Έχασε στις πέντε μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας.
Και αυτό, σύμφωνα με τους δυτικούς παρατηρητές ήταν η πρώτη ήττα σε εθνικό ποσοστό ψήφου για το AKP, ένα πολιτικό κίνημα με ισλαμικές ρίζες που ανέβηκε στην εξουσία το 2002 και από τότε κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική.
Για το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του İmamoğlu, το αποτέλεσμα αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη εκλογική του νίκη εδώ και σχεδόν μισό αιώνα, αναφέρει ανάλυση των Financial Times.
Η απογοήτευση για το AKP ήρθε καθώς η μακροχρόνια οικονομική κρίση της Τουρκίας έγινε τελικά πολύ δύσκολη για πολλούς ψηφοφόρους.
Ο Erdoğan έκανε επίσης μια σειρά από τακτικά λάθη που οδήγησαν σε πολλούς από τους υποψηφίους του να ξεπεράσουν τα κόμματα σε όλο το πολιτικό φάσμα.
«Το αποτέλεσμα θα αντηχεί σε όλη την τουρκική πολιτική τα επόμενα χρόνια, αναζωπυρώνοντας τις ελπίδες της αντιπολίτευσης να κερδίσει τον Erdoğan στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές του 2028», δήλωσε ο Emre Peker, διευθυντής Ευρώπης στην Eurasia Group συμβούλων πολιτικού κινδύνου.
Το AKP συγκέντρωσε το 36% των ψήφων, ενώ το CHP συγκέντρωσε το 38%, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, σε αντίθεση με τις τοπικές εκλογές του 2019, όπου το ΑΚΡ κέρδισε το 44% των ψήφων και κυριάρχησε του 30% του CHP.
Ο Burak Bilgehan Özpek, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο TOBB στην Άγκυρα, είπε ότι η χαμηλή προσέλευση, στο 78% των ψηφοφόρων, πιθανότατα αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τους παραδοσιακούς υποστηρικτές του AKP απέχουν από τις κάλπες.
Η βαθιά διχαστική ρητορική του Erdoğan, ο έλεγχος των περισσότερων μέσων ενημέρωσης και η χρήση δημόσιων πόρων για την ενίσχυση των εκλογικών του προοπτικών έχουν χωρίσει απότομα την Τουρκία σε δύο μόνο στρατόπεδα, είπε ο Özpek.
«Το CHP έμαθε πώς να παίζει το παιχνίδι πόλωσης στο οποίο μόνο δύο κόμματα, το AKP και το CHP, είναι βιώσιμα», είπε, προσθέτοντας ότι ένα μήνυμα κατά του Erdoğan βοήθησε το CHP να προσελκύσει δυσαρεστημένους εθνικιστές και Κούρδους ψηφοφόρους.
«Δεν ήταν το αποτέλεσμα που περιμέναμε», είπε ο Harun Armağan, μέλος του κεντρικού συμβουλίου λήψης αποφάσεων του AKP.
«Το κύριο ζήτημα είναι ότι δεν μπορέσαμε να κινητοποιήσουμε τους ψηφοφόρους μας στις κάλπες». . . αν χάσουμε εκλογές δεν είναι επειδή «η αντιπολίτευση είναι καλύτερη από εμάς, είναι επειδή δεν έχουμε κάνει τη δουλειά μόνοι μας», πρόσθεσε.
Τα προβλήματα
Αλλά ακόμη και μεταξύ του AKP υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η οικονομία ήταν ο κρίσιμος παράγοντας για την κακή επίδοσή του την Κυριακή.
Οι Τούρκοι έχουν υπομείνει μια πολυετή κρίση πληθωρισμού που έχει συμπιέσει την αγοραστική τους δύναμη.
Ο Erdoğan, του οποίου οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές έχουν κατηγορηθεί για την άνοδο των τιμών, έχει χρησιμοποιήσει τα επιδόματα πριν από τις προηγούμενες εκλογές, συμπεριλαμβανομένου ενός μήνα δωρεάν φυσικού αερίου πριν από τις εκλογές του Μαΐου, τις οποίες κέρδισε παρά την προσπάθεια μιας συμμαχίας της αντιπολίτευσης έξι κομμάτων να τον νικήσει.
Από τις εκλογές του Μαΐου, ωστόσο, ο πρόεδρος έχει επηρεαστεί από την προσπάθεια να σβήσει οριστικά την κρίση πληθωρισμού και να επιστρέψει σε μια πιο ορθόδοξη οικονομική προσέγγιση.
Ο Erdoğan γνώριζε ότι μια άλλη σειρά λαϊκιστικών μέτρων αυτή τη φορά πιθανότατα θα έφερνε στο κόμμα του περισσότερες ψήφους, αλλά επέλεξε να τηρήσει τις δημοσιονομικές πολιτικές της κυβέρνησης για να μειώσει τον πληθωρισμό, είπε ο Armağan.
Ενώ το πρόγραμμα αναμένεται τελικά να μειώσει τον πληθωρισμό, έχει κάνει την καθημερινή ζωή των Τούρκων πιο δύσκολη βραχυπρόθεσμα με τα επιτόκια να εκτινάσσονται στα ύψη, τη λίρα να πέφτει σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ και τον πληθωρισμό να τρέχει σχεδόν στο 70%.
«Η οικονομία έχει ισοπεδωθεί», είπε ο Erol, ένας 55χρονος κάτοικος της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος υπήρξε δια βίου υποστηρικτής του ΑΚΡ πριν μεταβεί στο στρατόπεδο του İmamoğlu στις εκλογές της Κυριακής.
Ενώ το αποτέλεσμα έχει αναζωογονήσει την αντιπολίτευση, η καθημερινή ισχύς του Erdoğan είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη και παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς της Τουρκίας.
Υπάρχει επίσης αρκετός χρόνος για το AKP να ανασυνταχθεί και το νέο οικονομικό πρόγραμμα του Erdoğan να αποδώσει καρπούς ενόψει των γενικών εκλογών του 2028.
Τα λάθη
Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι ο Erdoğan, συνήθως γνωστός ως οξυδερκής πολιτικός και αδυσώπητος αγωνιστής, έκανε επίσης μια σειρά από λάθη που ενίσχυσαν το μέγεθος της ήττας του AKP την Κυριακή.
Ένα από τα λάθη του Erdoğan ήταν η υποτίμηση του πιθανού αντίκτυπου στην ψηφοφορία του ΑΚΡ από το ισλαμιστικό κόμμα New Welfare (YRP), ένα μικρότερο κόμμα αλλά που κυριαρχούσε στους συντηρητικά θρησκευόμενους ψηφοφόρους, σύμφωνα με τον Özer Sencar, πολιτικό αναλυτή στην Άγκυρα.
Η New Welfare τοποθετήθηκε ως αξιόπιστος δίαυλος για τους «δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του AKP» να εκφράσουν την απογοήτευσή τους για τις πολιτικές του Erdoğan χωρίς να στηρίζουν την κοσμική αντιπολίτευση, δήλωσε ο Can Selçuki στην Istanbul Economics Research.
Το κόμμα διοικείται σε εθνικό επίπεδο από τον Fatih Erbakan — γιο του πρώην πρωθυπουργού Necmettin Erbakan, τον οποίο πολλοί θρησκευτικά συντηρητικοί Τούρκοι θυμούνται με αγάπη ακόμη και 13 χρόνια μετά τον θάνατό του.
Ο Erdoğan είχε μάλιστα εκστρατεύσει υπό το λάβαρο ενός προκατόχου κόμματος, γνωστού ακριβώς ως Πρόνοια, όταν ήταν υποψήφιος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 1994.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι ψηφοφόροι στη Σανλιούρφα, μια συντηρητική πόλη κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, είπαν στους Financial Times ότι οι ανησυχίες για την οικονομία και η διολίσθηση του Erdoğan προς την απολυταρχία τους ώθησαν να στραφούν από το AKP στο YRP.
Η απογοήτευση εναντίον του κόμματος του Erdoğan οδήγησε τελικά τον Mehmet Kasım Gülpınar, έναν πρώην βουλευτή του AKP που έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος υπό το κόμμα YRP, στη νίκη στην κούρσα για τη δημαρχία της Κυριακής.
Ο Alaattin Istegün, 76 ετών, είπε ότι είχε εγκαταλείψει το AKP για να γίνει εθελοντής του YRP, καθώς του έδωσε μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση στο κόμμα του Erdoğan.
«Τα τελευταία 10 χρόνια ο Erdoğan έκανε τα πάντα για τον εαυτό του, δεν αναγνωρίζει το νόμο», είπε ο Istegün, προσθέτοντας ότι πιστεύει ότι ο Erbakan θα μπορούσε να αποκαταστήσει ένα πιο «δημοκρατικό σύστημα».