Η απόκλιση διευρύνεται εδώ και καιρό – όμως η συγκρότηση της νέας κυβέρνησης υπό τον Βενιαμίν Νετανιάχου, με τη συμμετοχή ακροδεξιών θρησκευτικών κομμάτων, δείχνει πλέον να θέτει υπό σοβαρή δοκιμασία τη σχέση του Ισραήλ με ό,τι έως τώρα αποτελούσε το πολυτιμότερο στήριγμά του: την αμερικανο-εβραϊκή διασπορά.
Κάποιοι από τους λόγους της απόκλισης έχουν να κάνουν με μακροπρόθεσμες εξελίξεις: η προϊούσα εκκοσμίκευση του αμερικανο-εβραϊκού στοιχείου και οι μεικτοί γάμοι χαλαρώνουν τους ταυτοτικούς δεσμούς, ενώ η νεότερη γενιά αναπτύσσει όλο και πιο κριτική στάση ως προς την πολιτική του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων.
Όμως οι επιλογές του Νετανιάχου όλα τα προηγούμενα χρόνια μεγάλωσαν τις αποστάσεις, καθώς λόγω των ενεργειών του ως Ισραηλινού πρωθυπουργού το θέμα της στήριξης προς το Ισραήλ απέκτησε συνδηλώσεις ενδοαμερικανικής κομματικής αντιπαράθεσης – κάτι το ανήκουστο τις προηγούμενες δεκαετίες. Και μόνο η πρωτοβουλία του να απευθυνθεί, παραμονές της υπογραφής της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, στο ελεγχόμενο από τους Ρεπουμπλικανούς Κογκρέσου, ασκώντας δημόσιο λόμπινγκ ενάντια στις επιλογές του τότε προέδρου Ομπάμα (ο οποίος δεν τον είχε προσκαλέσει και δεν τον συνάντησε) λέει πολλά.
Γενικά μιλώντας, η αμερικανο-εβραϊκή κοινότητα κινείται πολιτικά σε liberal κατεύθυνση και η μετατόπιση του κέντρου βάρους της ισραηλινής πολιτικής όλο και πιο δεξιά την κάνει να αισθάνεται άβολα.
Σε αυτό ήρθε να προστεθεί και η θρησκευτική παράμετρος. Από τα διαφορετικά ρεύματα του Εβραϊσμού, ο Ορθόδοξος είναι ο μόνος με επίσημη αναγνώριση στο Ισραήλ, ενώ αντίθετα στην Αμερική κυριαρχούν ο Μεταρρυθμισμένος και ο Συντηρητικός Εβραϊσμός. Και η έλευση στην εξουσία Ισραηλινών πολιτικών οι οποίοι θεωρούν ασυγχώρητη οποιαδήποτε απόκλιση από τον Ορθόδοξο Εβραϊσμό δημιουργεί ρήγμα.
Εξ ού και σε κοινή ανοικτή επιστολή τους περισσότεροι από 330 επιφανείς Αμερικανοί ραββίνοι (ανάμεσά τους, ενδεικτικά, ο πρύτανης του American Jewish University στο Λος Άντζελες) καλούν τις συναγωγές και τις κοινότητές τους να μην υποδέχονται ως ομιλητές μέλη του μπλοκ του Θρησκευτικού Σιωνισμού, που κέρδισε 14 έδρες στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Ισραήλ και ετοιμάζεται να αναλάβει ευαίσθητα κυβερνητικά καθήκοντα. Ο καταγγελτικός τόνος του κειμένου και το εύρος των υπογραφών υποδεικνύουν σαφώς ότι υφίσταται κρίση.
Σύμφωνα με την επιστολή, πέντε πολιτικές προτάσεις του Θρησκευτικού Σιωνισμού “πρόκειται να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στις σχέσεις του Ισραήλ με την Εβραϊκή Διασπορά”: η αναθεώρηση του Νόμου περί Επιστροφής, ώστε να αποκλείονται οι μη Ορθόδοξοι προσύλητοι και οι απόγονοί τους από το δικαίωμα εγκατάστασης και πολιτογράφησης στο Ισραήλ, η αναίρεση των LGBT δικαιωμάτων, η απόδοση στο ισραηλινό κοινοβούλιο του δικαιώματος να παρακάμπτει αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, η απέλαση Αράβων πολιτών του Ισραήλ που αντιτίθεται στην κυβέρνηση και η προσάρτηση της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη.
Σημειώνεται ότι στα ηγετικά στελέχη του Θρησκευτικού Σιωνισμού περιλαμβάνονται, όπως μας θυμίζει η Jerusalem Post, πρόσωπα όπως ο Ιτάμαρ Μπεν-Γκβιρ, που στο παρελθόν έχει υποστηρίξει τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των Παλαιστινίων και προορίζεται να αναλάβει τον έλεγχο της αστυνομίας, ο Μπεζαλέλ Σμότριτς, ο οποίος έχει κατηγορηθεί από την ισραηλινή αστυνομία για την προετοιμασία βίαιων ενεργειών και τώρα πρόκειται να αναλάβει την εποπτεία των εβραϊκών οικισμών στην Δυτική Όχθη, καθώς και ο Άβι Μαόζ, που δηλώνει “υπερήφανα ομοφοβικός”, καταγγέλλει τις φιλελεύθερες εκδοχές Ιουδαϊσμού και ετοιμάζεται να αναλάβει ευθύνες στην κυβερνητική πολιτική.
Εντός της Αμερικανο-εβραϊκής κοινότητας επικρατεί πολυδιάσπαση ως προς το πρακτέο. Οι ισχυρότερες οργανώσεις, όπως η Conference of Presidents of Major American Jewish Organizations και η AIPAC δεν έχουν τοποθετηθεί ως προς το επίμαχο ζήτημα, αν εξαιρέσουμε τους παιάνες της τελευταίας στη “ρωμαλέα δημοκρατία” του Ισραήλ. Η Zionist Organization of America υποστηρίζει την νέα κυβέρνηση του Ισραήλ. Η American Jewish Committee έσπασε μετεκλογικά τη σιωπή της, δηλώνοντας ότι θα εργασθεί με τον Νετανιάχου, ώστε η “εμπρηστική ρητορική, που είναι μη αντιπροσωπευτική των δημοκρατικών αξιών του Ισραήλ”, δεν θα χρωματίσει τις πολιτικές της νέας κυβέρνησης. Αντίστοιχες ελπίδες ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα κρατήσει εντός ορίων τους πιο ακραίους συμμάχους του φαίνεται πως εκφράζει και ο επί πολλά έτη επικεφαλής της Anti-Defamation League, Άμπι Φόξμαν, εκφράζοντας παράλληλα την ανησυχία ότι, αν αυτό δεν επιτευχθεί, αυτός δεν θα είναι πια σε θέση να υποστηρίζει το Ισραήλ.
Εκτός της Anti-Defamation League, επικριτικές τοποθετήσεις για τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης Νετανιάχου έχουν δημοσιοποιήσει οι ηγεσίες των μη Ορθόδοξων θρησκευτικών ρευμάτων στην Αμερική και οι οργανώσεις Partners for Progressive Israel, J Street και Americans for Peace Now.
Όσο για την κυβέρνηση Μπάιντεν, αυτή δηλώνει ότι θα κρίνει την νέα ισραηλινή κυβέρνηση από τις πολιτικές της και όχι από τα πρόσωπα…
