Στη μικρότερη σοδειά πατάτας εδώ και χρόνια, προβλέπεται να οδηγήσει το «απειλητικά θερμό» καλοκαίρι που έζησε φέτος όλη η Ευρώπη, με την εμφάνιση της χειρότερης ξηρασίας των τελευταίων 500 ετών, τους καύσωνες και τις θερμοκρασίες «ρεκόρ».
Οι περαιτέρω αυξήσεις τιμών βρίσκονται προ των πυλών, με τους καταναλωτές, που είδη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο πληθωρισμό, αλλά και την ανατιμήσεις στο λάδι, να αναγκάζονται να αποχωριστούν τελείως το δημοφιλές συνοδευτικό και το αγαπημένο πιάτο των παιδιών, όπως είναι οι πατάτες τηγανιτές ή τα πατατάκια.
Βασικό προϊόν για τα νοικοκυριά, είτε αγοράζονται φρέσκες είτε προτηγανισμένες, συγκαταλέγονται στις καλοκαιρινές καλλιέργειες, οι οποίες φέτος έχουν υποφέρει από θερμοκρασίες πολύ άνω των φυσιολογικών.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι υψηλές θερμοκρασίες σε Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο – τη βορειοδυτική ζώνη που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής πατάτας στην Ευρωπαϊκή Ένωση – θα μπορούσαν να ρίξουν την παραγωγή της ΕΕ στο χαμηλότερο ιστορικό της, ακόμη και κάτω από εκείνο που είχε παρατηρηθεί στο παρόμοιο πλήγμα από την ξηρασία το 2018.
Παράλληλα, η άνοδος των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων γενικά, έχει πυροδοτήσει μια απότομη άνοδο του πληθωρισμού, ο οποίος έχει ανέλθει στο 9% στην Ευρωζώνη, επίπεδα που είχαμε ξανά παρατηρήσει πριν μισό αιώνα.
Οι προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες
Την ίδια στιγμή, οι Ευρωπαίοι παραγωγοί επισημαίνουν ότι οι εκτιμήσεις των καλλιεργειών θα παγιωθούν κατά την κύρια συγκομιδή που θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο, ενώ τονίζουν ότι οι βροχοπτώσεις και οι πρόσφατες χαμηλότερες θερμοκρασίες, ενδέχεται να φέρουν μια καθυστερημένη ανακούφιση. Ωστόσο, σε ορισμένες φάρμες, οι προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες.
Καλλιεργητής στη δυτική Γερμανία, αναφέρει ότι η μισή σοδειά μπορεί να χαθεί λόγω ξηρασίας και ότι είναι πολύ αργά, ακόμη και εάν σημειωθούν βροχοπτώσεις. «Τίποτα δεν θα συνεχίσει να αναπτύσσεται εδώ», δήλωσε χαρακτηριστικά, ενώ το γερμανικό υπουργείο Γεωργίας απέφυγε να κάνει πρόβλεψη στην έκθεση καλλιέργειας που εξέδωσε στις 26 Αυγούστου, αναφέροντας μόνο ότι οι προοπτικές για την καλλιέργεια της πατάτας «έχουν επιδεινωθεί δραματικά».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η υπηρεσία παρακολούθησης των καλλιεργειών της ΕΕ, μείωσε τις μηνιαίες προβλέψεις της για την απόδοση της πατάτας κατά 2,5%.
Στη Γαλλία η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Οι αποδόσεις εκεί μπορεί να είναι τουλάχιστον 20% κάτω από τον μέσο όρο των 20 ετών, σύμφωνα με την ομάδα γαλλικών παραγωγών UNPT, με βάση τις τελευταίες κλαδικές μελέτες. «Τη λειψυδρία μπορούμε να τη χειριστούμε, με τη θερμική καταπόνηση όμως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», υπογραμμίζουν οι καλλιεργητές. «Αυτό είναι πρωτόγνωρο», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Τονίζουν μάλιστα ότι η θερμότητα θεωρείται απαγορευτική τόσο για τις αποδόσεις όσο και για την ποιότητα, με το σχήμα και το χρώμα των βολβών να κινδυνεύει να αλλοιωθεί από τις υψηλές θερμοκρασίες. Όπως είναι αναμενόμενο, κάτι τέτοιο θα σήμαινε καταστροφή για τους καλλιεργητές, καθώς τα συμβόλαιά τους ορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως είναι η διάρκεια του προϊόντος.
«Θα κοστίσει περισσότερο στη βιομηχανία, περισσότερο στον καταναλωτή, αλλά το μεγαλύτερο κόστος θα το επωμισθούν οι αγρότες», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του βελγικού βιομηχανικού ομίλου Belgapom, εκτιμώντας ταυτόχρονα ότι η σοδειά της χώρας μπορεί να μειωθεί έως και 30%.
Ο υποδιευθυντής του Maison Antoine, ενός από τα πιο διάσημα σημεία των Βρυξελλών που πωλούν τις φημισμένες πατάτες του Βελγίου, υπογραμμίζει ότι οι λιγότερο ποιοτικές πατάτες, θα εκτοξεύσουν κι άλλο τις τιμές. «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε πόσο, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να κατέβουν», είπε.
To γεώμηλο που άλλαξε τον κόσμο
Η παρουσία τους σε ένα μενού δεν αποτελεί ποτέ έκπληξη. Άλλωστε, οι πατάτες είναι η τέταρτη πιο δημοφιλής καλλιέργεια παγκοσμίως, μετά το ρύζι, το σιτάρι και το καλαμπόκι, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC. Και μπορεί σήμερα να εμφανίζονται σε μια τεράστια ποικιλία από πιάτα, εντούτοις, χρειάστηκαν χρόνια γενετικών δοκιμών και εκσκαφών, για να προσδιοριστεί η προέλευσή τους.
Έρευνες αναφέρουν ότι εντοπίστηκαν στα υψίπεδα των Άνδεων του νότιου Περού και καλλιεργούνται από τον άνθρωπο τουλάχιστον από το 4.000 π.Χ. Το κλίμα των Άνδεων είναι εξαιρετικά «σκληρό». Ο αέρας είναι αραιός, οι θερμοκρασίες μπορεί να κυμαίνονται από καυτές έως παγωμένες μέσα σε λίγες ώρες, ενώ η γη πλήττεται συχνά από σεισμική δραστηριότητα.
Ωστόσο, αυτό το «δυσμενές» έδαφος, «γέννησε» μια ρίζα που θα άλλαζε τον κόσμο.
Οι Ευρωπαίοι πήραν τα χέρια τους στις πατάτες για πρώτη φορά όταν οι Ίνκας έπεσαν στη βάναυση επίθεση του Ισπανού κατακτητή, Φρανθίσκο Πιθάρρο, στα μέσα του 1.500.
Οι Ισπανοί εισήγαγαν όχι μόνο πατάτες αλλά και ντομάτες, αβοκάντο και καλαμπόκι από την Ν. Αμερική στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι πατάτες δεν αναπτύχθηκαν καλά στο κλίμα της Ισπανίας, αλλά ευημερούσαν αλλού, κυρίως στην Ιρλανδία, όπου, μέχρι το 1700, το 40% των ανθρώπων δεν έτρωγε άλλη στερεά τροφή.
Οι Ιρλανδοί άποικοι ήταν και οι πρώτοι που εισήγαγαν την πατάτα στη Β. Αμερική και την πρωτοκαλλιέργησαν το 1719, στην περιοχή Λόντοντερι του Νιου Χαμσάιρ.
Εν τω μεταξύ, στη Γαλλία, ο φαρμακοποιός Αντουάν Παρμαντιέ, φύτευε στρέμματα βολβών σε όλη τη χώρα και οργάνωνε δείπνα αποκλειστικά με πατάτες για εξέχοντα δημόσια πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένου του Τόμας Τζέφερσον και κάπως έτσι, η δημοτικότητα της πατάτας εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στον ελλαδικό χώρο έγινε γνωστή αμέσως μετά την Επανάσταση από τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος την είχε δοκιμάσει κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ευρώπη και διέκρινε τη χρησιμότητά της για τον δοκιμαζόμενο τότε ελληνικό λαό.
Προϊόν «ζωτικής σημασίας»
Ο μεγαλύτερος παράγοντας στη μαζική δημοτικότητα των πατατών είναι η περιεκτικότητά τους σε θρεπτικά συστατικά. Σε σύγκριση με το ρύζι, το σιτάρι και το καλαμπόκι – τις μόνες καλλιέργειες τροφίμων που το ξεπερνούν – είναι μια ανώτερη βασική τροφή.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι οι πατάτες περιέχουν όλα τα ζωτικά θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε, με μόνες εξαιρέσεις τις βιταμίνες Α και D, τις οποίες μπορουν να αναπληρώσουν τα γαλακτοκομικά.
Δικαίως λοιπόν η πατάτα αποτελεί ένα από απαραίτητα καταναλωτικά προϊόντα για τον πλανήτη.