Ειδικοί αναλυτές του BBC προειδοποιούν ότι το μέτωπο της Ουκρανίας μπορεί να «καταρρεύσει» καθώς η Ρωσία κερδίζει έδαφος με μεγάλη ταχύτητα.
Η απόφαση του προέδρου Μπάιντεν να παράσχει νάρκες κατά προσωπικού στην Ουκρανία και να επιτρέψει τη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στο ρωσικό έδαφος έρχεται καθώς ο ρωσικός στρατός επιταχύνει τα κέρδη του κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, σύμφωνα με το BBC.
Τα στοιχεία του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) δείχνουν ότι η Ρωσία έχει κερδίσει σχεδόν εξαπλάσια εδάφη το 2024 σε σχέση με το 2023 και προχωρά προς βασικούς ουκρανικούς κόμβους εφοδιασμού στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.
Η «στρατηγική καταστροφή» της Ουκρανίας στο Κουρσκ
Εν τω μεταξύ, η αιφνιδιαστική εισβολή της Ουκρανίας στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας παραπαίει.
Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν απωθήσει την επίθεση του Κιέβου προς τα πίσω.
Ειδικοί έχουν αμφισβητήσει την επιτυχία της επίθεσης, με έναν από αυτούς να τη χαρακτηρίζει «στρατηγική καταστροφή» δεδομένης της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού που αντιμετωπίζει η Ουκρανία.
Οι εξελίξεις αυτές έρχονται σε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας με μια δεύτερη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ στον ορίζοντα. Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει υποσχεθεί να τερματίσει τον πόλεμο όταν αναλάβει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, που σημαίνει ότι θα μπορούσε να μειώσει τη μελλοντική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Η Ρωσία προελαύνει στην ανατολική Ουκρανία
Τους πρώτους μήνες του πολέμου η γραμμή του μετώπου κινήθηκε γρήγορα, με τη Ρωσία να κερδίζει γρήγορα έδαφος πριν απωθηθεί από την ουκρανική αντεπίθεση.
Αλλά το 2023 καμία από τις δύο πλευρές δεν σημείωσε σημαντικά κέρδη – και η σύγκρουση διολισθαίνει σε μεγάλο βαθμό σε αδιέξοδο.
Αλλά τα νέα στοιχεία του ISW δείχνουν ότι η κατάσταση το 2024 είναι πιο ευνοϊκή για τη Ρωσία. Το ISW βασίζει την ανάλυσή του σε επιβεβαιωμένο υλικό από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αναφορές για μετακινήσεις στρατευμάτων.
Τα στοιχεία του ISW δείχνουν ότι οι δυνάμεις της Μόσχας έχουν καταλάβει περίπου 2.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα ουκρανικού εδάφους μέχρι στιγμής φέτος, σε σύγκριση με μόλις 465 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε ολόκληρο το 2023, μια σχεδόν εξαπλάσια αύξηση.
Η Δρ Μαρίνα Μίρον, ερευνήτρια στον τομέα της άμυνας στο Kings College του Λονδίνου, είπε στο BBC ότι υπάρχει πιθανότητα το ανατολικό μέτωπο της Ουκρανίας «να καταρρεύσει στην πραγματικότητα» εάν η Ρωσία συνεχίσει να προελαύνει με τον ίδιο ρυθμό.
Περισσότερα από 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα καταλήφθηκαν μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου και της 3ης Νοεμβρίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ώθηση επιταχύνθηκε τους τελευταίους μήνες.
Δύο περιοχές που φέρουν το κύριο βάρος αυτών των προόδων είναι το Κουπιάνσκ στην περιοχή του Χάρκοβο και το Κουραχόβε (Κουράκοβο), ένα σκαλοπάτι προς τον βασικό κόμβο εφοδιασμού του Ποκρόβσκ στην περιοχή του Ντονέτσκ.
Ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από το BBC Russian επιβεβαίωσε ότι τουλάχιστον 78.329 στρατιώτες έχουν σκοτωθεί από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τη γενικευμένη επέμβαση της τον Φεβρουάριο του 2022, με τις απώλειες της Μόσχας από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους να είναι πάνω από μιάμιση φορά μεγαλύτερες σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2023.
Οι απώλειες επιδεινώνονται από την τακτική της «κρεατομηχανής» που λέγεται ότι ευνοείται από τους Ρώσους διοικητές – δηλαδή τα κύματα νεοσύλλεκτων που ρίχνονται προς τις ουκρανικές θέσεις σε μια προσπάθεια εξάντλησης των αντίπαλων στρατευμάτων.
Παρά τις ρωσικές προόδους, ορισμένοι ειδικοί έχουν σημειώσει ότι η πραγματική ταχύτητα της επίθεσης είναι ακόμα αργή. Ο Ντέιβιντ Χάντελμαν, ένας στρατιωτικός αναλυτής, εκτίμησε ότι τα ουκρανικά στρατεύματα στα ανατολικά αποσύρονταν αργά για να διατηρήσουν το ανθρώπινο δυναμικό και τους πόρους, αντί να υποφέρουν από μια ευρύτερη κατάρρευση.
Το στοίχημα του Κουρσκ
Η Ουκρανία ξεκίνησε την αιφνίδια εισβολή στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ τον Αύγουστο. Δεν είναι σαφές γιατί η Ρωσία άργησε να απαντήσει στην επιχείρηση, στην οποία τα στρατεύματα του Κιέβου απέκτησαν γρήγορα τον έλεγχο σε μια σειρά από παραμεθόριες κοινότητες.
H Δρ Μιρόν είπε ότι ενώ το Κρεμλίνο θα υφίσταντο ένα εσωτερικό πολιτικό κόστος για όσο συνεχιζόταν η εισβολή, το γενικό επιτελείο της Ρωσίας ήταν πρόθυμο να κρατήσει τις δυνάμεις της Ουκρανίας δεσμευμένες στο Κουρσκ, καθώς οι δυνάμεις της σημείωσαν κέρδη αλλού κατά μήκος της πρώτης γραμμής.
Όμως η Μόσχα έχει πλέον ξεκάθαρα πρόθεση να ανακτήσει την περιοχή που χάθηκε σε δικό της έδαφος. Περίπου 50.000 στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί.
Επαληθευμένα βίντεο από την περιοχή του Κουρσκ δείχνουν ότι διεξάγονται σκληρές μάχες – και ότι η Ρωσία υφίσταται σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό. Αλλά τα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο έλεγχος της Ουκρανίας στην περιοχή συρρικνώνεται.
Από τις αρχές Οκτωβρίου, οι ρωσικές αντεπιθέσεις έχουν ανακτήσει εδάφη έκτασης περίπου 593 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη συνοριακή περιοχή, σύμφωνα με στοιχεία του ISW.
Η εισβολή στο Κουρσκ ήταν αρχικά ένα σημαντικό όφελος για την Ουκρανία από άποψη ηθικού σε μια εποχή σοβαρών αποτυχιών και το θράσος της επιχείρησης υπενθύμισε την ικανότητά της να αιφνιδιάζει και να βλάπτει τον εχθρό της.
Αλλά η Δρ Μιρόν παρατήρησε ότι ενώ η εισβολή στο Κουρσκ ήταν μια στιγμή «τακτικής λαμπρότητας», ήταν επίσης μια «στρατηγική καταστροφή» για την Ουκρανία.
«Η όλη ιδέα ήταν να κερδίσουμε ίσως κάποια πολιτική μόχλευση σε πιθανές διαπραγματεύσεις, αλλά στρατιωτικά να αποσύρουμε τις ρωσικές δυνάμεις από το Ντονμπάς για να απελευθερώσουν το Κουρσκ. Και αυτό που βλέπουμε είναι ότι οι ουκρανικές μονάδες είναι δεσμευμένες εκεί».
Μερικές από τις πιο έμπειρες και αποτελεσματικές μονάδες του Κιέβου είναι γνωστό ότι πολεμούν στο Κουρσκ. Στην επίθεση εμπλέκονται και μηχανοκίνητες μονάδες εξοπλισμένες με δυτικά τεθωρακισμένα τελευταίας τεχνολογίας.
Οι Ουκρανοί ηγέτες έδειχναν ότι ήλπιζαν ότι η εισβολή θα ανάγκαζε τη Μόσχα να ανακατευθύνει ορισμένες από τις δυνάμεις της από την ανατολική Ουκρανία, επιβραδύνοντας τη ρωσική προέλαση εκεί.
Αντίθετα, οι εμπειρογνώμονες λένε ότι οι περισσότερες ενισχύσεις μεταφέρθηκαν στο Κουρσκ από μέρη στην Ουκρανία όπου οι μάχες δεν είναι τόσο έντονες.
«Σύμφωνα με Ουκρανούς στρατιώτες από διάφορα μέρη του μετώπου, τα ρωσικά στρατεύματα που ενισχύουν το Κουρσκ αποσύρθηκαν κυρίως από τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια», δήλωσε στο BBC ο Γιούρι Κλαβίλιε, αναλυτής εδάφους στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
«Οι μάχες εκεί δεν είναι τόσο έντονες όσο στην Ανατολή. Ορισμένες ρωσικές μονάδες που επιτέθηκαν στο Χάρκοβο ανακατευθύνθηκαν επίσης στο Κουρσκ καθώς η Ουκρανία κατάφερε να σταματήσει τη ρωσική επίθεση εκεί», πρόσθεσε.
Αν και δεν έχουν συζητηθεί ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο εντός 24 ωρών, χωρίς να αναφέρει ακριβώς το πώς.
Στην Ουκρανία εξακολουθούν να υπάρχουν φόβοι ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να μειώσει τη στρατιωτική βοήθεια ως μέσο εξαναγκασμού στο Κίεβο για να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι τόνισε στο Fox News την Τρίτη «Νομίζω ότι θα χάσουμε [τον πόλεμο]» εάν περάσουν οι περικοπές.
«Έχουμε την παραγωγή μας, αλλά δεν αρκεί να επικρατήσουμε και νομίζω ότι δεν αρκεί για να επιβιώσουμε», παραδέχθηκε.
Την Τρίτη, η Ουκρανία εκτόξευσε για πρώτη φορά πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς (ATACMS) που προμήθευσαν οι ΗΠΑ στη Ρωσία – μια ημέρα αφότου η Ουάσιγκτον της έδωσε την άδεια να το πράξει.
Εικάζεται ότι η απόφαση ελήφθη εν μέρει για να βοηθήσει την Ουκρανία να διατηρήσει μέρος της περιοχής του Κουρσκ, για να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό «χαρτί» σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
Την Τετάρτη η απερχόμενη κυβέρνηση Μπάιντεν έστειλε νάρκες κατά προσωπικού στο Κίεβο, ενώ οι Ουκρανοί εκτόξευσαν για πρώτη φορά και βρετανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Storm Shadow.
Η Δρ Μιρόν είπε στο BBC ότι η πρόοδος της Ρωσίας της έδωσε μια ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση καθώς η νέα ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά της.
«Ό,τι [εδάφη] ελέγχουν αυτή τη στιγμή, τους δίνουν ένα κάποιο πλεονέκτημα», είπε. «Εάν καταλήγαμε σε διαπραγματεύσεις, είμαι σίγουρη ότι, όπως τόνισε η ρωσική πλευρά, «θα το κάνουμε με βάση τη διαμόρφωση του πεδίου μάχης».
«Από τη ρωσική οπτική γωνία, έχουν πολύ καλύτερα ‘’χαρτιά’’ από τους Ουκρανούς».