Η σύγκρουση μεταξύ του Έλληνα δισεκατομμυριούχου Γιώργου Οικονόμου, που είναι πλέον ο βασικός μέτοχος, και του κολοσσού εμπορίας πρώτων υλών Trafigura για τους όρους της συμφωνίας προμήθειας αργού πετρελαίου έχει οδηγήσει το διυλιστήριο στα πρόθυρα αδιεξόδου.
Υπενθυμίζεται πως η GOI Energy εξαγόρασε το διυλιστήριο ISAB στην πόλη Πριόλο της Σικελίας το 2023 με τη στήριξη της Trafigura, σε μια συμφωνία που διευθετήθηκε με τη βοήθεια του Γαλλοϊσραηλινού επιχειρηματία στον τομέα των ορυχείων Beny Steinmetz.
Αν και η πώληση εγκρίθηκε από την ιταλική κυβέρνηση, καλύφθηκε από μυστικότητα: ούτε η GOI ούτε η Ρώμη αποκάλυψαν την ταυτότητα των μετόχων.
Έγγραφα που είδαν οι Financial Times δείχνουν ότι ο βασικός επενδυτής στο fund Argus που ελέγχει την GOI κατά τη στιγμή της συναλλαγής ήταν ο εφοπλιστής Γιώργος Οικονόμου, του οποίου η TMS Tankers είναι ένας από τους μεγαλύτερους θαλάσσιους μεταφορείς ρωσικού πετρελαίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η GOI και η Trafigura κατάφεραν να επικρατήσουν επί ανταγωνιστικής προσφοράς της Vitol και της αμερικανικής Crossbridge Energy Partners, εξασφαλίζοντας συμφωνία παρά τις αντιρρήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα με τους FT, ο Οικονόμου επένδυσε στη μονάδα μαζί με τον Steinmetz και τον πρώην στέλεχος της Trafigura, Michael Bobrov.
Οι σχέσεις μεταξύ των τριών ανδρών από τότε έχουν επιδεινωθεί, λόγω οικονομικών διαφορών και των όρων της δεκαετούς συμφωνίας προμήθειας και εμπορίας πετρελαίου.
Ο Οικονόμου φέρεται να κατηγορεί την Trafigura για τα προβλήματα της μονάδας, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία την ευνοεί υπερβολικά και της επιτρέπει να διατηρεί τα κέρδη της, παρότι το διυλιστήριο λειτουργεί με ζημία.
Η Trafigura, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του διυλιστηρίου, εν μέσω δύσκολων συνθηκών στην αγορά.
Το αυξανόμενο λειτουργικό κόστος λόγω υψηλότερων τιμών στο φυσικό αέριο και πιστώσεων άνθρακα πλήττει τα περιθώρια κέρδους των ευρωπαϊκών διυλιστηρίων, καθιστώντας ιδιαίτερα δύσκολο το να παραμείνουν βιώσιμα.
Eπικρίσεις
Σε κάθε περίπτωση, οι εσωτερικές συγκρούσεις ενδέχεται να απειλήσουν τη βιωσιμότητα μιας μονάδας που καλύπτει το ένα πέμπτο της δυναμικότητας διύλισης της Ιταλίας, απασχολεί περίπου 1.000 εργαζομένους άμεσα και στηρίζει άλλες 8.500 θέσεις εργασίας στην τοπική κοινωνία.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν επίσης προκαλέσει σφοδρές επικρίσεις κατά της ιταλικής κυβέρνησης, η οποία έδωσε το πράσινο φως για την πώληση στη GOI, παρότι οι βασικοί της επενδυτές δεν είχαν καμία εμπειρία από λειτουργία διυλιστηρίων.
«Αυτές οι επιχειρήσεις που έχουν έντονο κεφαλαιουχικό χαρακτήρα χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, αλλά παρουσιάζουν ευμετάβλητες ταμειακές ροές, επομένως η χρηματοοικονομική ευρωστία του αγοραστή είναι καθοριστικής σημασίας», δήλωσε ο Alan Gelder, αντιπρόεδρος διύλισης, χημικών και αγορών πετρελαίου της Wood Mackenzie.
«Εκ των υστέρων, μπορεί κανείς να πει ότι η ιταλική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε επιλέξει άλλη λύση από την πώληση στη [GOI Energy]».
Βάσει των όρων της συμφωνίας, η GOI απέκτησε το διυλιστήριο ενώ η Trafigura συμφώνησε να παρέχει κεφάλαιο κίνησης για τη χρηματοδότηση της λειτουργίας του.
Σύμφωνα με δύο άτομα με γνώση της συμφωνίας, η Trafigura κατέβαλε προκαταβολικά 30 εκατ. ευρώ στην GOI για την προμήθεια του διυλιστηρίου με αργό πετρέλαιο και την πώληση των προϊόντων διύλισης για διάστημα δέκα ετών.
«Οι εμπορικές συμφωνίες της Trafigura με την ISAB κινούνται σε απολύτως ανεξάρτητη βάση – ερείδονται σε όρους αγοράς, όπως συμβαίνει με παρόμοιες εμπορικές συμφωνίες παγκοσμίως», ανέφερε η Trafigura σε δήλωσή της στους Financial Times.
«Υπό τις δύσκολες συνθήκες της αγοράς, το διυλιστήριο του Πριόλο χρειάζεται σημαντικές βελτιώσεις απόδοσης και περαιτέρω επενδύσεις για να παραμείνει ανταγωνιστικό.
Έχουμε προσφέρει τη βοήθειά μας στην ISAB και στην ιταλική κυβέρνηση, ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για αυτό το σημαντικό περιουσιακό στοιχείο».
Η ISAB υπέβαλε φέτος αίτημα στις αρχές της Σικελίας για αναδιάρθρωση της επιχείρησης μέσω εξωδικαστικής διευθέτησης.
Διαδικασία αναδιάρθρωσης
Ο Οικονόμου ελπίζει να αξιοποιήσει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης για να πετύχει επαναδιαπραγμάτευση ή ακύρωση της σύμβασης με την Trafigura, σύμφωνα με δύο πρόσωπα που γνωρίζουν την υπόθεση.
Έχει επίσης εξετάσει το ενδεχόμενο πώλησης του διυλιστηρίου, όμως η συμφωνία προμήθειας έχει αποδειχθεί σημαντικό εμπόδιο στις συζητήσεις με πιθανούς αγοραστές.
Κατά τη στιγμή της εξαγοράς, ο Οικονόμου παρουσιάστηκε στην ιταλική κυβέρνηση ως ο τελικός δικαιούχος κυπριακής εταιρείας που κατείχε το 52% της υπομονάδας του Argus Fund, που με τη σειρά του ήλεγχε το 70% της GOI, σύμφωνα με έγγραφα που είδαν οι Financial Times.
Το υπόλοιπο της υπομονάδας του Argus Fund ανήκε σε οντότητα που ελεγχόταν από δύο ιδρύματα, των οποίων οι δικαιούχοι περιλαμβάνουν τα παιδιά του Steinmetz, σύμφωνα με τα ίδια έγγραφα.
Η σχέση του Steinmetz με το διυλιστήριο και ο ρόλος του στη διαπραγμάτευση της συμφωνίας με τις ιταλικές αρχές αποκαλύφθηκαν από το FT το 2023.
Το ίδιο έτος, ο Οικονόμου αποφάσισε να χορηγήσει δάνειο στην GOI Energy ώστε να αποπληρώσει υφιστάμενο χρέος προς τη Lukoil.
Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους, μετά την αποτυχία της GOI να αποπληρώσει το δάνειο, αποφάσισε να το μετατρέψει σε μετοχικό κεφάλαιο και να μειώσει τη συμμετοχή των άλλων μετόχων, δείχνουν τα έγγραφα.
Ο 71χρονος σήμερα ελέγχει πλέον το 99% των μετοχών της GOI μέσω περίπλοκης δομής αμοιβαίων κεφαλαίων.
Η GOI κατέβαλε περίπου 180 εκατ. ευρώ για το διυλιστήριο, προσφέροντας σημαντικά υψηλότερο τίμημα σε σχέση με την Vitol και την Crossbridge, οι οποίες είχαν προσφέρει περίπου 55 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με δύο άτομα εξοικειωμένα με τους όρους των προσφορών.
Υπολογίζεται επίσης ότι κατέβαλε αρκετές εκατοντάδες εκατ. ευρώ για το πετρέλαιο που υπήρχε στην εγκατάσταση κατά τη στιγμή της εξαγοράς.
Η ιταλική κυβέρνηση ενέκρινε την επένδυση βάσει του λεγόμενου “κανόνα χρυσής εξουσίας” (gold power rule), ο οποίος της δίνει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο ή να επιβάλει όρους στην εξαγορά στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων.
Τότε, ιταλοί αξιωματούχοι δήλωναν καθησυχασμένοι από τη συμμετοχή της Trafigura και του Brobov, ο οποίος είναι επίσης επενδυτής – μαζί με τον γαμπρό του Steinmetz – στο μεγαλύτερο διυλιστήριο του Ισραήλ.
Η GOI είχε επίσης δώσει διαβεβαιώσεις για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και των επιπέδων παραγωγής, όπως ανέφεραν τότε.