Οι περισσότεροι θα θυμούνται το colpo grosso με το οποίο οι ΗΠΑ “άρπαξαν” το συμβόλαιο για τα υποβρύχια της Αυστραλίας από τη “σύμμαχο” Γαλλία. Δυστυχώς για τις ΗΠΑ, το σχέδιο φαίνεται αδύνατο να πραγματοποιηθεί…
Μία σύντομη ιστορική αναδρομή θα βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα:
- To 2007, η Αυστραλία ξεκίνησε να μελετάει την αντικατάσταση των υποβρυχίων της με πιο σύγχρονα. Δεδομένου ότι το τελευταίο από τα έξι υποβρύχια που επρόκειτο να αντικατασταθούν είχε παραδοθεί μόλις 4 χρόνια νωρίτερα, η απόφαση αυτή από μόνη της ήταν περίεργη. Όλοι γνωρίζουν όμως ότι η στρατιωτικές προμήθειες είναι επωφελείς για όλους τους εμπλεκόμενους…
- Δύο χρόνια μετά, το 2009, το υπουργείο άμυνας της Αυστραλίας είχε καταλήξει ότι το ενδεχόμενο να αντικατασταθούν τα παλιά υποβρύχια με πυρηνοκίνητα θα πρέπει να αποκλειστεί.
- Μετά από άλλα 7 χρόνια, το 2016, η Αυστραλία υπέγραψε σύμβαση με τη γαλλική Naval Group για τη σχεδίαση υποβρυχίων νέας γενιάς που θα βασίζονταν στα γαλλικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια τύπου barracuda, μετατρέποντάς τα όμως ώστε να χρησιμοποιούν συμβατική προώθηση. Εννοείται ότι η επανασχεδίαση θ’ απαιτούσε επιπλέον χρόνο και κόστος. Η τελική συμφωνία, που υπογράφηκε το 2019 προέβλεπε τη σχεδίαση και κατασκευή 12 υποβρυχίων που θα ναυπηγούνταν στην Αυστραλία, έναντι συνολικού τιμήματος 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
- Τον Αύγουστο του 2021, τα υπουργεία άμυνας και εξωτερικών της Γαλλίας και της Αυστραλίας εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν στο οποίο δήλωναν ότι το σχέδιο κατασκευής θα προχωρήσει.
- Τρεις βδομάδες μετά, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας ανακοίνωσε ότι διακόπτεται η συνεργασία με τη Naval Group και αντί αυτής θα αγοράσουν υποβρύχια από τις ΗΠΑ. Ως βασικός λόγος της αλλαγής σχεδίων εμφανίστηκε το ότι οι ΗΠΑ προσφέρουν … πυρηνοκίνητα υποβρύχια, τα οποία οι Αυστραλία ξαφνικά ανακάλυψε ότι ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες της. Η γαλλική πλευρά έμαθε τα νέα από τις εφημερίδες. Η δε πλευρά της Αυστραλίας είχε ήδη ξοδέψει 2.4 δις για τα γαλλικά υποβρύχια το οποία ουδέποτε παρέλαβε και πλήρωσε άλλα 55 εκατομμύρια σε ποινική ρήτρα για την υπαναχώρησή της από τη σύμβαση. Συνολικά, οι Αυστραλοί φορολογούμενοι πλήρωσαν 3 δις για τα οποία πήραν αέρα κοπανιστό.
Η νέα συμφωνία, που υπογράφηκε μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, αποτέλεσε τον “πρώτο (και βασικό) πυλώνα” του νέου συμφώνου AUKUS που σχημάτισαν οι τρεις χώρες με στόχο την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιρροής και στρατιωτικής ισχύος της Κίνας. Υπάρχει και ένας ακόμη πυλώνας, που αναφέρεται με νεφελώδη τρόπο στη συνεργασία σε νέες τεχνολογίες όπως η κβαντικοί υπολογιστές, η τεχνητή νοημοσύνη και άλλα τέτοια “πιασάρικα”.
Το υπολογισμένο κόστος της συμφωνίας AUKUS, σύμφωνα με το think tank Australia Institute, είναι 368 δισ. δολάρια. Όμως, σύμφωνα με το think tank, ο υπολογισμός αυτός δεν είναι τεκμηριωμένος και στην πράξη θα μπορούσε το κόστος να είναι έως και 3 φορές μεγαλύτερο. Ταυτόχρονα, το Australia Institute αναφέρει ότι η σύναψη της συμφωνίας έγινε χωρίς να γίνει μελέτη που να αποδεικνύει ότι τα προτεινόμενα υποβρύχια θα καλύπτουν τις ανάγκες της χώρας, ενώ εγείρει μία σειρά ζητημάτων, μεταξύ των οποίων το τι θα γίνει με τα πυρηνικά απόβλητα, το αν υπάρχει καν η δυνατότητα να ναυπηγηθούν τα εν λόγω υποβρύχια στη χώρα αλλά και μια σειρά ζητημάτων εθνικής κυριαρχίας που άπτονται της συμφωνίας.
Και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού όμως φαίνεται να έχει κρυώσει ο αρχικός ενθουσιασμός. Σε συζήτηση που διεξάγεται αυτές τις μέρες στο κογκρέσο των ΗΠΑ, προκρίνεται η αντικατάσταση της συμφωνημένης πώλησης 3-5 αμερικάνικων πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, με συμφωνία για τον ελλιμενισμό υποβρυχίων των ΗΠΑ σε λιμάνια της Αυστραλίας.
Ο πρώτος – και βασικός – λόγος που οι ΗΠΑ φαίνεται να θέλουν να ακυρώσουν ή να τροποποιήσουν τη συμφωνία, είναι ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να παραδώσουν τα συμφωνημένα υποβρύχια. Η δυνατότητά παραγωγής μέχρι το 2022 ήταν μέχρι δύο υποβρύχια το χρόνο. Έκτοτε, λόγω μίας σειράς προβλημάτων τόσο στα ναυπηγεία όσο και στις αλυσίδες εφοδιασμού, έχει μειωθεί στο 1,3 το χρόνο. Για να καλυφθούν οι απαιτήσεις του ναυτικού των ΗΠΑ όμως, ακόμη και επανερχόταν η αρχική δυνατότητα παραγωγής, θα έπρεπε να περιμένουμε το… 2043 (υποθέτοντας ότι θα συνεχίζουν μέχρι τότε να υπάρχουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και η στρατιωτική τους βιομηχανία, πράγμα τουλάχιστον αμφίβολο).
Σαν δεύτερος λόγος προβάλλεται το ότι η Αυστραλία δεν έχει δεσμευτεί ότι, σε περίπτωση στρατιωτικής δράσης της Κίνας για τη βίαιη επανένωση της Ταϊβάν, θα εμπλακεί στρατιωτικά στο πλευρό της Ταϊβάν. Το επιχείρημα αυτό βέβαια, δεδομένου ότι ούτε οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν έχουν δεσμευτεί για κάτι τέτοιο, φαντάζει τουλάχιστον προσχηματικό.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι – ξαφνικά – οι ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι τα πυρηνικά υποβρύχια, την αγορά των οποίων είχαν περίπου επιβάλλει στην Αυστραλία το προηγούμενο διάστημα, μπορεί και να μην είναι ο καλύτερος τρόπος να αναπτύξει η Αυστραλία τη στρατιωτική τους ισχύ.
Αν ξεπεράσουμε τα προπετάσματα καπνού, το συμπέρασμα είναι ένα: Η παραγωγική ικανότητα των ΗΠΑ υπολείπεται σοβαρά της όρεξής τους για εύκολο χρήμα. Ως αποτέλεσμα, το φιλόδοξο σύμφωνο AUKUS εξελίσσεται σε θέατρο σκιών υποστηριζόμενο από χορό εκατομμυρίων, χωρίς όμως πραγματική ύπαρξη…
Η αδυναμία της στρατιωτικής βιομηχανίας των ΗΠΑ να καλύψει τις ανάγκες του ναυτικού τους σε πυρηνικά υποβρύχια, δεν είναι πάντως μεμονωμένη περίπτωση. Ανάλογα παραδείγματα έχουμε, ειδικά απ’ όταν ξεκίνησε η Ε.Σ.Ε. στην πρώην Ουκρανία, σε όλο το φάσμα της στρατιωτικής βιομηχανίας της Δύσης:
- Η παραγωγή πυρομαχικών της συλλογικής Δύσης δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του μετώπου της Ουκρανίας, την ίδια στιγμή που η “φτωχή” Ρωσία, με στρατιωτικό προϋπολογισμό υποπολλαπλάσιο αυτού των ΗΠΑ, συνεχώς αυξάνει την παραγωγή της.
- Τα νέα οπλικά συστήματα της Ρωσίας ενσωματώνουν τεχνολογία (π.χ. υπερ-υπερηχητικοί πύραυλοι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη) που υπό κανονικές συνθήκες η δύση θα χρειαζόταν τουλάχιστον 10 χρόνια για να γεφυρώσει. Υπό τις παρούσες συνθήκες, που μόνον κανονικές δεν είναι, είναι πιθανότερο ότι δε θα γεφυρωθούν ποτέ. Το ίδιο πάνω-κάτω ισχύει για πρωτοποριακά συστήματα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν (πύραυλοι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συστήματα αεράμυνας αλλά και ναυτική τεχνολογία αιχμής στην οποία θα αναφερθούμε άλλη στιγμή).
- Η αεροπορία των ΗΠΑ πάει από το κακό στο χειρότερο, με συνεχή προβλήματα πτώσης αεροσκαφών. Ένα μόνον από τα παραδείγματα είναι τα Osprey της Boeing, που έχουν εξελιχθεί στα “ιπτάμενα φέρετρα” της εποχής μας. Επί ένα χρόνο περίπου είχε προσγειωθεί όλος ο στόλος τους, ενώ γινόταν έρευνα για να εξακριβωθούν τα αίτια των συχνών πτώσεων που έχουν οδηγήσει σε απώλεια αρκετών χειριστών. Δεν είναι όμως το μόνο μοντέλο που έχει προβλήματα. Χθες μόλις ανακοινώθηκε ο θάνατος δύο χειριστών αεροσκάφους τύπου EA-18G Growler που έπεσε την Τρίτη στο Mt Rainier. Όσο για τα πολιτικά αεροσκάφη της ίδιας εταιρείας, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: τα τελευταία χρόνια πέφτουν σαν τις μύγες, πέφτουν οι πόρτες τους κατά την απογείωση, χάνουν τους τροχούς προσγείωσης και άλλα γλαφυρά.
- Η άλλοτε θαλασσοκράτειρα Βρετανία πρακτικά δεν έχει πλέον πολεμικό ναυτικό: Όταν ξεκίνησε η επιχείρηση της περιφρούρησης της Ερυθράς Θάλασσας από της επιθέσεις των Ανσάρ Άλλαχ, στην οποία οι γραικύλοι της κυβέρνησής “μας” έσπευσαν να συμμετάσχουν με μία πλήρως εξοπλισμένη φρεγάτα η οποία μόνον χάρις στην επιείκεια των Ανσάρ Άλλαχ δεν επλήγη, επρόκειτο να συμμετάσχει ένα βρετανικό αεροπλανοφόρο. Τελικά αυτό δεν κατέστη δυνατόν, επειδή – τουλάχιστον επισήμως – το ένα είχε πρόβλημα στον άξονα που μεταδίδει την κίνηση στην προπέλα ενώ το άλλο δεν ήταν σε θέση να κινηθεί. Βρετανικές εφημερίδες έχουν δημοσιεύσει φωτογραφίες που δείχνουν ότι στις αποθήκες πυρομαχικών πολεμικών πλοίων, ελλείψει πυρομαχικών, έχουν τοποθετηθεί διάδρομοι γυμναστικής για να κρατάνε τη φόρμα τους οι ναύτες. Πριν από λίγους μήνες, σε άσκηση του Βασιλικού Ναυτικού της άλλοτε κραταιάς δύναμης, υποβρύχιο αποπειράθηκε να εκτοξεύσει πύραυλο τύπου trident, ο οποίος όμως έπεσε μερικά μέτρα πάρα πέρα.
Τα παραπάνω είναι ελάχιστα μόνον παραδείγματα, σταχυολογημένα από τα πάμπολλα που έχουμε δει τα τελευταία ιδιαίτερα χρόνια. Γίνονται ακόμη πιο εξωφρενικά αν αναλογιστούμε ότι ο προϋπολογισμός της Δύσης όχι απλά είναι υπερπολλαπλάσιος από αυτόν του συλλογικού Νότου, αλλά συνεχώς αυξάνεται, ενώ τα αποτελέσματά του συνεχώς μειώνονται.
Πολλοί είναι οι λόγοι για το παραπάνω. Ένας είναι ότι οι ΗΠΑ, και μαζί τους ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος, βυθίζονται όλο και πιο βαθιά στην οικονομική κρίση ενώ η παραγωγική τους βάση ολοένα συρρικνώνεται. Δε θα μπορούσε η πολεμική βιομηχανία να αποτελεί εξαίρεση. Δεύτερος είναι ότι μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, θεώρησαν ότι παίζουν μόνες τους στη σκακιέρα. Επομένως δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσουν να καινοτομούν. Το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα, λόγω της εξουσίας που έχει συγκεντρώσει, συνέχισε να απομυζεί ολοένα και μεγαλύτερα κονδύλια, από την άλλη πλευρά όμως δεν υπήρχε η απαίτηση να παραδίδει προϊόντα. Έτσι γιγαντώθηκε το ποσοστό της ρεμούλας και ελαχιστοποιήθηκε η παραγωγή.