Η 14η Ιουνίου 1987, έπειτα από 36 χρόνια, παραμένει χαραγμένη στις καρδιές των Ελλήνων, φιλάθλων και μη του μπάσκετ.
Από την ημέρα εκείνη, ιστορική για πολλούς και όχι τυχαία, το μπάσκετ απέκτησε άλλη αξία για τον ελληνικό λαό και αυτό χάρη στην τότε εθνική ομάδα καλαθοσφαίρισης, η οποία έδωσε έναν συγκλονιστικό αγώνα απέναντι στη Σοβιετική Ένωση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα και νίκησε με σκορ 103-101 στην παράταση.
Εκείνο το βράδυ ο ελληνικός λαός πανηγύρισε έξαλλα την κατάκτηση του τίτλου, το πρώτο στην ιστορία του αθλήματος. Ήταν ο μεγαλύτερος θρίαμβος του ελληνικού αθλητισμού σε ομαδικό άθλημα μέχρι το 2004, όταν η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου κατέκτησε επίσης το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.
Η συγκρότηση της ομάδας
Πριν το 1987, η εθνική ομάδα μπάσκετ δεν χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης, θα λέγαμε πως βρισκόταν στην αφάνεια. Οι ήττες διαδέχονταν η μία την άλλη.
Το 1985 δεν ήταν καν στο Ευρωμπάσκετ της Γερμανίας, ενώ δύο χρόνια στη Γαλλία είχε τερματίσει στην 11η θέση. Από το 1965 στη Μόσχα είχε να γνωρίσει πρόκριση στην οκτάδα.
Το 1987 όλα άλλαξαν, βέβαια κανείς δεν περίμενε αυτό που θα ακολουθούσε. Η εθνική ομάδα ξεκίνησε τις υποχρεώσεις της στο Ευρωμπάσκετ εκείνης της χρονιάς με άλλον αέρα. Σημαντικός παράγοντας και η έναρξη των αγώνων στο νεόδμητο τότε Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, που είχε εγκαινιάσει ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου το 1985.
Στο 25ο Ευρωμπάσκετ συμμετείχαν 12 ομάδες (Ελλάδα, Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Δυτική Γερμανία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Πολωνία, Ισραήλ και Ολλανδία), που χωρίστηκαν σε δύο ομίλους των έξι ομάδων η κάθε μία.
Οι τέσσερις πρώτες ομάδες κάθε ομίλου θα περνούσαν στην προημιτελική φάση. Η εθνική μας κληρώθηκε στον πρώτο όμιλο, που ήταν και ο δυσκολότερος, με αντιπάλους τη Σοβιετική Ένωση, τη Γιουγκοσλαβία, την Ισπανία, τη Ρουμανία και τη Γαλλία.
«Άρχιζε να κάνει αισθητή την παρουσία της»
«Προχωρούσαμε βήμα βήμα και αυτή η ομάδα μέχρι το ’87 είχε ωριμάσει και είχε αποκτήσει εμπειρίες. Άρχιζε να κάνει αισθητή την παρουσία της» είχε δηλώσει σε μία συνέντευξή του ο Κώστας Πολίτης, 45 ετών τότε, ο οποίος είχε αναλάβει την Εθνική μπάσκετ το 1982.
Ο ίδιος με σημαντική πορεία στο παρκέ είτε ως παίκτης, είτε ως προπονητής του Παναθηναϊκού είχε θέσει ως στόχο τη δημιουργία μιας νεανικής ομάδας με μακροπρόθεσμους στόχους.
Οι 12 παίχτες που συγκρότησαν την εθνική ομάδα στο Ευρωμπάσκετ του 1987 ήταν: Νίκος Γκάλης (29 ετών), Παναγιώτης Γιαννάκης (28 ετών), Παναγιώτης Φασούλας (24 ετών), Φάνης Χριστοδούλου (22 ετών), Μέμος Ιωάννου (29 ετών), Λιβέρης Ανδρίτσος (27 ετών), Αργύρης Καμπούρης (25 ετών), Νίκος Σταυρόπουλος (27 ετών), Νίκος Λινάρδος (23 ετών), Μιχάλης Ρωμανίδης (21 ετών), Νίκος Φιλίππου (24 ετών), Παναγιώτης Καρατζάς (21 ετών).
Οι αγώνες
Οι αγώνες της εθνικής μας ξεκίνησαν στις 3 Ιουνίου, με εύκολη νίκη επί της Ρουμανίας με 109-77 (60-49), με 44 πόντους του Νίκου Γκάλη. Οι εξέδρες του ΣΕΦ δεν ήταν γεμάτες, γεγονός που έδειχνε ότι οι φίλαθλοι δεν πίστευαν στις δυνατότητες της ομάδας, παρά την ύπαρξη σπουδαίων παικτών στην σύνθεσή της.
ΣΕΦ 3 Ιουνίου 1987
Η νίκη επί της «μεγάλης» Γιουγκοσλαβίας των Ντράζεν Πέτροβιτς, Βράνκοβιτς, Κούκοτς και Πάσπαλι με 84-78 (42-49), στις 4 Ιουνίου, «ξύπνησε» συνειδήσεις κι έδωσε το έναυσμα για να κατακλύσουν τις εξέδρες του ΣΕΦ οι Έλληνες φίλαθλοι.
Ο Νίκος Γκάλης σκοράρει για δεύτερη ημέρα 44 πόντους, δείχνοντας ότι θα είναι ο αναμφισβήτητος σταρ της διοργάνωσης. Στα αρνητικά του αγώνα ο τραυματισμός του Φιλίππου.
Η απότομη προσγείωση
Ο ενθουσιασμός από τη νίκη μεγάλος! Την επομένη ημέρα, 5 Ιουνίου, όταν η εθνική τέθηκε αντιμέτωπη με την Ισπανία η προσγείωση ήταν απότομη.
Οι «φούριας ρόχας» επιβεβαίωσαν ότι είναι ο κακός δαίμονας της εθνικής μας κι επικράτησαν εύκολα με 106-89 (55-38), παρά τους 35 πόντους του Γκάλη, τους 20 του Φασούλα και τους 17 του Γιαννάκη.
Ακόμη μία ήττα έρχεται στις 6 Ιουνίου από τη Σοβιετική Ένωση. Καθοριστικός παράγοντας του αποτελέσματος ο Τσεχοσλοβάκος διαιτητής Κοτλέμπα, η αποκαλούμενη μεγάλη «σφυρίχτρα» της εποχής, που προκάλεσε με τις αποφάσεις του την εξέδρα κι έκτοτε αποδοκιμαζόταν όποτε εμφανιζόταν σε ελληνικό γήπεδο. Ο Γκάλης σημείωσε 31 πόντους, αλλά δεν έφταναν για τη νίκη.
Ο «πυρετός» ανεβαίνει
Στις 7 Ιουνίου οι καρδιές των Ελλήνων παικτών χτυπούν διαφορετικά. Το κρίσιμο παιχνίδι με τη Γαλλία είναι μπροστά τους και θα ορίσει την μετέπειτα πορεία τους στη διοργάνωση.
Με τη συμπαράσταση του κόσμου και τους 34 πόντους του Γκάλη, νίκησε 82-69 (38-38) και πέτυχε τον βασικό της στόχο, που ήταν να μπει στην οκτάδα. Μετά τη νίκη επί της Γαλλίας και την πρόκριση στους «8», η Ελλάδα ζούσε στον «πυρετό» του Ευρωμπάσκετ.
«Έβλεπα τα φοβισμένα μάτια τους»
Η Ελλάδα τερμάτισε τέταρτη στον πρώτο όμιλο και κλήθηκε να αντιμετωπίσει, στις 10 Ιουνίου, την πρώτη ομάδα του άλλου ομίλου, την Ιταλία.
Από την αρχή υπήρχε διάχυτη η αισιοδοξία ότι η εθνική μπορούσε να επικρατήσει της «σκουάντρα ατζούρα», μιας από τις παραδοσιακές δυνάμεις του αθλήματος με σπουδαίους παίχτες στη σύνθεσή της.
Δεν την είχε κερδίσει ποτέ στον παρελθόν, αλλά ο προημιτελικός εξελίχθηκε σε… μονόλογο. Το τελικό σκορ του αγώνα ήταν 90-78.
Ο Νίκος Γκάλης είχε δηλώσει στο τέλος του αγώνα: «Ήμουν τόσο σίγουρος ότι θα κερδίσουμε, από την ώρα της παρουσίασης των ομάδων. Έβλεπα φοβισμένα τα μάτια των Ιταλών».
Στα ημιτελικά της 12ης Ιουνίου ξαναβρήκε ως αντίπαλο τη Γιουγκοσλαβία, που είχε αποκλείσει στον δικό της προημιτελικό την Πολωνία με 128-81.
Την ξανακέρδισε με επική ανατροπή στο δεύτερο ημίχρονο 81-77 (35-45). Ο Φάνης Χριστοδούλου με 18 πόντους ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για τη μεγάλη νίκη, που έφερε την ομάδα του Κώστα Πολίτη στον τελικό της διοργάνωσης και την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου να μην φαντάζει όνειρο.
Ο μεγάλος τελικός
Στον μεγάλο τελικό της 14ης Ιουνίου, ξαναβρήκε μπροστά της τη Σοβιετική Ένωση, η οποία στον άλλο ημιτελικό της διοργάνωσης είχε επικρατήσει της Ισπανίας με 113-96.
Σύσσωμη η τότε πολιτική ηγεσία της χώρας και η αντιπολίτευση στις θέσεις των επισήμων με ελληνικές σημαίες στα χέρια περίμεναν με αγωνία τον τελικό.
Ανδρέας και Μαργαρίτα Παπανδρέου
Αδιαχώρητο στο ΣΕΦ και όλη η Ελλάδα καρφωμένη στην τηλεόραση. Στον πάγκο της Εθνικής και ο σπουδαίος Ρόνι Σεϊκέλι με πολιτικά, για να εμψυχώσει τους παίκτες, έστω κι αν πριν από ένα χρόνο αγωνίστηκε με τις ΗΠΑ στο Μουντομπάσκετ κι έχασε το δικαίωμα να φορέσει κάποια στιγμή τη «γαλάζια» φανέλα.
Ο αγώνας κρίθηκε στις δύο βολές του Λιβέρη Ανδρίτσου, που πήγε το ματς στην παράταση (89-89 η κανονική διάρκεια) και τις δύο βολές του Αργύρη Καμπούρη στην εκπνοή της παράτασης, που διαμόρφωσαν το τελικό σκορ 103-101 υπέρ της εθνικής μας.
Η Ελλάδα ήταν πρωταθλήτρια Ευρώπης. Ποιος να το φανταζόταν εκείνα τα χρόνια. Πολυτιμότερος παίκτης αναδείχθηκε ο Νίκος Γκάλης και τη χρυσή πεντάδα της διοργάνωσης συγκρότησαν οι Νίκος Γκάλης, Παναγιώτης Γιαννάκης, Αντρές Χιμένεθ (Ισπανία), Σαρούνας Μαρτσιουλιόνις (ΕΣΣΔ) και Αλεξάντερ Βολκόφ (ΕΣΣΔ).
Οι εκδηλώσεις εορτασμού
Η κόρνα της λήξης σηματοδοτεί έναν πανηγυρισμό μέσα στο γήπεδο αλλά και σε κάθε γωνιά της Ελλάδας άνευ προηγουμένου.
Στα αποδυτήρια επικρατεί πανδαιμόνιο. Η Μελίνα Μερκούρη βρίσκεται ξαφνικά στην αγκαλιά του Παναγιώτη Φασούλα και η ομάδα φτάνει στο ξενοδοχείο της Γλυφάδας, ύστερα από τρεις ώρες.
Ο Νίκος Φιλίππου αναγκάστηκε να κατέβει από το πούλμαν και να ανέβει σε δίτροχο της Τροχαίας για να φτάσει πιο γρήγορα στη Γλυφάδα.
Την επομένη ο εφοπλιστής Γιάννης Λάτσης έστειλε ένα συγκινητικό ποίημα στον προπονητή Κώστα Πολίτη και μαζί ανοιχτές επιταγές για να μοιραστούν στους παίκτες. Τα δώρα από παντού, οι προσκλήσεις για φιλοξενία σε διάφορα νησιά ήταν μία αυθόρμητη πράξη ευγνωμοσύνης.
Την 14η Ιουνίου 1987 ο ελληνικός λαός βρήκε τους ήρωές του. Οι 12 παίκτες της εθνικής ομάδας μπάσκετ έκαναν το θαύμα τους.
Από εκείνη την ημέρα τίποτα δεν ήταν ίδιο για το μπάσκετ στην χώρα. Τι κι αν το ποδόσφαιρο ήταν πάντα το άθλημα που υπερτερούσε στις συνειδήσεις των Ελλήνων φιλάθλων, μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό, δύο εύστοχες βολές από τον Αργύρη Καμπούρη αποδείχτηκαν αρκετές για να ανακηρυχτεί το μπάσκετ εθνικό σπορ!