Βασιλική Πετρούδη
Το υπεροπτικό κύκνειο άσμα της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Αφρική εκφράστηκε πριν λίγους μήνες (συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 2025) από τη δήλωση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν πως πολλά από τα αφρικανικά κράτη δεν θα ήταν κυρίαρχα
αν δεν υπήρχε ο γαλλικός στρατός. Δήλωση που καταδεικνύει την ακόμα υπάρχουσα
αποικιοκρατική νοοτροπία της γαλλικής αστικής τάξης και πολιτικής ελίτ και που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από πολλούς Αφρικανούς ηγέτες.
Η μία μετά την άλλη, πολλές αφρικανικές χώρες εκδιώκουν τις γαλλικές βάσεις από τα εδάφη τους,το Μαλί,η Μπουρκίνα Φάσο,ο Νίγηρας,το Τσαντ και η
Σενεγάλη.
Η Δύση κατηγορεί τις χώρες αυτές πως η ανατροπή των προηγουμένων καθεστώτων τους (τα οποία συντηρούσαν τις βάσεις) έγινε με στρατιωτικά πραξικοπήματα.
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι: Θα μπορούσε
η μετάβαση στην μετα-αποικιοκρατική εποχή να γίνει ομαλά, αφού η Δύση συντηρεί στις περισσότερες αφρικανικές χώρες εγκάθετες κυβερνήσεις – μαριονέτες
που εξυπηρετούν τα συμφέροντά της;
Κατ’ ευφημισμό δημοκρατίες που μαστίζονται από τη διαφθορά, με ηγέτες που αφήνουν τους λαούς τους να ζουν πολλές φορές και κάτω από το όριο της φτώχειας,
απολαμβάνοντας ασυλία και πολυτελή ζωή εξασφαλισμένη από τον πακτωλό χρημάτων που
προσφέρει η αποικιοκρατική Δύση προκειμένου να συντηρεί το status quo που της επιτρέπει να συνεχίζει ανενόχλητη την καταλήστευση των φυσικών πόρων της ηπείρου.
Άλλο ένα αγκάθι που έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές αφρικανικές χώρες είναι η δράση των
τζιχαντιστών.
Στη Μοζαμβίκη,στη Νιγηρία, στο Τσαντ,στην Μπουρκίνα Φάσο σημειώνονται επιθέσεις δολοφονίας, απαγωγές, εκτοπισμοί πληθυσμών.
Κατά την άποψη των τζιχαντιστών,η Αφρική μπορεί να τους προσφέρει νέες ευκαιρίες ως ένας προνομιακός χώρος δράσης, όπου γίνεται εύκολα η διακίνηση όπλων
λόγω των “θολών” και συχνά μεταβαλλόμενων συνόρων,τα πυκνά δάση που προσφέρουν καταφύγιο, ο αυξανόμενος πληθυσμός,νεαρός κατά πολύ μεγάλο ποσοστό, άρα και εύκολος στον προσηλυτισμό.
Δράση που βεβαίως υποστηρίζεται από ξένους χρηματοδότες αφού προάγει το “διαίρει και βασίλευε”, διατηρώντας στην περιοχή την αστάθεια,τις εμφύλιες συγκρούσεις αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για τις δικές τους “μπίζνες”.
Ειδικά η περιοχή Σαχέλ, ανάμεσα στη Σαχάρα και τις τροπικές σαβάνες, έχει αναδειχθεί σε σημαντική βάση ομάδων που θέλουν να δημιουργήσουν τζιχαντιστικά
κρατη.
Κι αυτό γιατί η περιοχή αυτή είναι προικισμένη με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχοντας τη δυνατότητα να γίνει μια από τις πιο πλούσιες περιοχές του κόσμου.
Ένας από τους λόγους της ανόδου των τζιχαντιστών στην Αφρική είναι σίγουρα το κενό εξουσίας γύρω από την περιοχή του Σαχέλ και της Σαχάρας μετά από την
μεθοδευμένη από τη Δύση πτώση του καθεστώτος Καντάφι, αλλά επίσης και η αποτυχία διακυβέρνησης των εγκάθετων κυβερνήσεων,η πληθυσμιακή έκρηξη και
η φτώχεια.
Φαίνεται πάντως πως,οι χαρακτηριζόμενες από τους Δυτικούς ως χούντες, νέες στρατιωτικές κυβερνήσεις πολλών αφρικανικών χωρών αντιμετωπίζουν αρκετά αποτελεσματικά τους τζιχαντιστές,με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το νεαρό πρόεδρο της
Μπουρκίνα Φάσο, Captain Ibrahim Traore, που αναδείχθηκε στρατιωτικά μέσα από τον αγώνα του ενάντια στη δράση των τζιχαντιστών.
Κι ενώ διαφαίνεται πως η Αφρική είναι έτοιμη να αφήσει πίσω της την αιματοβαμμένη εποχή της αποικιοκρατίας,η στροφή της προς τα ανατολικά και συγκεκριμένα προς την Κίνα, αντί να χαράσσει νέους δρόμους στα γεωπολιτικά τεκταινόμενα, δείχνει σαν
επανάληψη της ιστορίας.
Η Κίνα, ήδη από τη δεκαετία του 1960 επιδιώκει διπλωματικές σχέσεις με την Αφρική, υποστηρίζει τα εκεί απελευθερωτικά κινήματα και αναλαμβάνει να
υλοποιήσει έργα υποδομής. Προφανώς και ο γίγαντας αυτός της διεθνούς σκακιέρας
δεν δρα αφιλοκερδώς.
Αποτελώντας τον βασικό πιστωτή της ηπείρου, οδηγεί τους οφειλέτες να υπογράψουν ρήτρα ως εγγύηση σε περίπτωση μη καταβολής των χρημάτων, με την οποία η εκάστοτε χώρα-οφειλέτης θα πρέπει να επιστρέψει το δάνειο σε είδος, για παράδειγμα σε πρώτες ύλες. Φυσικά δεν μιλάμε για τις ληστρικές μεθόδους των δυτικών αποικιοκρατών , οι οποίοι απλά άρπαζαν τα αγαθά χωρίς το παραμικρό αντίτιμο .
Άρα μήπως οδηγείται και πάλι σε ιδιότυπη εμπορική εξάρτηση;
Πληγωμένη από την ληστρική αποικιοκρατία του παρελθόντος, μια ήπειρος πλούσια αλλά με λαούς φτωχούς, υποδουλωμένους και σπαρασσόμενους από εσωτερικές συγκρούσεις,η Αφρική έχει σίγουρα ανάγκη αυτό που πολλοί ηγέτες της στο παρελθόν όπως ο Τομάς Σανκαρά,ο Νέλσον Μαντέλα,ο Τζόμο Κενυάτα αλλά και σύγχρονοι όπως ο Ιμπραήμ Τραορέ καλλιεργούν, τον παναφρικανισμό.
Το πρόβλημα της Αφρικής, αλλά και ολόκληρου του κόσμου, δεν είναι μόνο πολιτικό – οικονομικό, αλλά πρωτίστως ιδεολογικό – υπαρξιακό.
Η λύση δεν είναι να επιλέξουμε τον λιγότερο “κακό” αποικιοκράτη καπιταλιστή, αλλά να στραφούμε προς συστήματα διακυβέρνησης δίκαια για τις κοινωνίες, ανθρωποκεντρικά, όπου η λαϊκή κυριαρχία θα έχει τον πρώτο λόγο και θα εξασφαλίζει την ευημερία και την
εθνική ανεξαρτησία.
