Η ρήση ότι πρώτα θα έκοβε τα χέρια του και μετά θα επέτρεπε το συνδικαλισμό δεν επιβεβαιώνεται εύκολα. Αντίθετα με τη φράση ότι “πρώτα θα παγώσει η κόλαση και μετά θα αναγνωρίσει τα εργατικά σωματεία στην μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους της Ευρώπης”.
Το νέο λοιπόν είναι ότι …η κόλαση πάγωσε!
Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου ο Μάικλ Ο’Λίρι, διευθύνων σύμβουλος της ιρλανδικής αεροπορικής εταιρείας, Ryanair, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τα σωματεία που συνέστησαν οι πιλότοι σε έξι χώρες της Ευρώπης, όπου εργάζεται το 80% των πιλότων: σε Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Αγγλία. Προηγήθηκε η απειλή των πιλότων ότι στις 20 Δεκεμβρίου θα απεργήσουν. Λίγους μήνες πριν είχε προηγηθεί ένα παιχνίδι του σκύλου με τη γάτα με τους πιλότους να προχωρούν σε λευκή απεργία, αντιδρώντας στους χαμηλούς μισθούς, την εντατικοποίηση, το δηλητηριασμένο – τοξικό εργασιακό περιβάλλον και την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας. Η απροθυμία των πιλότων να δουλέψουν επιπλέον ώρες τίναξε στον αέρα τον προγραμματισμό των πτήσεων προκαλώντας από τον Σεπτέμβριο του 2017 περίπου 20.000 ακυρώσεις. Έτσι, η φθηνότερη εταιρεία της Ευρώπης δεν έγινε ανέκδοτο μόνο για τις επιπλέον χρεώσεις αλλά και για τις ακυρώσεις που οδήγησαν χιλιάδες νέους και χαμηλόμισθους να χάσουν τις διακοπές τους, λόγω του ότι η σύγκρουση με το προσωπικό οδηγήθηκε στα άκρα.
Η υποχώρηση της διοίκησης με την αναγνώριση των σωματείων, όσο κι αν δεν προδικάζει την άνευ όρων ικανοποίηση όλων των αιτημάτων των πιλότων ή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να αποδειχθεί μια τακτική κίνηση, είναι μια μεγάλης σημασίας νίκη. Μπορεί να σημάνει το τέλος του κύκλου που άνοιξε η επίθεση του νεοφιλελευθερισμού στα εργατικά δικαιώματα με συμβατικό (και καθόλου τυχαίο) σημείο εκκίνησης την συντριβή των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας τον Αύγουστο του 1981, όταν ο Ρέιγκαν μετά την αποτυχία της απεργίας απέλυσε 11.000 εργαζόμενους. Έτσι, έστειλε το μήνυμα της εργοδοτικής ασυδοσίας και του τέλους της εποχής των κοινωνικών συμβολαίων και συνεννοήσεων, που τελευταίος στη σειρά πήρε ο Μάικλ Ο’Λίρι. Το γεγονός ότι αυτή η εποχή ξεκινάει και μπορεί να κλείσει με την επίθεση στον κλάδο των αεροπορικών εταιρειών δε δείχνει τίποτε άλλο πέρα από την αναβαθμισμένη σημασία της βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου και της αναψυχής στον σύγχρονο καπιταλισμό.
Η επιτυχία των πιλότων της Ryanair επιβάλει την εξαγωγή ορισμένων συμπερασμάτων, με αφορμή όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν των αντιδράσεων τους, ξέροντας μάλιστα ότι είναι μια μάχη ανοιχτή σε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα.
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η ενότητα …μετράει. Οι πιλότοι απέρριψαν πολλές και καθόλου αθώες προτάσεις επιλεκτικών μισθολογικών αυξήσεων που μύριζαν εξαγορά από… χιλιάδες πόδια ψηλά. Η ενότητα που επέδειξαν ακυρώνει θεωρίες μεταμοντέρνας ή εργοδοτικής έμπνευσης που αποθεώνουν τον κατακερματισμό και την ιδιαιτερότητα του ατόμου, ειδικά σε έναν κλάδο που εύκολα υποθέτουμε ότι ουδέποτε διακρίθηκε για την αλληλεγγύη και τη συναδελφικότητα.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι ο σκοπός …κρίνει τα μέσα. Οι πιλότοι που ως αντικειμενικό σκοπό είχαν να κάμψουν την αδιαλλαξία της εργοδοσίας χρησιμοποίησαν τα αμερικανικά και γερμανικά συναφή σωματεία για να εξασφαλίσουν θεσμική κάλυψη ακόμη και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που έκρινε παράνομο τον όρο της εταιρείας να εκδικάζονται στον (όχι μόνο φορολογικό αλλά και) εργοδοτικό παράδεισο της Ιρλανδίας οι εργατικές διαφορές. Ο στόχος ήταν να υποχωρήσει η εταιρεία κι επιτεύχθηκε.
Το τρίτο και σημαντικότερο συμπέρασμα είναι πώς ακυρώθηκε ο κοινωνικός αυτοματισμός τον οποίο επιχείρησε σιωπηρά να καλλιεργήσει η εταιρεία ανακοινώνοντας το κόστος που επισείει η ικανοποίηση των αιτημάτων, το οποίο ανέρχεται ετησίως σε 100 εκ. ευρώ. Η προσπάθεια είχε την κατάληξη που της άξιζε λόγω του ότι άπαντες γνωρίζουν πώς η Ryanairδεν είναι μια συνεργατική εταιρεία, στην οποία οι εργαζόμενοι μοιράζονται ισότιμα τα κέρδη. Μεταξύ των εισιτηρίων που πληρώνουν οι επιβάτες από τη μια και των μισθών των εργαζομένων (πιλότων, πληρωμάτων καμπίνας, διοικητικών, κοκ) από την άλλη μεσολαβεί ένας …ελέφαντας που στρογγυλοκάθεται στο …πιλοτήριο και είναι οι εξωφρενικές αμοιβές των στελεχών και της διοίκησης και φυσικά τα κέρδη των μετόχων. Η αμοιβή, για παράδειγμα, του διευθύνοντα συμβούλου Ο’Λίρι άγγιζε τα 3,26 εκ. ευρώ ετησίως (με πολλούς να τον κατηγορούν ότι κρύβει ορισμένα μπόνους) και η αλαζονεία του τα ύψη, σε βαθμό να στρέφεται ευθέως εναντίον των μετόχων όποτε αμφισβητούσαν την ανάγκη να αμείβεται τόσο προκλητικά. Έχει μείνει για παράδειγμα στην επιχειρηματική ιστορία η φράση που εκστόμισε απευθυνόμενος σε διαμαρτυρόμενους μετόχους πριν ψηφίσουν την αμοιβή του: «Αν δε σας αρέσει, δε σας λέω να ψηφίσετε κατά, σας λέω να πουλήσετε τις μετοχές σας»… Κοινώς, όποιου δεν του αρέσει να φύγει!
Από την επιθετικότητα του Ο’Λίρι, ένδειξη ενός αναδυόμενου, υπερμοντέρνου καταμερισμού εξουσίας μεταξύ διοικητικών στελεχών και ιδιοκτητών, με τους τελευταίους να εκχωρούν στους πρώτους ιστορικά δικαιώματα τους, δεν είχαν γλιτώσει ούτε κυβερνήσεις μεταξύ των οποίων και η ελληνική. Αφορμή στάθηκε συνέντευξη Τύπου του ισχυρού άνδρα της Ryanairπριν ένα περίπου χρόνο όταν επέκρινε την ελληνική κυβέρνηση για τις υψηλές χρεώσεις στα αεροδρόμια.
Τέλος, η νίκη των εργαζομένων στην Ryanair έχει πολλά να πει και για την Ελλάδα, όπου το χορό της αντεργατικής επίθεσης και της συρρίκνωσης των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων σε σημείο απαγόρευσης της απεργίας από πρωτοβάθμια σωματεία, σέρνει μια κατ’ όνομα αριστερή κυβέρνηση. Κανείς δεν μπορούσε να το προβλέψει πριν λίγο καιρό αλλά είναι πραγματικό: Ο «αριστερός» Τσίπρας επιμένει εκεί που ο αδιάλλακτος Ο’Λίρι αναγκάστηκε να υποχωρήσει! Το γεγονός ότι η αλλαγή των όρων κήρυξης απεργίας τίθεται εκ μέρους του ΔΝΤ και των δανειστών (ενώ όλοι γνωρίζουν πώς είναι απαίτηση του ΣΕΒ), και δεν αποτελεί πρωτοβουλία της κυβέρνησης, δεν απαλλάσσει το ΣΥΡΙΖΑ από τις ιστορικές ευθύνες που αναλαμβάνει. Όσοι δε επικαλούνται το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει, αλλά… ας προτιμήσουν την παραίτηση!
Γιατί, αν περάσει η απαγόρευση της απεργίας τότε φαινόμενα τύπου Μάρκετ Ιν, όπου η εργοδοσία αναθέτει εργολαβία στους δολοφόνους της Χρυσής Αυγής τον ξυλοδαρμό απεργών και διαδηλωτών και σε καλοπληρωμένους δικηγόρους την ποινικοποίηση και δικαστική εξόντωση των αγωνιστών, θα πολλαπλασιαστούν. Η εργοδοτική αυθαιρεσία στους χώρους εργασίας θα γνωρίσει νέες δόξες, με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ!
Το μήνυμα των πιλότων της Ryanair, το οποίο φυσικά δεν αφορά το μαύρο μέτωπο κυβέρνησης και πιστωτών, είναι ότι η εποχή των υποχωρήσεων έκλεισε, ανήκει πλέον στο παρελθόν! Αρκεί να εξαχθούν τα αναγκαία συμπεράσματα…
