«Regime change» στα αγγλικά σημαίνει αλλαγή πολιτεύματος ή καθεστώτος. Το χρησιμοποιεί κυρίως η ρητορική των δυτικών κρατών για να περιγράψει την υπονόμευση και τελικά την ανατροπή καθεστώτων μη φιλικών στον δυτικό ιμπεριαλισμό.
Σκέφτομαι αρκετές φορές ότι στις «δυτικές δημοκρατίες», και ιδίως στην Ελλάδα, έχει επέλθει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια μια βαθιά και υπόγεια, χωρίς φασαρία, «αλλαγή πολιτεύματος» («Regime change»).
Στην Ελλάδα ξεκίνησε με τα μνημόνια και την κρίση που αυτά γέννησαν· προχώρησε με την ομογενοποίηση των πολιτικών κομμάτων το 2015· συνεχίστηκε με το καθεστώς Covid-19 και τους υποχρεωτικούς εγκλεισμούς και ιατρικές πράξεις με διακομματική συναίνεση· και έχει πάρει μεγάλη έκταση τον τελευταίο έναν χρόνο.
Ορισμένοι δείκτες:
- Η οικονομία και η αγορά («μαφιόζικος καπιταλισμός») πάνω απ’ όλα. Τέλος του κοινωνικού κράτους.
- Το Σύνταγμα είναι ένα νομικό κουφάρι ή ένα σκέτο κομμάτι χαρτί. Εξπρές νομοθέτηση με ταχύτητες «δόγματος σοκ». Ευτελισμός της συνταγματικής και νομικής μορφής. Διάλυση του δημοσίου χώρου.
- Όλα τα βασικά κόμματα στηρίζουν ΕΕ-ΝΑΤΟ, άμεσα ή έμμεσα, με τις «ίσες αποστάσεις».
- Η κοινωνική αντιπολίτευση δεν έχει καμία πολιτική έκφραση. Παρά το ότι έχει αρχίσει να εμφανίζεται.
- Δεν υπάρχουν πια επί της ουσίας αστικά κόμματα με εσωτερική λειτουργία (πόσο μάλλον εργατικά). Είναι ολιγοπρόσωποι μηχανισμοί παραθεσμικής εξουσίας και διαφορετικά καρτέλ εξουσίας. Σχέσεις με λόμπυ και οργανωμένο έγκλημα.
- Όλα και όλοι παρακολουθούνται.
- Η τεχνοκρατία είναι πιστός σύμμαχος αυτού του ολοκληρωτικού καθεστώτος (πλήρως ολοκληρωτικού ή σχεδόν πλήρως).
- Πολεμική οικονομία και προετοιμασία για τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
- Χρήση της δικαιωματικής ιδεολογίας ως προσχήματος φιλελευθερισμού, αλλά και ως εργαλείου χειραγωγήσεων.
- Τέλος της λαϊκής κυριαρχίας, σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Θα χαρακτηρίσω το αναδυόμενο αυτό αντιδημοκρατικό πολίτευμα ως «Κοινοβουλευτικό Ολοκληρωτισμό» και θα επισημάνω ότι είναι ακόμη σε εξέλιξη η διαμόρφωση του.
Ο όρος «νεοφεουδαλισμός» έχει και αυτός ενδιαφέρον, καθώς η εξουσία των μεγάλων ομίλων είναι πια αδιανόητη, και έχουμε και όψεις στην Δύση που δεν αντιστοιχούν απόλυτα στον καπιταλισμό όπως ιστορικά διαμορφώθηκε (έμφαση στην παραγωγή εμπορευμάτων και υπεραξίας κλπ).
Επίσης νομίζω ότι η σχέση οικονομικού και κρατικού πεδίου έχει και έντονα πρωτότυπα στοιχεία. Ένας κρατικομονοπωλιακός ύστερος καπιταλισμός, που δεν ξέρεις πού τελειώνει η «οικονομία» και πού αρχίζει το «κράτος». Κράτος μη-κοινωνικό, αλλά εξαιρετικά παρεμβατικό στην επιβολή της «αγοράς».
Το σίγουρο είναι ότι δεν ζούμε πια σε μια μορφή κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με τα γνωρίσματα του 20ου αιώνα. Αυλαία για την αστική δημοκρατία. Η καπιταλιστική τάξη ανατρέπει πρωτότυπα την αστική δημοκρατία.(*)
(*) Σημ. Ορισμένες σκέψεις σε μια φάση πολύ πρώτης διαμόρφωσης του νεοφιλελευθερισμού υπάρχουν και στο βιβλίο του Μ. Φουκώ «Η γέννηση της βιοπολιτικής. Διαλέξεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας 1978-1979», που έχει βγει στα ελληνικά εδώ και χρόνια από τις εκδόσεις Πλέθρον. Από τότε τα πράγματα έχουν προχωρήσει πάρα πολύ.
Δημήτρης Μπελαντής
