Η λέξη ερασιτέχνης έχει αρνητική σημασία. Λέμε για μια κυβέρνηση που τη θεωρούμε κακή: «Είναι ερασιτέχνες και τα θαλάσσωσαν». Και όταν η ποδοσφαιρική μας ομάδα παίζει άσχημα, λέμε: «Επαιξαν ερασιτεχνικά».
Ακόμα και στην περίπτωση που είμαστε ευνοϊκά διατεθειμένοι απέναντι στους ερασιτέχνες, π.χ. σε μια μπάντα μουσικών, αποφαινόμαστε: «Αν και ερασιτέχνες, έπαιξαν πολύ καλά».
Δηλαδή ο ερασιτεχνισμός είναι σχεδόν συνώνυμο του κακού. Κακή κυβέρνηση, κακή ποδοσφαιρική ομάδα, κακό θέαμα, όλα χαρακτηρίζονται ερασιτεχνικά σε αντιδιαστολή με τα καλά που είναι τα επαγγελματικά.
Είναι όμως έτσι; Η λέξη ερασιτέχνης είναι νεολογισμός. Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη ερασιχρήματος που σημαίνει: «Αυτός που αγαπάει τρελά και με πάθος το χρήμα». (Αλήθεια, γιατί να μην ξαναχρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο για τα Paradise Papers;)
Ερασιτέχνης λοιπόν είναι ένας τρελαμένος με την τέχνη όποιας μορφής, που δεν την εξασκεί για το χρήμα, αλλά γιατί είναι ερωτευμένος μ’ αυτήν, με άσβεστο πάθος.
Δηλαδή, είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος, που θυσιάζει τον ελεύθερο χρόνο του ή ακόμα και ώρες από τη δουλειά του για να κάνει κάτι που τον εκφράζει και να το χαρίσει στο κοινό του, εκτός εμπορικού κυκλώματος και χωρίς σκέψη κέρδους (στην ιδανική περίπτωση οι ερασιτέχνες να βγάλουν τα έξοδά τους και αν κάποιος δήμαρχος βοηθήσει).
Πόσες χιλιάδες ερασιτεχνικές ομάδες να υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα; Εχουν ποτέ καταγραφεί τα θέατρα, οι χορευτικές ομάδες ή οι μουσικές κομπανίες που υποκινούνται μόνο από το πάθος τους; Υπάρχει άραγε κάποιο Μητρώο ή κάποια Διεύθυνση Ερασιτεχνών στο ΥΠΠΟ;
Και φυσικά τα ΜΜΕ δεν ασχολούνται με τέτοιου είδους πράγματα. Ακόμα κι εμείς. Αλλά, για να ξανασκεφτούμε το ζεύγος ερασιτέχνης-επαγγελματίας. Αν επαγγελματίας είναι αυτός που πληρώνεται κανονικά και ζει από τη δουλειά του, και αν κρατήσουμε μόνο αυτό το κριτήριο, τότε θα δούμε πως αυτοί είναι ελάχιστοι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είναι και καλοί στη δουλειά τους.
Πόσοι σκυλάδες δεν έκαναν επιτυχίες με μελοποιημένες αηδίες; Στα εμπορικά θέατρα δεν έχουμε φάει μάπες; Και μπορώ να πω πως αυτό το θεατρικό είδος εμφανίζεται και στα κρατικά θέατρα και ενίοτε τιμάται και στην Επίδαυρο. Αρα πού είναι το όριο; Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει. Είναι ένας ψεύτικος διαχωρισμός. Εδώ θα τοποθετήσουμε το πρόβλημα σε μιαν άλλη βάση.
Η μήτρα της δημιουργίας είναι ο ερασιτεχνισμός. Δηλαδή, το πάθος για τη δημιουργία, που είναι η άλλη λέξη της ελευθερίας και της υπέρβασης. Οσοι είναι τυχεροί μπορούν να κάνουν το πάθος τους επάγγελμα.
Για να εξηγήσουμε το φαινόμενο του ρεμπέτικου πρέπει να βάλουμε το ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσο καλοί επώνυμοι συνθέτες (χάρη στις δισκογραφικές εταιρείες -στο δημοτικό τραγούδι οι συνθέτες είναι ανώνυμοι γιατί τότε δεν υπήρχαν εταιρείες-) και δεκάδες τραγουδιστές και τραγουδίστριες, όλοι τους μοναδικού επιπέδου;
Η απάντηση είναι απλή. Ολη η Ελλάδα τότε τραγουδούσε. Μέχρι και την πτώση της χούντας δε υπήρχε ταβέρνα που οι πελάτες της να μην τραγουδούσαν. Το ίδιο έκαναν και οι εργάτες στις οικοδομές και οι νοικοκυρές όταν έκαναν δουλειές στο σπίτι. Η Μεταπολίτευση μετέφερε αυτήν τη δημιουργία σε εξειδικευμένα μαγαζιά.
Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις ήταν το 7ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου Ιεράπετρας στην Κρήτη, όπου είχα την τύχη να βρεθώ φιλοξενούμενος και να το παρακολουθήσω.
Το εκπληκτικό σ’ αυτό το φεστιβάλ ήταν πως η διοργάνωσή του στηρίχτηκε από την ίδια την πόλη. Ξενοδόχοι, εστιάτορες, μαγαζάτορες, και περιπτεράδες ακόμα, έδωσαν την απαραίτητη υποδομή για τις επτά θεατρικές ομάδες που έπρεπε να τις κοιμίσουν και να τις ταΐσουν.
Μονάχα η Θεατρική Ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης είχε είκοσι τρία άτομα επί σκηνής. Οταν λέμε αυτοοργάνωση τι άλλο εννοούμε; Μια ολόκληρη πόλη υποστηρίζει το φεστιβάλ της. Και όλα τα εισιτήρια είχαν ξεπουληθεί πριν αρχίσουν οι παραστάσεις. Ολοι οι θίασοι ήταν υψηλού επιπέδου. Ειδικά η παράσταση του Πανεπιστημίου Κρήτης ήταν πρωτοποριακή. Σε κείμενα φοιτητών και του Ματέι Βίσνιεκ.
Εχω παρακολουθήσει παλιότερα το αντίστοιχο φεστιβάλ στην Καρδίτσα. Και εκεί η ποιότητα ήταν υψηλού επιπέδου. Και έκανα μια αμαρτωλή σκέψη. Η θεατρική κρίση που ζούμε, έχει εναλλακτική λύση τους ερασιτέχνες;
Δεν υποτιμώ τη δουλειά που κάνουν επαγγελματίες ηθοποιοί σε διάφορες πρωτοποριακές ομάδες (που και αυτοί δεν πληρώνονται). Αλλά περιορίζονται από τον αριθμό των προσώπων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν.
Μήπως ήρθε ο καιρός όλες αυτές οι ομάδες να καταγραφούν και να συντονιστούν; Αυτό κανονικά θα έπρεπε να ήταν δουλειά του ΥΠΠΟ. Αλλά εκεί τα ζώα μου αργά. Κατά κανόνα, οι κυβερνήσεις διορίζουν κάποιον πολιτικό που τους περισσεύει στο ΥΠΠΟ άσχετα αν είναι ζώο στον πολιτισμό (οι εξαιρέσεις είναι σπάνιες).
Συμπερασματικά, λοιπόν, η πρωτοβουλία για μια οργάνωση των ερασιτεχνικών θεατρικών ομάδων πρέπει να γίνει από τους ίδιους. Ισως σ’ αυτό θα μπορούσε να συμβάλει και το Κανάλι της Βουλής; Να τους δώσει στέγη.
*Πηγή: efsyn.gr
