Παρά τις δηλώσεις για επικείμενες ειρηνευτικές συνομιλίες, η Ταϊλάνδη και η Καμπότζη αντάλλαξαν πυρά για τέταρτη συνεχόμενη ημέρα την Κυριακή (27/7/2025), βυθίζοντας την περιοχή των συνόρων σε μία νέα, επικίνδυνη κρίση με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους.
Η κλιμάκωση αυτή σηματοδοτεί τη χειρότερη διασυνοριακή κρίση των τελευταίων ετών στη Νοτιοανατολική Ασία και θέτει σε δοκιμασία τη διπλωματία της περιοχής αλλά και τις διεθνείς μεσολαβητικές πρωτοβουλίες — ακόμα και εκείνες που εμπλέκουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, ο οποίος ανακοίνωσε συνομιλίες εκεχειρίας… χωρίς αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.
Η στρατιωτική σύγκρουση έχει πλέον εξαπλωθεί και σε άλλες αμφισβητούμενες περιοχές της 817 χιλιομέτρων μεθορίου, οι οποίες χαρτογραφήθηκαν πρόχειρα κατά την αποικιοκρατία των Γάλλων στην Καμπότζη — γεγονός που επιδεινώνει τις εδαφικές διαφωνίες.
Παρά τις δηλώσεις Trump ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να ξεκινήσουν συνομιλίες για εκεχειρία, το αποτέλεσμα στο πεδίο δείχνει το αντίθετο.
Η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο χωρών είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Επιπλέον, η Καμπότζη έχει προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την επίλυση των εδαφικών διαφορών, αίτημα που η Ταϊλάνδη απορρίπτει, καθώς δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου.
Το διπλωματικό τοπίο περιπλέκεται ακόμη περισσότερο με τη στάση της Μαλαισίας, η οποία έχει προτείνει να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή ως προεδρεύουσα χώρα της ASEAN.
Με περισσότερους από 200.000 εκτοπισμένους και καταστροφή βασικών υποδομών, οι οργανώσεις αρωγής κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για επικείμενη ανθρωπιστική κρίση.
Η διεθνής κοινότητα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τηρεί στάση αναμονής, ελπίζοντας σε αποκλιμάκωση.
Ωστόσο, όσο η χρήση βαρέων όπλων συνεχίζεται, αυξάνεται ο φόβος ότι η σύγκρουση μπορεί να πάρει ευρύτερες διαστάσεις, επηρεάζοντας την ευρύτερη περιοχή της Ινδοκίνας.
Νωρίτερα όλα έδειχναν κατάπαυση πυρός
Νωρίτερα η Καμπότζη ανακοίνωσε πως τάσσεται υπέρ μιας άμεσης και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός με την Ταϊλάνδη, δήλωσε ο πρωθυπουργός της χώρας, Hun Manet.
Η αντίστοιχη δήλωση δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του υπουργικού Συμβουλίου του.
«Η Καμπότζη συμφωνεί με την πρόταση για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός μεταξύ των δύο δυνάμεων», δήλωσε ο Manet.
Διευκρινίζεται ότι η απόφαση ελήφθη μετά από τηλεφωνική συνομιλία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump.
Μάλιστα όπως έγινε γνωστό οι ηγέτες της Ταϊλάνδης και της Καμπότζης, Phumtham Vechay και Hun Manet, θα έχουν συνομιλίες τη Δευτέρα (28/7/2025) στη Μαλαισία μετά τις ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των στρατιωτικών στις 24 Ιουλίου στα σύνορα των δύο χωρών.
Αυτό δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Μαλαισίας, Mohamad Hassan.
Το παρασκήνιο της εκεχειρίας
Ο Manet σημείωσε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μιλήσει μαζί του πριν επικοινωνήσει με τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό της Ταϊλάνδης, Pummam Vechayaky, ο οποίος συμφώνησε με την πρόταση για άμεση σύναψη εκεχειρίας.
Συμπερασματικά, ο Manet ευχαρίστησε τον Trump και σημείωσε τη συμβολή του στην πρόληψη των πολέμων.
«Αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα θα βοηθήσει πραγματικά στην προστασία της ζωής πολλών στρατιωτών και πολιτών», κατέληξε ο Manet.
Η ένταση στις σχέσεις των δύο βασιλείων της Νοτιοανατολικής Ασίας κλιμακώθηκε στις 23 Ιουλίου.
Σε μία διαφιλονικούμενη περιοχή οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών άνοιξαν πυρ, κατηγορώντας η μία την άλλη για κλιμάκωση.
Αναφέρεται ότι μετά την προκαταρκτική συμφωνία των μερών για την ανακωχή, οι μάχες συνεχίστηκαν στην περιοχή του αρχαίου ναού Prasat Ta Khui.
Πρώτη συμφώνησε η Ταϊλάνδη
Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός της Ταϊλάνδης επιβεβαίωσε πρώτος τη συγκατάθεση της Μπανγκόκ για εκεχειρία με την Καμπότζη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Μπανγκόκ συμφωνεί με τη σύναψη εκεχειρίας με την Pnom Penh, αλλά θέλει να δει την «ειλικρινή πρόθεση» της άλλης πλευράς.
Σημείωσε ότι εκπρόσωποι της Ταϊλάνδης είχαν συνομιλίες με τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump, ο οποίος κάλεσε τις χώρες σε ειρήνη.
Η πολιτική κρίση στην Ταϊλάνδη και η ανάγκη για «εθνική ανάταση» μέσω εξωτερικού αντιπάλου
Η Ταϊλάνδη βρίσκεται σε μια από τις πιο ασταθείς πολιτικές περιόδους της πρόσφατης ιστορίας της.
Το στρατιωτικό κατεστημένο, που διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο στην πολιτική σκηνή μετά από αλλεπάλληλα πραξικοπήματα και παρεμβάσεις, έχει δει την κοινωνική του νομιμοποίηση να καταρρέει.
Σκάνδαλα διαφθοράς, καταστολή της αντιπολίτευσης, αλλά και η αυστηρή εφαρμογή του νόμου περί προσβολής του βασιλιά (lese-majeste) έχουν φέρει τον στρατό αντιμέτωπο με ένα αυξανόμενο κύμα κοινωνικής δυσαρέσκειας, όπως επισημαίνει ο γεωπολιτικός αναλυτής Andrew Korybko.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργία ή η προβολή ενός εξωτερικού εχθρού μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός συσπείρωσης της κοινωνίας, αλλά και ενίσχυσης του στρατού ως «εγγυητή της εθνικής ασφάλειας».
Η Καμπότζη προσφέρθηκε ιδανικά: έχει ιστορική αντιπαλότητα με την Ταϊλάνδη, έχει μικρότερη στρατιωτική ισχύ, και κυβερνάται ακόμη από τον Hun Sen και τον γιο του – πρόσωπα που ήδη έχουν δαιμονοποιηθεί εντός του ταϊλανδέζικου δημόσιου διαλόγου.
Από την αμυντική στάση στην επιθετική στρατηγική
Αρχικά, η ρητορική της Ταϊλάνδης βασίστηκε στην έννοια της αυτοάμυνας.
Όμως, όπως σε πολλές περιπτώσεις ανά τον κόσμο, η στρατιωτική εμπλοκή με μια πιο αδύναμη χώρα εύκολα εξελίσσεται σε παρατεταμένη εκστρατεία, όταν οι στόχοι της επιχείρησης επεκτείνονται πέραν του αρχικού σκοπού.
Καθώς οι συγκρούσεις συνεχίζονται και το αφήγημα περί «διαρκούς απειλής από το καθεστώς της Καμπότζης» ενισχύεται, δεν αποκλείεται να προωθηθεί η ιδέα ότι η μόνιμη λύση είναι η αποστρατιωτικοποίηση ή και η ανατροπή του καθεστώτος Hou Sen.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως «προληπτική ενέργεια για την περιφερειακή σταθερότητα».
Η παλιά ρητορική της Δύσης
Ο Hou Sen έχει ήδη στο παρελθόν στοχοποιηθεί από τη Δύση.
Η φημολογούμενη συμφωνία του με την Κίνα για τη φιλοξενία κινεζικής ναυτικής βάσης στην Καμπότζη, καθώς και η αντιδυτική του διακυβέρνηση, τον κατέστησαν ανεπιθύμητο συνομιλητή για τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Σε αυτό το φόντο, μια ταϊλανδική επιχείρηση αλλαγής καθεστώτος θα μπορούσε να κερδίσει τη σιωπηλή υποστήριξη της Δύσης, ιδίως αν συνοδευτεί από δεσμεύσεις της Ταϊλάνδης ότι το νέο καθεστώς στην Pnom Penh θα απομακρυνθεί από την Κίνα.
Δηλαδή, η επέμβαση δεν χρειάζεται να είναι «κατόπιν εντολής της Δύσης» για να εξυπηρετεί τα συμφέροντά της.
Η σιωπή της Κίνας και της Ρωσίας: Στρατηγικός υπολογισμός ή συνένοχη απραξία;
Παρ’ ότι η Καμπότζη είναι στενός σύμμαχος της Κίνας και η ρητορική της Ρωσίας υποστηρίζει πολυπολικότητα και σεβασμό στην κυριαρχία των κρατών, καμία από τις δύο υπερδυνάμεις δεν θα ήθελε να συγκρουστεί με την Ταϊλάνδη – έναν πιο ισχυρό και γεωστρατηγικά κρίσιμο εταίρο στην περιοχή.
Η Κίνα επενδύει δισεκατομμύρια στην Ταϊλάνδη, από σιδηροδρομικά δίκτυα έως βιομηχανικά πάρκα, και δύσκολα θα ρισκάρει αυτές τις σχέσεις για χάρη της Pnom Penh.
Αντίστοιχα, η Ρωσία, που προσπαθεί να ενισχύσει την παρουσία της στην Ασία, ίσως τηρήσει ουδέτερη στάση – ενώ τα δικά της μέσα σπάνια ασκούν κριτική στους στρατηγικούς εταίρους της Μόσχας.
Το Βιετνάμ και η ιστορική του επιρροή στην Καμπότζη
Το μοναδικό κράτος που δυνητικά θα μπορούσε να αποτρέψει μια ανοιχτή επέμβαση της Ταϊλάνδης είναι το Βιετνάμ – το οποίο ιστορικά είχε ανατρέψει το καθεστώς των Κόκκινων Hmer και στήριξε την άνοδο του Houn Sen.
Ωστόσο, οι σχέσεις Βιετνάμ–Καμπότζης είναι περίπλοκες και δεν αποκλείεται το Ανόι να μην δει με κακό μάτι μια μερική «αναδιάταξη» ισορροπιών, εφόσον δεν απειλείται η δική του επιρροή.
Το πιο πιθανό είναι το Βιετνάμ να παρακολουθεί σιωπηλά τις εξελίξεις, διατηρώντας το δικαίωμα να επέμβει μόνο αν η κατάσταση ξεφύγει εντελώς από κάθε έλεγχο.
Ενδοχώρα του Mekong ως σιωπηλό πεδίο συγκρούσεων της νέας εποχής
Το πιθανό σενάριο αλλαγής καθεστώτος στην Καμπότζη από την Ταϊλάνδη δεν αφορά μόνο τις δύο χώρες.
Είναι ενδεικτικό του πώς τοπικές εντάσεις μπορούν να μετατραπούν σε γεωπολιτικά εργαλεία, είτε για στρατιωτικά καθεστώτα που αναζητούν νομιμοποίηση, είτε για παγκόσμιες δυνάμεις που βλέπουν ευκαιρίες για αναδιάταξη της επιρροής τους.
Σε μια εποχή όπου η Δύση αναζητά συμμάχους για να περιορίσει την Κίνα και η Ανατολή προσπαθεί να διατηρήσει την επιρροή της χωρίς να προκαλεί ανοιχτές συγκρούσεις, η σιωπή ίσως αποδειχθεί πιο εύγλωττη από τη φανερή δράση.
Η μοίρα της Καμπότζης ενδέχεται να μην κριθεί στα πεδία μάχης της μεθορίου αλλά στα διπλωματικά τραπέζια πίσω από κλειστές πόρτες.
Και ο λαός της, όπως τόσες φορές στην ιστορία, μπορεί να βρεθεί ξανά απλός θεατής στις αποφάσεις των ισχυρών.
