Ανιχνεύονται σχεδόν παντού απειλώντας υγεία και περιβάλλον, είναι περισσότερες από 14.000, χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1940 και εντοπίζονται σε συσκευασίες τροφίμων, αντικολλητικά σκεύη, καλλυντικά, ακόμα και στο χιόνι, το έδαφος, το πόσιμο νερό…
Οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS) – τα λεγόμενα «παντοτινά χημικά»– είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο περιβάλλον, αλλά και στον οργανισμό όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα ή καταναλωθούν από τον άνθρωπο.
Όπως εξηγεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) πολλά από αυτά «ταξιδεύουν» από το σημείο όπου απελευθερώθηκαν, μολύνοντας το υπόγειο αλλά και επιφανειακό δίκτυο υδάτων, με τον οργανισμό να προειδοποιεί ότι αν συνεχιστεί η διασπορά τους στη φύση θα ρυπάνουν περισσότερο το πόσιμο νεό και τα τρόφιμα.
Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (SUSTech) στη Σεντζέν της Νότιας Κίνας και το Πανεπιστήμιο Χαϊνάν στο Χαϊκού της Κίνας, αποκαλύπτει ότι τουλάχιστον 10 PFAS εντοπίστηκαν σε νερό βρύσης και εμφιαλωμένο σε μεγάλες πόλεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Κίνα και όχι μόνο.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρει η επιστημονική ομάδα στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ACS ES&T Water, εντοπίστηκαν υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (PFOA) και σουλφονικό υπερφθοριοκτάνιο (PFOS) σε ποσοστό μεγαλύτερο του 99% των δειγμάτων εμφιαλωμένου νερού από 15 χώρες (Νορβηγία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Φίτζι, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία, Βέλγιο, Μαλαισία, Ρωσία).
Οι επιστήμονες ανέλυσαν 112 δείγματα εμφιαλωμένου νερού που απέκτησαν από τοπικά καταστήματα και διαδικτυακά σούπερ μάρκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κίνα σε πλαστικά ή γυάλινα μπουκάλια, κατά τη διάρκεια του 2019 και του 2020, από 87 εταιρίες εμφιάλωσης με προέλευση την Ασία, την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ωκεανία.
Επιπλέον, συνέλεξαν 41 δείγματα νερού βρύσης από κατοικίες στο Μπέρμιγχαμ και άλλες κοντινές πόλεις, καθώς και 14 δείγματα νερού βρύσης από κατοικίες στο Σεντζέν της Κίνας.
Όπως επισημαίνει η μελέτη δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά στο σύνολο των ουσιών σε πλαστικό ή γυάλινο μπουκάλι, ούτε σε φυσικό μεταλλικό ή ανθρακούχο νερό.
Η παρουσία των 10 παντοτινών χημικών σχεδόν σε όλα τα δείγματα εμφιαλωμένου νερού, καθώς και τα σημαντικά υψηλά επίπεδα PFAS στο νερό βρύσης του Σεντζέν, σε σύγκριση με εκείνο του Μπέρμιγχαμ, προβληματίζουν τους επιστήμονες.
«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι οι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία από PFAS στο πόσιμο νερό μπορεί να επηρεαστούν από τον τρόπο ζωής και τις οικονομικές συνθήκες, αναδεικνύοντας την ανάγκη για μελλοντική έρευνα και περαιτέρω διερεύνηση αυτών των παραγόντων από κοινωνικοοικονομική προοπτική», επισημαίνουν οι ειδικοί.
Βέβαια, τονίζουν ότι οι συγκεντρώσεις ήταν κάτω από τα επίπεδα που έχουν καθοριστεί από τις ρυθμιστικές αρχές, εντούτοις καλούν τους αρμοδίους σε διενέργεια νέων ερευνών ώστε να προστατευτεί η δημόσια υγεία.
«Ενώ τα τρέχοντα επίπεδα PFAS στα περισσότερα δείγματα νερού δεν εμπνέουν μεγάλη ανησυχία για την υγεία, η συνεχής παρακολούθηση και ο έλεγχος είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας», αναφέρουν οι επιστήμονες.
Την ίδια στιγμή, εξηγούν ότι υπάρχουν τρόποι ώστε να μειωθούν τα «παντοτινά χημικά» από το νερό πριν καταναλωθεί. Αρκεί να γίνει χρήση φίλτρου ενεργού άνθρακα, ή να περάσει από τη διαδικασία βρασμού το νερό ώστε να εξαλειφθούν.
«Τα ευρήματά μας υπογραμμίζουν την ευρεία παρουσία του PFAS στο πόσιμο νερό και την αποτελεσματικότητα απλών μεθόδων επεξεργασίας για τη μείωση των επιπέδων τους. Είτε χρησιμοποιώντας μια απλή κανάτα φιλτραρίσματος νερού, είτε βράζοντας το νερό αφαιρείται ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των ουσιών», δήλωσε ο Στιούαρτ Χάραντ εκ των συντακτών της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ.