Το δημόσιο χρέος εκτοξεύεται, οι αγορές ομολόγων στέλνουν σαφή σημάδια συναγερμού, ενώ η πολιτική αβεβαιότητα παραλύει το κοινοβούλιο.
Οι παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας λειτουργούν πλέον σαν προσωρινό καταφύγιο, αλλά δεν μπορούν να κρύψουν τις δομικές αδυναμίες μιας κοινωνίας που αντιμετωπίζει υπερφορτωμένο κράτος πρόνοιας, φθίνουσα ανταγωνιστικότητα και εντεινόμενη κοινωνική πόλωση.
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η Γαλλία μπορεί να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης μιας νέας συστημικής κρίσης, η οποία αναμένεται να εξαπλωθεί σαν φωτιά σε ολόκληρη την Ευρωζώνη.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον γνωστό γερμανό οικονομολόγο Thomas Kolbe, η Γαλλία, παρά την τελευταία ανασύνθεση της κυβέρνησής της, παραμένει υπό παράλυση…
Ο χρόνος για να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά της πριν οι αγορές ομολόγων στραφούν εναντίον του Παρισιού τελειώνει.
Το γραφείο του Πρωθυπουργού έχει γίνει «περιστρεφόμενη πόρτα».
Σε μόλις τρία χρόνια, ο Πρόεδρος Emmanuel Macron έχει «κάψει» πέντε κυβερνήσεις χωρίς ορατά αποτελέσματα.
Η χώρα τελεί σε πολιτικό σοκ, σε αδιέξοδο που φαίνεται αδιάρρηκτο, υποστηρίζει ο Kolbe.
Η ανάδυση του Υπερ-Κράτους
Στις 9 Σεπτεμβρίου, ο Sebastian Lecornou από το κόμμα Renaissance του Macron παρέλαβε το «δηλητηριασμένο ποτήρι» από τον αποτυχημένο προκάτοχό του, Francois Bayrou.
Όπως και οι προηγούμενοι πρωθυπουργοί του, ο Bayrou «διαλύθηκε» από τη δομική αδυναμία της Γαλλίας να μεταρρυθμιστεί.
Η χώρα διατηρεί ένα από τα πιο φουσκωμένα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας στον κόσμο, με τις δημόσιες δαπάνες στο 57% του ΑΕΠ.
Αυτό το υπερδιασταλμένο κράτος λειτουργεί ως ηρεμιστικό για μια κοινωνία που έχει τυγχάνει πλήρους κοινωνικο-οικονομικής διαχείρισης τύπου σοσιαλισμού – και πλέον δεν μπορεί να βρει διέξοδο.
Η Γαλλία αγοράζει κοινωνική ειρήνη με ολοένα και μεγαλύτερα δάνεια.
Η στρατηγική αφήνει βαθιά κενά στους δημόσιους λογαριασμούς και μόλις που κρύβει τις ρωγμές μιας κατακερματισμένης κοινωνίας, όπου η ταξική σύγκρουση γίνεται όλο και πιο επιθετική και οι ισλαμιστικές υποκουλτούρες ανθούν.
Με νέα δανεικά στο 5,6% του ΑΕΠ φέτος και συνολικό χρέος στο 114%, η Γαλλία αντιμετωπίζει το κλασικό δίλημμα Ponzi: μόλις το παλιό χρέος δεν μπορεί πλέον να ανακυκλωθεί σε νέα έκδοση, ολόκληρο το σύστημα καταρρέει.
Οι αγορές επικεντρώνονται στα περιουσιακά στοιχεία, όχι μόνο στους δείκτες χρέους
«Τέτοιες κρίσεις συνήθως ξεκινούν με απώλεια εμπιστοσύνης – είτε λόγω πολιτικής κατάρρευσης είτε από την συνειδητοποίηση ότι ένα κράτος-οφειλέτης δεν διαθέτει πραγματικά περιουσιακά στοιχεία για να καλύψει τις υποχρεώσεις του.
Πολλοί σχολιαστές συγκρίνουν το χρέος της Αμερικής, αλλά η σύγκριση είναι παραπλανητική.
Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, ενεργειακά ανεξάρτητη, με ανεπανάληπτη τεχνολογική υπεροχή.
Οι μελλοντικές αυξήσεις παραγωγικότητας δίνουν στην Ουάσινγκτον περιθώριο να σταθεροποιήσει το χρέος της. Η Ευρώπη, και ειδικά η Γαλλία, δεν μπορεί να έχει την ίδια αξίωση.
Έτσι, ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της ΕΕ οδεύει προς αντιπαράθεση με τους επενδυτές.
Και, όπως πάντα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αναγκαστεί να παρέμβει ως τελευταία γραμμή άμυνας για να αποτραπεί μια συστημική κατάρρευση» σημειώνει ο Kolbe.
Η στάση της ΕΚΤ
Η ΕΚΤ έχει αναπτύξει ένα εντυπωσιακό οπλοστάσιο: αγορές κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά (SMP/OMT), εκτεταμένες καμπάνιες επικοινωνίας, έγχυση ρευστότητας στις τράπεζες και χειραγώγηση επιτοκίων.
Επίσημα, τέτοιες παρεμβάσεις συνδέονται με απαιτήσεις λιτότητας ή μεταρρυθμίσεων υπό την εποπτεία της ΕΕ ή του ΔΝΤ.
Στην πράξη, οι όροι αυτοί αραιώνονται σε κοινότοπες δηλώσεις.
Η δημοσιονομική εξυγίανση έχει γίνει θεωρητική έννοια – μια ρητορική δήλωση σε κορυφές που αποσκοπεί να κρύψει την πραγματικότητα της χαμένης ελέγχου.
Η ΕΚΤ μπορεί επίσης να μειώσει τα επιτόκια πολιτικής ή να γεμίσει τις τράπεζες με βραχυπρόθεσμη ρευστότητα για να αποτρέψει στενότητες πιστώσεων και μόλυνση. Αλλά αυτό δημιουργεί βαθύτερη παγίδα: κάθε παρέμβαση διαβρώνει περαιτέρω τη νομισματική σταθερότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία.
Η Ευρωζώνη τώρα επιβιώνει μόνο υπό μόνιμη νομισματική αναισθησία.
Ο Lecornou κληρονομεί το δηλητηριασμένο ποτήρι
Από το καλοκαίρι του 2024, η Γαλλία τελεί υπό διαδικασία έλλειψης ισοζυγίου από την ΕΕ, μαζί με άλλες έξι χώρες που παραβιάζουν τους κανόνες του Μάαστριχτ. Αλλά η διαδικασία είναι άνευ δοντιών.
Κανείς στις Βρυξέλλες ή στο Παρίσι δεν προσποιείται ότι το παλιό σύμφωνο σταθερότητας έχει πλέον σημασία.
Η ΕΕ έχει γίνει ένωση χρέους. Η πολιτική τάξη υποθέτει ότι η τυπογραφική μηχανή της ΕΚΤ θα καλύψει τα ελλείμματά τους επ’ αόριστον.
Η στρατηγική «μεταρρυθμίσεων» του Lecornou είναι η ίδια ιστορία: αύξηση φόρων αντί για δομική αλλαγή.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να μειώσει το έλλειμμα από 5,4% το 2025 σε κάτω από 3% έως το 2029.
Για να το πετύχει, το Παρίσι στοχεύει σε «εξοικονομήσεις» 44–50 δισ. ευρώ: 30 δισ. από περιορισμό δαπανών και 20 δισ. από νέους φόρους.
Οι εταιρικοί φόροι που επρόκειτο να καταργηθούν παρατείνονται έως το 2030. Ένας ειδικός φόρος θα επιβληθεί στους υψηλά αμειβόμενους (250.000 € για άτομα, 500.000 € για ζευγάρια).
Οι καταναλωτές ενέργειας θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κόστος ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου και αεροπορικών μεταφορών.
Ακόμη και οι πολυεθνικές θα αντιμετωπίσουν νέες επιβαρύνσεις.
Αυτή είναι η «εξυγίανση» με ευρωπαϊκή έννοια: περισσότερη άντληση εσόδων, όχι πραγματική μεταρρύθμιση.
Η στρατηγική επιδιώκει να αγοράσει κοινωνική ηρεμία ενώ καθησυχάζει τις αγορές ομολόγων – μια αδύνατη ισορροπία.
Η ικανότητα του Lecornou να επιτύχει είναι αμφίβολη.
Οι αγορές ομολόγων ψηφίζουν ήδη.
Οι αποδόσεις 10ετών γαλλικών ομολόγων, αρνητικές μέχρι πρόσφατα το 2020, κυμαίνονται πλέον στο 3,57% – στα υψηλότερα επίπεδα την τελευταία δεκαετία.
Τα spreads έναντι των γερμανικών Bunds εκτοξεύτηκαν στα 75–80 μονάδες βάσης από λιγότερες από 30 πριν λίγα χρόνια.
Οι επενδυτές βλέπουν αυξανόμενο κίνδυνο στα γαλλικά ομόλογα, αντανάκλαση της δημοσιονομικής αταξίας και της πολιτικής παράλυσης.
Αφαιρουμένου του πληθωρισμού (~3% επίσημα, ρεαλιστικά υψηλότερος), η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει πλέον θετικά πραγματικά επιτόκια μετά από χρόνια μηδενικής ή αρνητικής πολιτικής.
Αυτό αποκαλύπτει τη μετατροπή των οικονομιών της σε zombie.
Χρόνια τεχνητής στήριξης έχουν αφήσει τους δημόσιους και ιδιωτικούς τομείς πολύ αδύναμους για να στηρίξουν το χρέος υπό πραγματικές συνθήκες αγοράς.
Οικονομία χωρίς μέλλον
Σύμφωνα με τον Γερμανό οικονομολόγο, το μοντέλο της Ευρωζώνης – κεντρικός έλεγχος, ατελείωτο χρέος, μόνιμες παρεμβάσεις της ΕΚΤ – φτάνει στα όριά του.
Η Γαλλία δείχνει το αποτέλεσμα: φουσκωμένο κράτος πρόνοιας, κατάρρευση ανταγωνιστικότητας και χρέος που μπορεί να ανακυκλωθεί μόνο μέχρι οι αγορές πουν «φτάνει».
Μην περιμένετε από την Ουάσινγκτον να σώσει την Ευρώπη.
Οι γραμμές swap δολαρίου από τη Fed προορίζονται για βασικούς συμμάχους όπως η Ιαπωνία.
Η Ευρώπη δεν θεωρείται πλέον προνομιούχος εταίρος, ειδικά μετά τα εχθρικά Digital Services Act και Digital Markets Act των Βρυξελλών (νόμοι για τις αμερικανικές πολυεθνικές).
Στην Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες μοιάζουν περισσότερο με αιτούντα δεύτερης κατηγορίας παρά με συστημικό σύμμαχο.
Το μάθημα είναι απλό: αγνοώντας τους πραγματικούς κινδύνους αρκετά, καλύπτοντάς τους με νομισματική μορφίνη, εγγυάσαι μια εντυπωσιακή κατάρρευση.
Η Γαλλία φαίνεται το πιθανότερο σημείο έναρξης – μια συστημική κρίση που θα εξαπλωθεί σαν φωτιά σε όλη την Ευρωζώνη, καταλήγει ο Kolbe.