block 4, φυσικά με το ανάλογο κόστος.
Επίσης, περιλαμβάνονται 42 κινητήρες Pratt & Whitney F135-PW-100 (40 εγκατεστημένοι, 2 ανταλλακτικά), χωρίς να διευκρινίζεται εάν αυτοί θα είναι σε διαμόρφωση Engine Core Upgrade (ECU).
Σημειώνεται ότι ο κινητήρας του F-35, παρότι είναι ο ισχυρότερος κινητήρας μαχητικού στον κόσμο, δεν επαρκεί για τις απαιτήσεις του αεροπλάνου, οπότε κρίθηκε σκόπιμη η αναβάθμιση σε ECU. Το κόστος της οποίας προφανώς θα επωμιστεί η Ελλάδα, καθώς είναι απαραίτητη για το Block 4.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός της πλήρους απουσίας οποιουδήποτε όπλου από την εν λόγω έγκριση. Κυριολεκτικά, δεν περιλαμβάνεται ούτε σφαίρα, ούτε καν βλήματα 25 χιλιοστών για το πυροβόλο του Α/Φ. Επειδή τέτοια βλήματα δεν υπάρχουν στο ελληνικό οπλοστάσιο, θα έπρεπε να περιλαμβάνονται στην έγκριση. Εκτός εάν το Α/Φ δεν φέρει πυροβόλο… Βεβαίως, το F-35 θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα όπλα που ήδη υπάρχουν για τα F-16.
Όμως, είναι γνωστό το γεγονός ότι διαθέτουμε σχετικά λίγα όπλα αέρος-εδάφους, πέραν των απλών, μη κατευθυνόμενων βομβών. Επομένως, θα ήταν απόλυτα λογικό η χώρα να εκμεταλλευτεί το πρόγραμμα αυτό για να καλύψουμε την υπάρχουσα έλλειψη. Όπως άλλωστε κάνει η γειτονική Τουρκία.
Συνολικό κόστος για τις προμήθειες αυτές από την Ελλάδα 8,6 δις δολάρια.
Η παραχώρηση του πλεονάζοντος υλικού.
Στην επιστολή του προς τον Κ. Μητσοτάκη (για να χρυσωθεί το υπερβολικό κόστος των F-35 – 215 εκατ. δολάρια το καθένα) ο αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών αναφέρει ότι το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ έχει ενημερώσει ή για ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται να ενημερώσει το Κογκρέσο για παραχώρηση παλαιού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ, με τη διαδικασία EDA (Excess Defense Articles) περί πλεονάζοντος υλικού.
Με τη διαδικασία EDA παραχωρείται μεταχειρισμένος εξοπλισμός από τις ΗΠΑ σε συμμαχικές χώρες δωρεάν ή σε πολύ χαμηλή τιμή, αλλά, τα κόστη μεταφοράς, γενικής επισκευής, αναβάθμισης, προμήθειας όπλων και εν συνεχεία υποστήριξης βαραίνουν τη χώρα-πελάτη. Με τον τρόπο αυτόν, οι ΗΠΑ αποφεύγουν το κόστος καταστροφής-αποστρατιωτικοποίησης παλαιού εξοπλισμού (το οποίο δεν είναι ευκαταφρόνητο), ενώ οι κατασκευάστριες εταιρείες συνεχίζουν να κερδίζουν, μέσω της εν συνεχεία υποστήριξης.
Η χώρα μας έχει παραλάβει επανειλημμένως εξοπλισμό μέσω EDA,αποκτώντας διάφορα οπλικά συστήματα με φαινομενικά χαμηλό κόστος. Όμως, υπάρχουν πολλά κόστη, κρυφά ή φανερά, τα οποία θα πρέπει να συνυπολογιστούν, ενώ υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις που τα αντίστοιχα συστήματα παροπλίσθηκαν πολύ σύντομα, χωρίς να έχει γίνει απόσβεση του κόστους.
Με τον τρόπο αυτό, καταναλώνονται διαρκώς κονδύλια, απομακρύνοντας την πιθανότητα προμήθειας αντίστοιχων καινούργιων συστημάτων, τα οποία θα ήταν βεβαίως πολύ ακριβότερα αλλά θα είχαν και πολύ μεγαλύτερη επιχειρησιακή αξία, ενώ θα τα διατηρούσαμε για περισσότερο χρόνο.
Το πιο σημαντικό πρόγραμμα μεταξύ των «παροχών» είναι η απόκτηση 4 παράκτιων πλοίων LCS (όχι φρεγατών όπως γράφεται). Είναι γνωστό ότι τα πλοία αυτά έχουν σοβαρότατα προβλήματα, κυρίως στο προωστήριο σκεύος, ενώ είναι δεκάδες τα δημοσιεύματα όπου αξιωματικοί του Αμερικανικού Ναυτικού (US Navy) καταφέρονται εναντίον τους, επωνύμως. Εάν τα πάρουμε, η χώρα θα πρέπει να καταβάλει ένα (έστω και χαμηλό) κόστος προμήθειας αλλά θα πρέπει πιθανότατα να υποστούν κάποια σοβαρή επισκευή για την αποκατάσταση των προβλημάτων.
Επιπλέον, θα πρέπει να αγοραστούν τα απαιτούμενα όπλα και πυρομαχικά, ενώ υπάρχει σκέψη για αξιοποίηση σε αυτά παλαιών πυραύλων επιφανείας-επιφανείας Harpoon από αποσυρθέντα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, πράγμα το οποίο επίσης θα έχει κάποιο κόστος.
Τέλος, σύμφωνα με αξιόπιστα αμερικανικά δημοσιεύματα, τα εν λόγω πλοία έχουν υπερβολικά μεγάλο κόστος υποστήριξης, συγκρινόμενο με αυτό των πολύ μεγαλύτερων αντιτορπιλικών κλάσης Arleigh Burke. Το πιο σημαντικό όμως ερώτημα είναι τι θα προσέφερε ένα τέτοιο πλοίο στο σύγχρονο θαλάσσιο πεδίο μάχης, καθώς διαθέτει μόνο ένα αντιαεροπορικό/αντιπυραυλικό σύστημα RAM εμβελείας έως 15 χλμ και ένα πυροβόλο 57 χιλιοστών ανάλογης εμβελείας.
Δεν διαθέτει αξιόλογους αντιαεροπορικούς πυραύλους, ούτε δυνατότητες ανθυποβρυχιακού πολέμου. Εν ολίγοις, ένα τέτοιο πλοίο θα απαιτήσει σημαντικά κονδύλια απλά για να πλέει, αποτελώντας απλά έναν (ευμεγέθη) στόχο για τον αντίπαλο. Έτσι όμως η απόκτηση τεσσάρων σύγχρονων κορβετών, που είχε ανακοινωθεί μαζί με τις Belharra, πήγε στις «ελληνικές καλένδες»
Παραχωρούνται επίσης 2 Α/Φ C-130H, χωρίς να διευκρινίζεται σε ποια κατάσταση βρίσκονται. Εάν ήδη χρειάζονται συντήρηση, τότε θα πρέπει να επωμιστούμε το κόστος συντήρησης στις ΗΠΑ πριν έρθουν. Εάν έχουν πολύ χαμηλό υπόλοιπο ωρών, τότε σύντομα θα κάνουν παρέα με τα υπόλοιπα C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας, τα οποία αναμένουν στωικά την σειρά τους για συντήρηση στην ΕΑΒ.
Τέλος, παραχωρούνται ως EDA 10 κινητήρες για Α/Φ P-3, 60 οχήματα μάχης πεζικού Bradley (ενώ συζητούσαμε για 300), 3 περιπολικά πλοία κλάσης Protector για το Λιμενικό και διάφορα φορτηγά και ρυμουλκούμενα. Όλα αυτά μπορούν να θεωρηθούν ευπρόσδεκτα μεν, αλλά πολύ χαμηλής επιχειρησιακής αξίας, ενώ υπάρχουν τα προαναφερθέντα θέματα κόστους προμήθειας, μεταφοράς, επισκευής και υποστήριξης.
Σημειώνουμε ότι στην επιστολή του Α. Μπλίνκεν υπενθυμίζεται ότι οι Αμερικανοί έχουν επιχορηγήσει την Ελλάδα με τη διαδικασία Χρηματοδότησης Ξένων Ενόπλων Δυνάμεων (Foreign Military Financing-FMF) με συνολικά 60 εκατ. δολάρια προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ελληνική στήριξη στην Ουκρανία! Τι άλλο θα στείλουμε μήπως και ηττηθούν οι Ρώσοι;
Μετά τη λήψη της επιστολής του Α. Μπλίνκεν ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης δήλωσε: «Σήμερα είναι μία σημαντική ημέρα για την εθνική μας άμυνα και για την ελληνική διπλωματία. Γιατί, με βάση επιστολή που έλαβα από τον Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Antony Blinken, αναδεικνύεται και επισφραγίζεται το στρατηγικό βάθος των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Με αυτήν, η Ελλάδα τίθεται και επισήμως στην τροχιά απόκτησης έως και 40 μαχητικών αεροσκαφών τελευταίας γενιάς F-35. Ταυτόχρονα, όμως, αποκτά και εντελώς δωρεάν ένα πολύ μεγάλο πακέτο εξοπλισμών που ενισχύουν καθοριστικά και τους τρεις κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και το Ελληνικό Λιμενικό».
Μετά από αυτή τη δήλωση και με τη βοήθεια των μεγάλων συστημικών μέσων ενημέρωσης άρχισαν ενθουσιώδεις πανηγυρισμοί στην Ελλάδα με στόχο το θετικό επηρεασμό της κοινής γνώμης. Σ’ αυτήν την προσπάθεια πέραν των πολιτικών συμμετέχουν δημοσιογράφοι, πρώην στρατιωτικοί και κάθε είδους αναλυτές χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους ότι:
Η διαφαινόμενη προμήθεια της Τουρκίας, πέραν του πολύ υψηλού δυνητικού κόστους, χαρακτηρίζεται από πληρότητα, ενώ παρατηρείται έμφαση στα όπλα, επιτρέποντας στην γείτονα να ασκήσει επιρροή στην ευρύτερη περιοχή. Αντιθέτως, για τις ενδεχόμενες προμήθειες της Ελλάδας, υπάρχει η εμβληματική αλλά πανάκριβη και απολύτως αμφιλεγόμενη αγορά των 20+20 Α/Φ F-35, η οποία ήδη διαφαίνεται ότι θα απαιτήσει επιπρόσθετο κόστος.
Η εν λόγω προμήθεια συνοδεύεται από εξίσου αμφιλεγόμενες παραχωρήσεις σε μεταχειρισμένα οπλικά συστήματα, τα οποία ομολογουμένως δεν θέλουν οι ΗΠΑ (περίπτωση των LCS) ή είναι αδιευκρίνιστης κατάστασης (C-130) ή είναι αδιάφορα.
Η σύγκριση των δύο εξοπλιστικών προγραμμάτων δεν επιτρέπει σε καμία περίπτωση πανηγυρισμούς, αντιθέτως προκαλεί μεγάλη ανησυχία και θα πρέπει να προβληματίσει.
Υ.Γ. Στην αρχή του άρθρου αναφερθήκαμε στη συνηγορία της ελληνικής Κυβέρνησης στον εξοπλισμό της Τουρκίας. Θυμίζουμε τη δήλωση του Κ. Μητσοτάκη, ότι η απόκτηση των F-16 από τη γείτονα δεν αφορά άμεσα την Ελλάδα. Τη δήλωση του βουλευτή της Ν.Δ. Α. Συρίγου ότι θέλουμε η Τουρκία να πάρει τα F-16. Θυμίζουμε τη Διακήρυξη των Αθηνών και τις κατευναστικές δηλώσεις προς την Άγκυρα. Θυμίζουμε ότι δεν προχωρήσαμε στο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και ότι δεν περιλαμβάνουμε την Κύπρο στον όποιο ελληνοτουρκικό διάλογο. Με όλα αυτά και άλλα πολλά αποενοχοποιούμε την Τουρκία στους Αμερικανούς και τους λοιπούς συμμάχους μας.
