Έκλεισε η κερκόπορτα… ο νέος TurkStream είναι εδώ
Η Τουρκία έχει εγκαταλείψει πλέον όλα τα προσχήματα. Θέλει να γίνει κορυφαίος ενεργειακός κόμβος, όχι μόνο στην περιφέρεια της, αλλά μεταξύ δύο ηπείρων: της Ευρώπης και της Ασίας.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας της χώρας, Alparslan Bayraktar, το κρατικό μονοπώλιο φυσικού αερίου BOTAŞ θα μπορεί πλέον να εξάγει περίπου 7 έως 8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω της Βουλγαρίας στην Κεντρική Ευρώπη με ένα νέο εμπορικό σήμα που ονομάζεται «Turkish Blend».
Δηλαδή ανάμιξη αερίου από διάφορες πηγές.
Ενώ η Ρωσία πρόκειται να έχει μερίδιο 40% σε αυτό το μείγμα, το πραγματικό ποσό μπορεί να είναι υψηλότερο, καθώς η Gazprom και η BOTAŞ επεξεργάζονται τις λεπτομέρειες ενός ρωσικού κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία από τις αρχές του 2023.
Αυτή η επέκταση θα αξιοποιήσει την υπάρχουσα ευρωπαϊκή επέκταση του TurkStream, καθώς και μια συμφωνία του 2023 μεταξύ του βουλγαρικού δημόσιου προμηθευτή φυσικού αερίου Bulgargaz, του βουλγαρικού διαχειριστή συστήματος Bulgartransgaz και της BOTAŞ, που επιτρέπει στην τουρκική εταιρεία να εξάγει περίπου 3,6 bcm ετησίως στην ΕΕ.
Και η μεγιστοποίηση του δικτύου αγωγών TurkStream με αυτόν τον τρόπο θα προσθέσει άλλα 4 bcm καμουφλαρισμένων ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Οι ρωσικές ροές
Ακριβώς όπως οι ρωσικές εταιρείες πετρελαίου πωλούν προϊόντα πετρελαίου στην Ευρώπη από την Τουρκία, την Ινδία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει άλλες πηγές, καθώς η Gazprom προσπαθεί να ξεπλύνει τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Και σε αυτό το μονοπάτι, η απόφαση της ΕΕ να απαγορεύσει τις μεταφορές ρωσικού LNG που προορίζονται για την Ασία μέσω ευρωπαϊκών λιμανιών είναι ένα μικρό αλλά κρίσιμο βήμα για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου.
Παρά τις προσπάθειες των μεγάλων ευρωπαίων καταναλωτών φυσικού αερίου να μειώσουν την εξάρτηση, το ρωσικό αέριο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 15% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, ξεπερνώντας ακόμη και την προμήθεια LNG των ΗΠΑ στην Ευρώπη φέτος.
Με απλά λόγια, η Ευρώπη ξοδεύει επί του παρόντος διπλάσιο ποσό για τη ρωσική ενέργεια από ό,τι δίνει στην Ουκρανία σε βοήθεια.
Τεράστιος τουρκικός κόμβος
Επιπλέον, εκτός από τις ρωσικές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη, οι ροές φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας και της TurkStream παραδίδουν επίσης ρωσικό αέριο στην Αυστρία, την Ιταλία, τη Σλοβακία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τα Δυτικά Βαλκάνια.
Έτσι, για να αποκόψει πλήρως το Κρεμλίνο από τα κέρδη φυσικού αερίου που παράγεται από την ΕΕ και να του στερήσει το ενεργειακό του όπλο μόλις σταματήσει η διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στα τέλη του 2024, η ΕΕ πρέπει να σταματήσει τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της ευρωπαϊκής επέκτασης του TurkStream.
Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να το επιταχύνουν επιβάλλοντας κυρώσεις στο έργο της Gazprom και σε όλες τις εταιρείες που εμπλέκονται σε υποδομές που συνδέονται με τον TurkStream.
Εν τω μεταξύ, η ταυτόχρονη διακοπή της διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας και του TurkStream θα επιτρέψει στους ευρωπαίους πελάτες ρωσικού φυσικού αερίου να αναστείλουν ή να επαναδιαπραγματευτούν τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις τους με την Gazprom.
Ο αντίκτυπος της περικοπής των εισαγωγών φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό δεν πρέπει επίσης να είναι υπερβολικός.
Οι πωλήσεις της Gazprom μέσω Τουρκίας και Ουκρανίας αποτελούν περίπου το 8% της συνολικής ζήτησης φυσικού αερίου της ΕΕ, η οποία θα μπορούσε να αντικατασταθεί με παγκόσμια προσφορά LNG ή από αντίστροφες ροές από κορεσμένες αγορές στη Βορειοδυτική Ευρώπη.
Πολύτιμος ο TurkStream
Όμως, ενώ η ουκρανική διαδρομή μπορεί να σταματήσει εν μία νυκτί, η διακοπή του TurkStream θα είναι πιο δύσκολη.
Ο TurkStream όχι μόνο διευκολύνει τις συνεχείς εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά υπονομεύει επίσης την ευρωπαϊκή διαφοροποίηση πλημμυρίζοντας την αγορά με αέριο με έκπτωση.
Και αυτό το φθηνό ρωσικό αέριο θέτει σε κίνδυνο τα εγχώρια έργα παραγωγής στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ επίσης καθυστερεί τις εναλλακτικές εισαγωγές LNG μέσω τερματικών σταθμών στην Ελλάδα, την Κροατία και την Πολωνία, γεγονός που κινδυνεύει να δημιουργήσει λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία.
Επιπλέον, η συμφωνία BOTAŞ επιτρέπει στη Ρωσία να κρύψει την προέλευση του φυσικού αερίου της, παρέχοντας στην Gazprom μια νέα διέξοδο για να πουλήσει απευθείας στους πελάτες της, παρακάμπτοντας την Ουκρανία.
Ως εκ τούτου, αυτά τα νέα σχέδια θα ολοκληρώσουν τον στόχο της Ρωσίας να παρακάμψει την Ουκρανία για τις πωλήσεις φυσικού αερίου της στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας πιθανές κυρώσεις.
Ο ρόλος της μη ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ
Η έλλειψη υποχρέωσης της Τουρκίας να τηρεί τους κανόνες της ΕΕ περιπλέκει περαιτέρω τις προσπάθειες παρακολούθησης της ροής φυσικού αερίου μέσω των συνόρων της επίσης.
Και υπάρχει ακόμη και η πιθανότητα η τουρκο-βουλγαρική συμφωνία να παραβιάζει το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ, καθώς εμποδίζει την πρόσβαση τρίτων εταιρειών φυσικού αερίου στο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου. Έτσι, ο αντιμονοπωλιακός φορέας της ΕΕ, η Επιτροπή Ανταγωνισμού, έχει ήδη αρχίσει να αξιολογεί τη συμφωνία για νοθεία κανόνων.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, η ΕΕ θα μπορούσε να υποθέσει ότι όλο το φυσικό αέριο που εισέρχεται από την Τουρκία και την Ουκρανία είναι ρωσικό και να δημιουργήσει έσοδα για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας φορολογώντας το χάσμα μεταξύ των μειωμένων τιμών του ρωσικού φυσικού αερίου και των τιμών των κόμβων που επικρατούν στην Ευρώπη.
Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να ορίσει μια σαφή ημερομηνία σταδιακής κατάργησης για όλες τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και να αναπτύξει έναν ισχυρό μηχανισμό για την επαλήθευση και τον εντοπισμό της προέλευσης του αερίου που εισέρχεται στην αγορά της.
Ως έχει, η πρωτοβουλία REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ξεκίνησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, συνιστά μόνο στα κράτη μέλη να σταματήσουν τις αγορές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, αλλά δεν τις υποχρεώνει.
Η θέσπιση ενός τέτοιου συστήματος θα διασφάλιζε ότι οι ευρωπαίοι καταναλωτές δεν χρηματοδοτούν την επιθετικότητα του Κρεμλίνου και θα κλείσουν τα κενά που επιτρέπουν στο ρωσικό αέριο να ρέει κάτω από τα ραντάρ.
