Έτσι ύπουλα φεύγει η Coca Cola για τη Βουλγαρία…

“Ο πιο αδύναμος πρέπει να διαθέτει κάτι που να του επιτρέπει να χτυπήσει και ν΄ απειλήσει τον αντίπαλό του”

Karl von Klausewitz, Περί πολέμου

“Κάνει τέτοια πράγματα η Coca Cola;” “Κάνει και αυτά και άλλα, πολύ χειρότερα”: μια από τις πολλές στιχομυθίες που έχω με φίλους ή και αγνώστους που συναντώ σε διάφορους κοινωνικούς χώρους, όποτε η συζήτηση καταλήγει στο “Ούτε γουλιά Coca Cola…”. Συχνάκις ακούγεται και η γνωστή επωδός: “να προσέχεις”. Και οι εργαζόμενοι πρόσεχαν να είναι τυπικοί, να εργάζονται σκληρά, να μην δίνουν δικαιώματα, να φροντίζουν τις οικογένειές τους, να εργάζονται για τα κέρδη της εταιρείας “τους”, αλλά κάποιοι αποφάσισαν ότι όλα αυτά δεν αρκούν για να δικαιούται κάποιος μια θέση εργασίας και μαζί της μια θέση στην κοινωνία μας και να πορεύεται με σχετική αξιοπρέπεια στη ζωή του: ήταν εμπόδιο στα περισσότερα κέρδη τους. Αλλά η ισχυρή Coca Cola δεν “πρόσεξε καλά”: η αλαζονεία καθιστά και τον πιο ισχυρό ευάλωτο, γιατί δεν προσέχει αν, πότε και πως μπορεί να τον πλήξει ο αδύναμος. Έτσι, φτάσαμε σήμερα ο Δαυίδ να λιθοβολεί ακατάπαυστα τον σαστισμένο Γολιάθ. Και καταλήξαμε εδώ, διότι κάποιοι τυφλωμένοι από την ισχύ τους και την υποτιθέμενη παντοδυναμία τους στην αγορά, θέλησαν να εφαρμόσουν κατά γράμμα ένα σχέδιο που είχε ξεπεραστεί από την πραγματικότητα. Τώρα πρέπει να μάθουν ότι και για τους ισχυρούς υπάρχει πάντοτε μια πρώτη φορά που αναγκάζονται να σκύψουν το κεφάλι: αν το κάνουν θα φανερώσουν σύνεση και σοφία, εάν το αποφύγουν από πείσμα και εμμονή θα πρέπει να υπολογίσουν συντόμως με την απώλεια της ισχύος τους. Γιατί αποδείχτηκε ως τώρα ότι ο αδύναμος διαθέτει εκείνο το “κάτι” που “του επιτρέπει να χτυπήσει και ν΄ απειλήσει τον αντίπαλό του”. Νικητής δεν είναι πάντοτε εκείνος που επικρατεί, αλλά και εκείνος που εξέρχεται από μια αδιέξοδη σύγκρουση: η συντήρηση της ισχύος είναι πάντοτε δυσκολότερη από την απόκτησή της. Αυτά, όχι σαν εισαγωγή, αλλά κάτι σαν καλοκαιρινό δώρο για τους φανατικούς αναγνώστες μου στη λεωφόρο Κηφισίας στην Αθήνα: ναι, για αυτούς στα κεντρικά γραφεία της Coca Cola που νόμισαν ότι κανείς μαθαίνει να κολυμπάει βλέποντας σκίτσα σε πίνακες!

Στο θέμα μας τώρα: σε μια από τις “Αγωγές” (Σεπτέμβριος 2014) που έχει κάνει η Coca Cola, κατά των εργαζομένων, για να ποινικοποιήσει τον αγώνα τους, ο συντάκτης της αποκαλύπτει με εξαιρετικό κυνισμό την πολιτική των “λουκέτων” που ακολούθησε η αμερικανική πολυεθνική. Η διακοπή της λειτουργίας παραγωγικών μονάδων σε όλη τη χώρα, δε σχετίζεται με την οικονομική κρίση, αλλά αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου της Coca Cola, το οποίο είχε και εξακολουθεί να έχει ως απώτερο σκοπό του, την κατάργηση όλων των μονάδων παραγωγής στην Ελλάδα και τη μεταφορά της παραγωγής στην Βουλγαρία. Το γεγονός αυτό καταγγέλλουν από την πρώτη στιγμή οι απολυμένοι-απεργοί της Θεσσαλονίκης με διάφορους τρόπους και μαζί τους και το Κίνημα “Ούτε γουλιά Coca Cola μέχρι να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο”.

Δεν είναι η κρίση που προκάλεσε αυτόν τον σχεδιασμό, αλλά η επιθυμία για μεγιστοποίηση του κέρδους. Η Coca Cola μετά τη συμμετοχή στην λεηλασία των δανεικών με τα οποία πραγματοποιήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες – η ανάμιξή της ήταν κάτι παραπάνω από έντονη στην όλη διαδικασία και στην εκμετάλλευση της συγκεκριμένης ευκαιρίας – θέλησε να κάνει το επόμενο βήμα και να μετατρέψει την Ελλάδα σε αποικία κατανάλωσης των προϊόντων της. Από τη μία το πρακτικό μονοπώλιο που ασκούσε στην ελληνική αγορά, από την άλλη το ενδεχόμενο να έρχονται όλα τα προϊόντα από το εξωτερικό και, κυρίως, από τη γειτονική Βουλγαρία, μπορούσαν να κάνουν αυτό το επιχειρηματικό όραμα των golden boys της πολυεθνικής πραγματικότητα.

Το σχέδιο περιλάμβανε μεταφορά του SAP (υπηρεσίες λογισμικού) στην Σόφια, κάτι που στο μεταξύ έχει πραγματοποιηθεί, και παραγωγή όλων των αναψυκτικών και των χυμών της εταιρίας στη γειτονική χώρα. Το σχέδιο αυτό εκπονήθηκε μετά το πρώτο κύμα των “λουκέτων” στον ελλαδικό χώρο. Σε εκείνη την πρώτη φάση έκλεισαν οι παραγωγικές μονάδες στην Κέρκυρα, το Μεσολόγγι, τη Ρόδο, την Αθήνα, αργότερα θα ακολουθούσαν οι εναπομείνασες. Στην “Αγωγή” που αναφέραμε παρατίθεται το ιστορικό της διακοπής λειτουργίας των εργοστασίων στην πρώτο και δεύτερο κύμα των “λουκέτων” και, μάλιστα, με λιτό τρόπο: “Παλαιότερα, διατηρούσαμε μερικότερες μονάδες παραγωγής και στη Θεσσαλονίκη, στο Μεσολόγγι, την Κέρκυρα, τη Ρόδο, την Αθήνα και στην Πάτρα. Την παραγωγική δραστηριότητά στα εργοστάσια μας αυτά διακόψαμε διαδοχικά στο διάστημα από το 2006 μέχρι το 2012 στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης της οικονομοτεχικής δομής και της παραγωγής της εταιρείας μας, η οποία επικεντρώθηκε έκτοτε στα εργοστάσια παραγωγής μας στο Σχηματάρι, το Βόλο και το Ηράκλειο Κρήτης, καθώς και στο εργοστάσιό μας, το οποίο παράγει αποκλειστικά τα νερά “ΑΥΡΑ””. Αυτά τον Σεπτέμβριου του 1014 στην αγωγή κατά των απεργών. Όταν η πολυεθνική διέκοψε την παραγωγική διαδικασία στην Θεσσαλονίκη, προφασίστηκε, μεταξύ άλλων, την παλαιότητα του εξοπλισμού του εργοστασίου. Στην κείμενο της “Αγωγής” διαβάζουμε ότι ο όγκος της παραγωγής, μετά το κλείσιμο του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης “μεταφέρθηκε στα πλήρως αναβαθμισμένα και τεχνολογικά εκσυγχρονισμένα εργοστάσιά μας του Βόλου και του Σχηματαρίου”. (Σεπτέμβριος 2014). Ένα χρόνο αργότερα η Coca Cola “σφράγισε” και το “εκσυγχρονισμένο” εργοστάσιο του Βόλου, αποδεικνύοντας ότι άλλοι ήσαν οι λόγοι του “λουκέτου” στην Θεσσαλονίκη και πως η πολυεθνική εταιρία είχε μακροπρόθεσμη στόχευση. Και αυτή ήταν η μεταφορά της παραγωγικής διαδικασίας καθ΄ ολοκληρίαν από την Ελλάδα στην Βουλγαρία. Την ίδια περίοδο πλημμύριζε η αγορά της Βόρειας Ελλάδας με προϊόντα της Coca Cola από την γειτονική χώρα με εκείνη την ιδιάζουσα γεύση λόγω της διαφορετικής ποιότητος νερού.

Το σοκ της τοπικής κοινωνίας καταγράφηκε και στον τύπο της Μαγνησίας. Η εφημερίδα “Ταχυδρόμος” κυκλοφόρησε, την Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2015 , με πρωτοσέλιδο θέμα το κλείσιμο του εργοστασίου: “Φεύγει η Coca Cola από το Βόλο”, ήταν ο κύριος τίτλος της, ενώ στο σχετικό κεντρικό ρεπορτάζ δεν έλειπε η αναφορά στη συμβολή του συγκεκριμένου εργοστασίου στην τοπική οικονομία: “Το πλήγμα για την τοπική οικονομία και την απασχόληση είναι πολύ μεγάλο καθώς η συγκεκριμένη βιομηχανία είχε ένα σημαντικό κύκλο εργασιών στην Μαγνησία”. Και το εργοστάσιο του Βόλου ήταν από καιρό προγραμμένο, αλλά οι κινητοποιήσεις των απολυμένων-απεργών της Θεσσαλονίκης και του Κινήματος “Ούτε γουλιά…”, ανέστειλαν την υλοποίηση της απόφασης της διεύθυνσης της Coca Cola να το κλείσει από τις αρχές του 2014.

Στο μεταξύ η διεύθυνση της πολυεθνικής “ξεφούρνισε” τώρα την ιστορία με το λεγόμενο mega plant – ο αγγλικός όρος ακούστηκε έντονα μετά και το κλείσιμο του εργοστασίου του Βόλου – δηλαδή τη συγκέντρωση όλων των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε μια και μόνο μονάδα. Άλλη μια απάτη, εφόσον εξακολουθεί να κρατάει σε κατάσταση “λανθάνουσας λειτουργίας” το εργοστάσιο του Ηρακλείου, το οποίο, όμως, είχε κλείσει και αυτό για ένα κάποιο χρονικό διάστημα. Αλλά και τούτο είναι προγραμμένο, όπως και τα υπόλοιπα οκτώ (8) εργοστάσια: Κέρκυρα, Μεσολόγγι, Ρόδος, Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Μάλια Κρήτης (οι απεργοί σφάλλουν όταν αναφέρονται σε επτά κλειστά εργοστάσια, αλλά δικαιολογούνται διότι η Coca Cola κατόρθωσε να κλείσει το εργοστάσιο παραγωγής νερού ΛΥΤΤΟΣ στην Κρήτη και να μην το πάρει είδηση ολόκληρη η Ελλάδα). Και δεν είναι μόνο το εργοστάσιο του Ηρακλείου που έχει προγραφεί, αλλά και το περίφημο mega plant του Σχηματαρίου θα έχει την ίδια τύχη.

Ο σχεδιασμός της μεταφοράς της συνολικής παραγωγικής δραστηριότητας στην Βουλγαρία αποκαλύφθηκε, σε ανύποπτο χρόνο, από την ίδια την Coca Cola, μέσω ενός δημοσιεύματος στην εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ”, που φέρει ολοκάθαρα τη σφραγίδα των σχεδιαστών της πολιτικής της αμερικανικής εταιρίας. Το δημοσίευμα, δύσκολα θα μπορούσε να το ονοματίσει κανείς, ρεπορτάζ, υπογράφει ο συνεργάτης της αθηναϊκής εφημερίδας Χρήστος Κορφιάτης, αλλά φέρει τα χαρακτηριστικά των κειμένων που προωθεί στη δημοσιότητα το σύστημα Coca Cola. Εδώ δημοσιοποιούνται οι σκέψεις για μεταφορά της παραγωγικής δραστηριότητας από την Ελλάδα στην Βουλγαρία.

Δημοσιοποιείται ο σχεδιασμός για τα επόμενα έτη: “Μερικοί υποθέτουν ότι σε τρία-πέντε χρόνια, αν όχι νωρίτερα, η Coca Cola 3 Ε θα βάλει λουκέτο στο εργοστάσιο που διαθέτει στη Θεσσαλονίκη και ίσως και σ΄ αυτό που διατηρεί στην Πάτρα, εισάγοντας αναψυκτικά από τα εργοστάσια που αναπτύσσει στην Βουλγαρία και προχωρώντας σε ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση του διεσπαρμένου σήμερα σε έξι πόλεις εκτεταμένου ελληνικού παραγωγικού δυναμικού της”.

Η φράση αυτή, η οποία περιγράφει όλο το μετέπειτα πρόγραμμα της Coca Cola, συμπεριλαμβάνεται σε ένα κείμενο το οποίο αφορά στην νέα επένδυση της πολυεθνικής στην Κρήτη. Και, φυσικά, σύμφωνα με την πάγια πρακτική του εργαστηρίου προπαγάνδας της Coca Cola, στο ίδιο άρθρο υπάρχει διάψευση, ότι υφίσταται σχέδιο για να κλείσουν τα εργοστάσια στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα: “Οι υποθέσεις για το μέλλον των μονάδων στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα θεωρούνται “εκτός τόπου και χρόνου” και διαψεύδονται ως “παντελώς αστήρικτες”” – σύμφωνα με δηλώσεις στελέχους της Coca Cola. Μόνοι τους προέβαιναν σε δηλώσεις και μόνοι τους διέψευδαν τις πραγματικές προθέσεις τους: με αυτόν τον τρόπο ενημερώνονταν οι “υποψιασμένοι”, αυτοί που διαβάζουν και εκείνα που κρύβονται πίσω από τις γραμμές, και εφησύχαζαν όσοι θα είχαν λόγους να ανησυχήσουν, δηλαδή οι εργαζόμενοι, οι τοπικές κοινωνίες, οι τοπικοί επιχειρηματίες και ο πολιτικός κόσμος της χώρας.

Το εργοστάσιο, που άνοιξε στο Ηράκλειο, το Δεκέμβριου του 2006, ήλθε να δώσει το σύνθημα του εφησυχασμού και της επιστροφής στην κανονικότητα: όποιος επενδύει, δεν είναι δυνατόν να θέλει να εγκαταλείψει τη χώρα – κάτι τέτοιο σκέφτηκαν και οι εργαζόμενοι στην Θεσσαλονίκη, όταν είδαν φθινοπωριάτικα να στήνει η διεύθυνση της επιχείρησης μια νέα γραμμή στο εργοστάσιο στη Θέρμη, αλλά σε λιγότερο από τέσσερις μήνες αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για τέχνασμα παραπλάνησης. Όλες οι καλοπροαίρετες και αφελείς, ενίοτε, ερμηνείες περί καλών προθέσεων της επιχείρησης κατέρρευσαν μαζί με την ανακοίνωση για διακοπή της παραγωγής στην Θεσσαλονίκη. Αυτό τον σκοπό του εφησυχασμού της κοινής γνώμης στην Ελλάδα είχε το “άνοιγμα” του εργοστασίου στο Ηράκλειο. Ο Χρήστος Κορφιάτης μεταφέρει πιστά την θέληση της Coca Cola να καθησυχάσει διάφορες ανησυχίες στην ελληνική κοινωνία από τα αλλεπάλληλα “λουκέτα” στις παραγωγικές μονάδες της Coca Cola: “Η παραγωγική αποεπένδυση επί ελληνικού εδάφους όσον αφορά τον αριθμό των διαθέσιμων εργοστασίων σε αυτή τη φάση τουλάχιστον τερματίστηκε, καθώς η νέα επένδυση που ολοκληρώθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο σηματοδοτεί μια νέα φάση”.

Στην πραγματικότητα δε σηματοδοτούσε μια νέα φάση, αλλά ήταν μια ανάπαυλα και για τους σχεδιαστές της Coca Cola και για να δοθεί κάποιος χρόνος για να ξεπεραστούν τα αλλεπάλληλα σοκ της κοινής γνώμης: απαιτούνταν και ένα στοιχείο κοινωνικού μιθριδατισμού για να μπορέσουν να επιβληθούν καλύτερα τα σχέδια των golden boys της Coca Cola. Εκείνο, ωστόσο, από το οποίο φαίνεται πως υπάρχει προγραμματικό σχέδιο για το κλείσιμο όλων των εργοστασίων, είναι η αποστροφή “σε αυτή τη φάση τουλάχιστον…”, που δείχνει ότι υπάρχουν και άλλες φάσεις ενός κάποιου σχεδίου.

Όσο, όμως, είναι σε έξαρση το Κίνημα “Ούτε γουλιά Coca Cola…” και όσο διεκδικούν οι εργαζόμενοι την επαναλειτουργία του εργοστασίου της Θεσσαλονίκης, τα σχέδια της πολυεθνικής θα μένουν μετέωρα… εν τω μεταξύ θα μετακομίζουν τα μερίδια της αγοράς των αναψυκτικών προς την Πάτρα, την Ορεστιάδα, τα Ιωάννινα, τα Χανιά…

Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”