Για εκείνον ο κινηματογράφος δεν ήταν η δουλειά του. Ήταν η ζωή του. Παρά το περιορισμένο σε αριθμό έργο του, ο σκηνοθέτης πέρασε στην ιστορία της 7ης τέχνης ως ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους κινηματογραφιστές. Οι επτά μεγάλες του ταινίες είναι ψυχογραφήματα, καταδύσεις στο εγώ, επιστροφή στη φύση, και μια αέναη ανάλυση και αναζήτηση της αλήθειας. Ο ποιητής του κινηματογράφου Αντρέι Ταρκόφσκι, που έφυγε σαν σήμερα από τη ζωή (29/12/1986), πολύ νέος, σε ηλικία μόλις 54 χρονών, ήταν γιος ποιητή. Έτσι ανατράφηκε από παιδάκι μέσα σε καλλιτεχνικό περιβάλλον. Γι’ αυτό ίσως οι εικόνες του είναι τόσο καταλυτικές, γεμάτες μνήμες, σκιές συναισθημάτων που εναλλάσσουν το ξαφνικό με την προοπτική.
Ο Ρώσος σκηνοθέτης γεννήθηκε στις 4 Απριλίου 1932 και θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους κινηματογραφιστές. Σπούδασε μουσική, ζωγραφική, γλυπτική και αραβικά. Από το 1956 φοίτησε για περίπου τέσσερα χρόνια στην κινηματογραφική σχολή VGIK (Ινστιτούτο κινηματογράφου της Σοβιετικής Ένωσης), υπό τις οδηγίες του Μιχαήλ Ρομ.
Ο λυρισμός και η ποίηση που έχει μέσα στο έργο του φανερώνονται στη διπλωματική του εργασία “Ο οδοστρωτήρας και το βιολί” (1961). Θέμα της της ταινίας μια φιλία. Ενα τρυφερό και ευαίσθητο παιδί που παίζει βιολί θα ανακαλύψει όλη την ομορφιά και το λυρισμό του κόσμου χάρη σε μια φαινομενικά αταίριαστη σχέση, σε μια σχέση φιλική που αναπτύσσεται ανάμεσα σ’ εκείνο και στο ρωμαλέο οδηγό ενός οδοστρωτήρα. Ο ήλιος και το νερό, τα όνειρα και οι φαντασιώσεις του μικρού βιολιστή θα πάρουν ποιοτικές αποχρώσεις.
Ο Ταρκόφσκι θα γίνει γνωστός έξω από τη χώρα του με την ταινία “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν”, που γύρισε στα 1962. Η ταινία αποσπά τις καλύτερες κριτικές και κερδίζει το “Χρυσό Λιοντάρι” στο Φεστιβάλ Βενετίας. Αργότερα, ο Ταρκόφσκι θα γυρίσει την τεράστια επική τοιχογραφία και με θαυμαστό τρόπο θα αναπλάσει το ρωσικό Μεσαίωνα. Ο Ρουμπλιώφ, διατρέχει έναν κόσμο φρικτής βίας και καταστροφής, ώσπου χάνει το κουράγιο του και εγκαταλείπει τη ζωγραφική. Θα αλλάξει γνώμη μόνον όταν συναντήσει ένα νέο που παλεύει να χύσει μια καμπάνα αλλά δεν ξέρει τον τρόπο. Μόνο του όπλο είναι το πάθος. Ενα πάθος που συγκινεί τον Ρουμπλιώφ και τον επαναφέρει στον κόσμο της τέχνης.
Το 1982, ο Ταρκόφσκι φεύγει για την Ιταλία. Εκεί γυρίζει, τη “Νοσταλγία” που ήδη είχε αρχίσει να φωλιάζει μέσα του. Ο Ταρκόφσκι ξέρει να αναμειγνύει με σοφή μαεστρία, ποίηση, λογοτεχνία, υπαρξισμό και φωτογραφία. Υποβλητικότατα τα φλας μπακ από τον γενέθλιο τόπο σε χρώμα σέπια.
Το 1984 γυρίζει στη Σουηδία τη “Θυσία”. Η “Θυσία”, που είναι και η τελευταία του ταινία, είναι ίσως η θυσία του καλλιτέχνη που έχει πια αντικρίσει το θάνατο και παρατηρεί χωρίς να δειλιάσει, το τέλος να πλησιάζει. Ο σκηνοθέτης είναι βαριά άρρωστος και κάνει μια θυσία, γυρίζει την πλάτη στο θάνατο και γυρίζει τη Θυσία.
Βραβεία: Καλλιτέχνης του λαού της Ρωσικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, Βραβείο Λένιν.
Στο Ιταλικό Ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στην ΕΡΤ (1983) με συνέντευξη του μεγάλου σκηνοθέτη και αποσπάσματα από τις ταινίες του, ο Αντρέι Ταρκόφσκι μιλά για τα παιδικά του χρόνια, τους γονείς του, το σπίτι του, τον πόλεμο, την τέχνη, τον κινηματογράφο, τους δασκάλους του, τις ταινίες του, την επιστήμη, την γνώση, την εμπειρία, τη μοναξιά, το νερό, τον πλούτο, τους φόβους του, τον θάνατο, τις γυναίκες και τον έρωτα.
«Ποιο νόημα έχει η ζωή του ανθρώπου στη γη; Ίσως να βρεθήκαμε εδώ για να ανυψωθούμε πνευματικά. Αν η ζωή μας τείνει σε έναν πνευματικό πλούτο, ίσως η τέχνη να είναι ένας από τους τρόπους προσέγγισης αυτού του σκοπού. Αυτό πιστεύω με τον τρόπο που ορίζω την ζωή. Η τέχνη πρέπει να βοηθά τον άνθρωπο στην πνευματική του εξύψωση. Δεν ξέρω. Μερικοί λένε ότι η τέχνη βοηθάει τον άνθρωπο να κατανοήσει τον κόσμο. Ότι είναι γνώση όπως και κάθε διανοητική δραστηριότητα. Δεν πείθομαι με την εκδοχή της γνώσης. Με αυτή την έννοια είμαι σχεδόν αγνωστικιστής. Η γνώση μας απομακρύνει όλο και περισσότερο από τον βασικό σκοπό της ζωής μας. Όσο πιο πολλά μαθαίνουμε τόσα λιγότερα ξέρουμε. Αφού όσο εμβαθύνουμε ο ορίζοντας στενεύει. Η τέχνη εξυψώνει τον άνθρωπο για να ξεπεράσει τον εαυτό του και να φτάσει σε αυτό που θα ονομάζαμε ελεύθερη βούληση.»
«Ο καλλιτέχνης υπάρχει επειδή ο κόσμος δεν είναι τέλειος. Κανείς δεν θα είχε τη ανάγκη της τέχνης αν στον κόσμο βασίλευαν η ομορφιά και η αρμονία. Ο άνθρωπος δεν θα έψαχνε την αρμονία σε άλλες δραστηριότητες. Θα ζούσε μέσα της. Η τέχνη γεννιέται από τις κακοτεχνίες του κόσμου και αυτό είναι το θέμα της ταινίας μου «Αντρέι Ρουμπλιώφ». Η αναζήτηση δεσμών και εννοιών που εκφράζονται στις αρμονικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, μεταξύ τέχνης και ζωής, χρόνου και ιστορίας. Αυτό είναι το θέμα της ταινίας μου.»
ΠΗΓΗ ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ