φορά:
-180.000 χαμηλοσυνταξιούχους που είχαν το ΕΚΑΣ και το έχασαν την περίοδο 2016-2019 και
-130.000 χαμηλοσυνταξιούχους που θα ελάμβαναν το ΕΚΑΣ, αν δεν είχε καταργηθεί.
Είναι απαράδεκτο 300.000 νεο-χαμηλοσυνταξιούχοι να αποκλείονται από τα δωρεάν φάρμακα, επειδή η σημερινή κυβέρνηση εφάρμοσε τα εισοδηματικά κριτήρια της κυβέρνησης Τσίπρα του έτους 2017.
Καλούμε την κυβέρνηση να επικαιροποιήσει άμεσα τα σχετικά κριτήρια.
Διαβάστε την έρευνα του Καθηγητή και Προέδρου της ΕΝΥΠΕΚΚ κ.Αλέξη Μητρόπουλου
Δικαιούχοι τής παροχής μόνο όσοι έχασαν το ΕΚΑΣ
την περίοδο 2016-2019 και όσοι θα το ελάμβαναν,
εάν καταβαλλόταν σήμερα
600.000 θα το ελάμβαναν σήμερα, αν δεν είχε καταργηθεί
Από το Σάββατο 1η Μαρτίου 2025 τίθεται σε ισχύ η διάταξη του άρθρου
52 του ν. 5167/2024 (ΦΕΚ Α 207) για χορήγηση δωρεάν φαρμάκων σε 310.000
χαμηλοσυνταξιούχους, πρώην και «δυνητικούς» δικαιούχους του ΕΚΑΣ.
Ι. Το ισχύον πλαίσιο για τη δωρεάν φαρμακευτική παροχή σε
310.000 χαμηλοσυνταξιούχους
Μετά από αντιδράσεις και ευρεία κοινωνική δυσαρέσκεια που
προκάλεσε η κατάργηση του ΕΚΑΣ από 1-1-2020 (ν. 4336/2015 σελ. 1021) σε
πάνω από 250.000 συνταξιούχους από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (με την ψήφο
όμως και των τριών κομμάτων του μνημονιακού τόξου), η κυβέρνηση της ΝΔ, με
το άρθρο δεύτερο του 4655/2020 (ΦΕΚ Α 16) και αργότερα με το άρθρο 45 του
ν. 5045/2023 (ΦΕΚ Α 136), απάλλαξε από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική
δαπάνη όσους χαμηλοσυνταξιούχους είχαν στερηθεί το ΕΚΑΣ την περίοδο
2016-2019.
Συγκεκριμένα η διάταξη του άρθρου 45 του ν. 5045/2023 ανέφερε: «Η
παρ. 1 του άρθρου δεύτερου του ν. 4655/2020 (Α’ 16), περί εφαρμογής
αντισταθμιστικού μέτρου, για όσους στερήθηκαν το Επίδομα Κοινωνικής
Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (Ε.Κ.Α.Σ.), καθίσταται πάγια, και η παρ. 1
διαμορφώνεται ως εξής: «1. Σε όσους, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 92 του ν.
4387/2016 (Α’ 85), στερήθηκαν σταδιακά την παροχή του Ε.Κ.Α.Σ. με
ημερομηνία οριστικής κατάργησής του την 31η.12.2019, εφαρμόζεται ως
αντισταθμιστικό μέτρο, από 1.1.2020 και εφεξής, η πλήρης απαλλαγή τους από
τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη.»».
Η εφαρμογή αυτής της διάταξης δημιούργησε πολλά προβλήματα αφού
πολλοί χαμηλοσυνταξιούχοι παραπονούνται μέχρι και σήμερα ότι η απαλλαγή
2
από τη φαρμακευτική δαπάνη δεν είναι πλήρης αλλά μερική, κυρίως μετά και
την αύξηση της τιμής εκατοντάδων φαρμάκων, γενοσήμων ή πρωτοτύπων.
Έτσι, με το άρθρο 52 του ν. 5167/2024 η χορήγηση δωρεάν φαρμάκων
επεκτάθηκε και στους «δυνητικούς» δικαιούχους του ΕΚΑΣ, δηλαδή αυτούς
που, αν σήμερα χορηγείτο αυτή η σημαντική κοινωνική παροχή, θα το
δικαιούνταν.
Όμως, αν και η νέα ρύθμιση είναι σε θετική κατεύθυνση, αφού η
χορήγηση δωρεάν φαρμάκων σε πάνω από 180.000 πρώην δικαιούχους του
ΕΚΑΣ επεκτάθηκε και σε 130.000 επιπλέον «δυνητικούς» δικαιούχους, περίπου
300.000 χαμηλοσυνταξιούχοι αποκλείστηκαν!
ΙΙ. Αποκλείονται 300.000 χαμηλοσυνταξιούχοι των τελευταίων
ετών! Ο νέος νόμος έλαβε υπόψη τα εισοδηματικά και περιουσιακά
κριτήρια του έτους 2017!!
Σύμφωνα με το άρθρο 52 του ν. 5167/2024 δικαιούχοι του ΕΚΑΣ -και
συνεπώς δικαιούχοι τής δωρεάν φαρμακευτικής δαπάνης- είναι:
α) οι συνταξιούχοι που (κατ’ εφαρμογή του άρθρου 92 του ν. 4387/2016)
στερήθηκαν σταδιακά την παροχή του (που καταργήθηκε οριστικά στις 31-12-
2019), δηλαδή οι μέχρι τότε δικαιούχοι του ΕΚΑΣ
β) οι μετά την 1-1-2020 συνταξιούχοι και οι εφεξής δικαιούχοι σύνταξης
γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου που πληρούν αντίστοιχα κατά τον μήνα
Δεκέμβριο 2024 ή κατά την έναρξη της συνταξιοδότησής τους, σωρευτικά τα
ηλικιακά και εισοδηματικά κριτήρια που προβλέπονταν για την παροχή του
ΕΚΑΣ κατά το τελευταίο έτος καταβολής του, δηλαδή το 2019.
Εξάλλου, τα ηλικιακά και εισοδηματικά κριτήρια που ίσχυαν το 2019
προκειμένου κάποιος συνταξιούχος να δικαιούται τη χορήγηση του ΕΚΑΣ, όπως
αυτά ορίζονται στην υπ’αριθ. Φ.11321/οικ.31032/701/08-06-2018 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β
2227/14-6-2018), είναι τα εξής:
«α. Να έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους. Για τους
συνταξιούχους λόγω αναπηρίας με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και
για τα τέκνα που λαμβάνουν σύνταξη λόγω θανάτου του γονέα τους, δεν
απαιτείται η συμπλήρωση ορίου ηλικίας. Σε περίπτωση συμπλήρωσης του 65ου
3
έτους ηλικίας εντός του 2019, το επίδομα καταβάλλεται από την πρώτη του
επόμενου της συμπλήρωσης του 65ου έτους της ηλικίας μήνα.
β. Το συνολικό καθαρό ετήσιο εισόδημα τους από συντάξεις (κύριες,
επικουρικές και βοηθήματα καταβαλλόμενα σε χρήμα), μισθούς, ημερομίσθια και
λοιπά επιδόματα, να μην υπερβαίνει το ποσό των επτά χιλιάδων επτακοσίων
είκοσι (7.720,00) ευρώ. (…).
γ. Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο, καθώς και το
απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα του συνταξιούχου
να μην υπερβαίνει το ποσό των οκτώ χιλιάδων οκτακοσίων ογδόντα τεσσάρων
(8.884,00) ευρώ.
δ. Το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο, καθώς και το
απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα, να μην υπερβαίνει
το ποσό των έντεκα χιλιάδων (11.000,00) ευρώ.
ε. Το συνολικό ακαθάριστο ποσό κύριας και επικουρικής σύνταξης που
καταβάλλεται κατά το μήνα έκδοσης της παρούσας υπουργικής απόφασης, στο
οποίο συμπεριλαμβάνονται και τα πάσης φύσεως επιδόματα, να μην υπερβαίνει
τα εξακόσια σαράντα τρία (643,00) ευρώ.
στ. Τα παραπάνω ποσά, των περιπτώσεων β, γ και δ, αφορούν σε
εισοδήματα που αποκτήθηκαν το έτος 2017 και για το λόγο αυτό για τη
χορήγηση του Ε.Κ.Α.Σ. για το έτος 2019 εξετάζεται η δήλωση φορολογίας
εισοδήματος του φορολογικού έτους 2017.».
Επομένως, η επέκταση τής χορήγησης δωρεάν φαρμάκων με το
άρθρο 52 του ν. 5167/2024 αποκλείει όσους χαμηλοσυνταξιούχους
πληρούσαν τα ανωτέρω εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια κατά τον
Δεκέμβριο κάθε έτους από το 2018 έως και το 2023, οι οποίοι αριθμούν
πάνω από τους 300.000!!
Έτσι αυτοί οι 300.000 και πλέον πραγματικοί σημερινοί
χαμηλοσυνταξιούχοι αποκλείονται από τη νέα διάταξη, η οποία δεν
προβλέφθηκε να επικαιροποιηθεί και τους απέκλεισε από τη σημαντική αυτή
κοινωνική παροχή!!
ΙΙΙ. 600.000 χαμηλοσυνταξιούχοι θα ελάμβαναν σήμερα το ΕΚΑΣ, αν
δεν είχε καταργηθεί από 1-1-2020
4
Σήμερα η κατάργηση του ΕΚΑΣ, οι αλυσιδωτές περικοπές στις
συντάξεις και η στέρηση μιας ισχυρής στήριξης στους χαμηλοσυνταξιούχους
που το έχασαν, καθώς και η απουσία καταβολής του στους «νέους»
συνταξιούχους, έχουν οδηγήσει στη βίαιη φτωχοποίηση πάνω από 1.000.000
Έλληνες συνταξιούχους.
Σύμφωνα με τα τελευταία ανακοινωμένα στοιχεία του Συστήματος
«ΗΛΙΟΣ» της ΗΔΙΚΑ (ΥΠΕΚΑΚΑ) για τον μήνα Δεκέμβριο 2024 που
επεξεργαστήκαμε και παραθέτουμε παρακάτω (Πίνακας Σ1 Παραρτήματος), σε
σύνολο 2.502.297 συνταξιούχων:
●το 56,83% των συνταξιούχων (1.422.226 άνθρωποι) λαμβάνουν
σύνταξη έως 1.000 € μεικτά (940 € καθαρά),
●το 37,86% (947.613 συνταξιούχοι) με σύνταξη έως 700 € μεικτά (658
€ καθαρά),
●Το 29,9% (748.174 συνταξιούχοι) με σύνταξη έως 600 € μεικτά (564 €
καθαρά) και
●το 19,5% (487.861 συνταξιούχοι) έως 500 € μεικτά (470 € καθαρά).
Εξάλλου, αναφορικά με το ύψος των συντάξεων, ο Πίνακας 4 στη σελ.
7 της Έκθεσης δεν χωρεί αμφισβητήσεις. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα
παρατιθέμενα στοιχεία:
5
α- η μέση κύρια σύνταξη ανέρχεται στα 824,98 € μεικτά (775,48 €
καθαρά) και είναι η χαμηλότερη σε ΟΛΕΣ τις χώρες της ΟΝΕ,
β- η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 196,62 € μεικτά (184,82 €
καθαρά) και
γ- το μέσο μέρισμα ανέρχεται στα 112,48 € μεικτά (105,73 € καθαρά).
Συνέπεια των μνημονιακών πολιτικών στις συντάξεις είναι η δημιουργία
ενός νέου τύπου συνταξιούχου: του «συνταξιούχου-πένητα» («poor
pensioner»), που ταυτόχρονα και συνταξιοδοτείται και πένεται αδυνατώντας να
διαβιώσει αξιοπρεπώς.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω πρόσφατα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου
Εργασίας (ΗΔΙΚΑ «ΗΛΙΟΣ» για Δεκέμβριο 2024), σήμερα θα ελάμβαναν το
ΕΚΑΣ 600.000 χαμηλοσυνταξιούχοι, αν δεν είχε καταργηθεί.
ΙV. Να ξαναδοθεί το ΕΚΑΣ σε όλους τους χαμηλοσυνταξιούχους
Όπως προαναφέραμε, οι χαμηλοσυνταξιούχοι τής πατρίδας μας έλαβαν
για τελευταία φορά το ΕΚΑΣ μαζί με τη σύνταξη του Δεκεμβρίου 2019, σε
υλοποίηση της διάταξης του άρθρου 92 παρ. 4 του ν. 4387/2016. Στην ουσία
έληξε η ισχύς της προαναφερόμενης υπ’αριθ. Φ.11321/οικ.31032/701/14-6-2018
ΚΥΑ.
6
Κατά την ίδια χρονική περίοδο, όσοι χαμηλοσυνταξιούχοι στερήθηκαν το
ΕΚΑΣ έλαβαν ως «αντιστάθμισμα» δωρεάν τα φάρμακά τους, αλλά για μικρό
χρονικό διάστημα. Ακολούθησε η ψήφιση της διάταξης του άρθρου 45 του ν.
5045/2023, όπως προαναφέρθηκε, η οποία απαλλάσσει πλήρως τους πρώην
δικαιούχους του ΕΚΑΣ της περιόδου 2016-2019 από τη συμμετοχή στη
φαρμακευτική δαπάνη.
Η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ, που έχει ψηφίσει μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ και
το ΠΑΣΟΚ την κατάργηση του ΕΚΑΣ (με τον ν. 4336/2015 σελ. 1021),
προκειμένου να αμβλύνει τις αρνητικές κοινωνικές συνέπειες, ψήφισε το άρθρο
47 του ν. 4670/2020 («νόμος Βρούτση») για εγγραφή από 1-1-2020 στον ετήσιο
κοινωνικό προϋπολογισμό δαπάνης 0,5% του ΑΕΠ για «κάλυψη πολιτικών
πρόνοιας, κοινωνικής αλληλεγγύης και υγείας». Όμως αυτό δεν έχει
κατευθυνθεί, μέχρι στιγμής, στους χαμηλοσυνταξιούχους που απώλεσαν το
ΕΚΑΣ. Επίσης η κυβέρνηση προέβη και στην ψήφιση, ως ανωτέρω, του άρθρου
52 του ν. 5167/2024, που κι αυτή όμως, αν και ανακουφίζει τρόπον τινά ένα
μέρος των χαμηλοσυνταξιούχων, εν τούτοις αποκλείει πάνω από 300.000 εξ
αυτών, όπως αναλύσαμε παραπάνω.
Το βέβαιο είναι ότι ο συμβολικότερος θεσμός τού Κοινωνικού Κράτους
στη μεταπολεμική Ελλάδα, το ΕΚΑΣ, που κατάφερε να κρατήσει ένα ανεκτό
επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης στους χαμηλοσυνταξιούχους, αποτελεί, με
απόφαση των κομμάτων τού μνημονιακού τόξου (ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ), από 1-
1-2020 οριστικά παρελθόν.
Η κατάργηση του ΕΚΑΣ από την κυβέρνηση Τσίπρα καθώς και η
θέσπιση του υπερΤαμείου (ν. 4389/2016), που υποθήκευσε ολόκληρο τον άυλο
και υλικό δημόσιο πλούτο τής πατρίδας μας, δεν αποτελούν μόνο ήττα τού
συγκεκριμένου πολιτικού χώρου. Αποτελούν το μεγαλύτερο πλήγμα που
επέφερε ποτέ πολιτικός σχηματισμός στο πιο φτωχό τμήμα του ελληνικού λαού.
Όπως αποδεικνύεται από τα ανωτέρω στοιχεία, σήμερα πάνω από
1.000.000 συνταξιούχοι διαβιούν στα όρια τής απόλυτης ή σχετικής φτώχειας.
Όλοι αυτοί είναι σήμερα οι εν δυνάμει δικαιούχοι του ΕΚΑΣ σύμφωνα και με τα
πιο πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου που αναδείξαμε ανωτέρω για τον
Δεκέμβριο 2024 (Π/Σ «ΗΔΙΚΑ/ΗΛΙΟΣ»).
7
Γι’αυτό πρέπει άμεσα να επανα-νομοθετηθεί το ΕΚΑΣ και σε μόνιμη
βάση και να χορηγηθεί ξανά σε ΟΛΟΥΣ («παλιούς» και «νέους») τους
χαμηλοσυνταξιούχους, ή τουλάχιστον, στους περίπου 600.000 συνταξιούχους
που λαμβάνουν απαράδεκτα χαμηλή μηνιαία σύνταξη έως 600 ευρώ μεικτά (564
ευρώ καθαρά), ως μια μικρή ενίσχυση για αξιοπρεπή διαβίωση και βάσει μόνο
του ύψους τής σύνταξής τους και όχι με άλλα οικονομικά ή ηλικιακά κριτήρια.
Επιπροσθέτως πρέπει άμεσα να επεκταθεί η εντελώς δωρεάν
χορήγηση των φαρμάκων τους με την τροποποίηση του άρθρου 52 του ν.
5167/2024, αφού η χαμηλή σύνταξή τους δεν μπορεί να αντέξει αυτή τη δαπάνη
και τούς οδηγεί να ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕ