Θέμα χρόνου, ίσως και ημερών, είναι να φτάσουν στην ελληνική αγορά οι επιπτώσεις από την επιβολή έκτακτου φόρου στις τράνζιτ ποσότητες φυσικού αερίου που διέρχονται από τη Βουλγαρία που αποφάσισε πρόσφατα η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας. Πρόκειται για ένα θέμα που δημιουργεί στρεβλώσεις και αναμένεται να επηρεάσει συνολικά την αγορά της ενέργειας φτάνοντας μέχρι και τους λογαριασμούς των καταναλωτών.
Η απόφαση που ελήφθη στις αρχές Οκτωβρίου προβλέπει την επιβολή φόρου 10 ευρώ/MWh επί των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου που διέρχεται από το βουλγαρικό έδαφος. Σύμφωνα με την άποψη της βουλγαρικής κυβέρνησης, ο φόρος αποτελεί αντικίνητρο για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου και ταυτόχρονα ευνοεί τις εισαγωγές αερίου εκτός Ρωσίας όπως και ποσότητες LNG. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της S&P Global Commodity Insights, η κρίσιμη ημερομηνία μετά την οποία θα υπάρξουν απτά αποτελέσματα από το νόμο, με πιθανή συνέπεια ακόμη και τη διακοπή ροής του ρωσικού αερίου προς τη χώρα μας, είναι η 10η Νοεμβρίου. Δηλαδή σε λίγες μέρες από σήμερα.
Είναι ευνόητο ότι οι επιπτώσεις της έκτακτης φορολόγησης θα είναι τεράστιες και ακουμπούν το σύνολο της ενεργειακής αγοράς, με δεδομένο ότι το φυσικό αέριο αποτελεί βασικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή, ενώ το φυσικό αέριο που εισάγεται από τη Ρωσία αντιστοιχεί περίπου στο 20% των συνολικών αναγκών της χώρας. Οι στρεβλώσεις που θα δημιουργηθούν αναμένεται να επηρεάσουν συνολικά την αγορά, φτάνοντας μέχρι και τους λογαριασμούς των τελικών καταναλωτών σε ρεύμα και φυσικό αέριο. Η τελική επιβάρυνση μάλιστα, εάν συνυπολογιστούν και οι φόροι μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερη από τα 10 ευρώ/MWh και να φτάσει ακόμη και τα 20 ευρώ/MWh. Αν και η βασική δίοδος για την εισαγωγή ρωσικού αερίου στην Ελλάδα είναι πλέον η Τουρκία, εντούτοις αναμένεται να δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα καθώς σημαντικές ποσότητες συνεχίζουν να διερχονται από το Σιδηρόκαστρο (σημείο διασύνδεσης της Ελλάδας με τη Βουλγαρία). Σύμφωνα με εκτιμήσεις το συνολικό κόστος του μέτρου για την ελληνική αγορά μεταφράζεται σε ένα ποσό της τάξης των 350 με 360 εκατ. ευρώ.
Πηγές της αγοράς επισημαίνουν ότι με την απόφασή της η Βουλγαρία παραβιάζει αντικειμενικά κάθε Ενωσιακή λογική βάσει συνθηκών καθώς δημιουργεί εμπόδια στη διακίνηση αγαθών σε τρίτες χώρες. Η βουλγαρική πλευρά υποστηρίζει ότι ο φόρος δε θα επηρεάσει την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου και ότι θα “χτυπήσει” μόνο τα κέρδη της ρωσικής Gazprom. Ωστόσο αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή οι Ρώσοι θα μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους πελάτες τους, εκφράζεται από πολλές πλευρές. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη υπάρχουν έντονες αντιδράσεις για την βουλγαρική απόφαση σε Αυστρία, Σερβία, Ουγγαρία, Β. Μακεδονία αλλά και Ρουμανία, με κάποιους μάλιστα να χαρακτηρίζουν την απόφαση ως εχθρικό βήμα που θέτει ζήτημα για την ενεργειακή ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εκπρόσωποι του ενεργειακού κλάδου χαρακτηρίζουν το μέτρο ως μη νόμιμη και μονομερή ενέργεια που δεν έχει την έγκριση της ΕΕ και θεωρούν ότι θα υπάρξουν σίγουρα κινήσεις προσφυγών εναντίον του στα όργανα της Ένωσης.
Ένα ακόμη γκρίζο σημείο της βουλγαρικής απόφασης αποτελεί το γεγονός ότι σύμφωνα με πληροφορίες τα έσοδα από το μέτρο θα χρηματοδοτήσουν είτε βουλγαρικές υποδομές είτε μέτρα στήριξης των ευάλωτων καταναλωτών στη γειτονική χώρα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι καταναλωτές σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Σερβία και η Β. Μακεδονία θα χρηματοδοτήσουν επιδοτήσεις ή χρηματοδοτήσεις που αφορούν στη Βουλγαρία. Ακόμη και στην περίπτωση που δυνητικά θα ήταν σύννομη η επιβολή ενός τέτοιου φόρου στο ρωσικό φυσικό αέριο, τα έσοδα θα έπρεπε να κατευθυνθούν στον κορβανά της Ε.Ε. και να αξιοποιηθούν για την ενεργειακή ασφάλεια και όχι στα ταμεία της Βουλγαρίας.
Σημειώνεται ότι το θέμα, σύμφωνα με πληροφορίες, ετέθη και στην πρόσφατη συνάντηση που είχε ο ΣΕΒ με τον υπουργό περιβάλλοντος και ενέργειας Θ. Σκυλακάκη, χωρίς ωστόσο η ελληνική κυβέρνηση να δεσμεύεται να προχωρήσει σε κάποιες κινήσεις είτε προς τη βουλγαρική πλευρά είτε προς τα θεσμικαόργανα της Ε.Ε.
Αξίζει να αναφερθεί τέλος ότι το μέτρο έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακόμη και στο εσωτερικό της Βουλγαρίας καθώς ο Βούλγαρος προεδρος Ρούμεν Ράντεφ παρέπεμψε τις διατάξεις του σχετικού νόμου στο συνταγματικό δικαστήριο εκφράζοντας τη θέση ότι η απόφαση οδηγεί σε κίνδυνο χρεωκοπίας της εταιρείας κλειδί για τον βουλγαρικό ενεργειακό τομέα της Bulgartransgaz.