Σε πολλές πόλεις της Πορτογαλίας επικράτησαν σοβαρές αναταράξεις της “κανονικότητας” , καθώς δεκάδες αεροπορικά δρομολόγια και σιδηροδρομικές συνδέσεις ακυρώθηκαν, σχολεία δεν λειτούργησαν και χειρουργεία μετατέθηκαν. Αιτία ήταν η γενική απεργία που κήρυξαν οι δύο μεγαλύτερες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες, αντιδρώντας στο νέο, εκτεταμένο πακέτο μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας.
Οι δημόσιες συγκοινωνίες υπολειτούργησαν , ενώ σε αρκετές περιοχές η αποκομιδή απορριμμάτων σταμάτησε από χθές το πρωί.
Η απεργία δεν περιορίστηκε στον δημόσιο τομέα. Στο μεγαλύτερο βιομηχανικό συγκρότημα της χώρας, το εργοστάσιο Autoeuropa της Volkswagen, σχεδόν 1.000 εργαζόμενοι τάχθηκαν ομόφωνα υπέρ της συμμετοχής. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος των εργαζομένων
«κανένας εργαζόμενος στη χώρα δεν μένει ανεπηρέαστος από τις αρνητικές συνέπειες αυτής της μεταρρύθμισης» και τόνισε ότι απαιτείται «ισχυρή και συλλογική απάντηση».
Η τελευταία φορά που οι συνδικαλιστικές ενώσεις των εργαζομένων είχαν κινηθεί από κοινού ήταν το 2013, εν μέσω της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, όταν η «τρόικα» είχε απαιτήσει μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις για τη διάσωση της χώρας.
Δώδεκα χρόνια αργότερα, παρότι η Πορτογαλία εμφανίζει το ταχύτερο αναπτυξιακό ρυθμό στην ευρωζώνη, ο πρωθυπουργός Λουίς Μαυροβούνιο θεωρεί ότι απαιτούνται βαθιές αλλαγές ώστε να αντιμετωπιστούν «αγκυλώσεις» της αγοράς εργασίας και να ενισχυθεί τόσο η επιχειρηματική κερδοφορία όσο και το επίπεδο αμοιβών.
Την παραμονή της απεργίας υπογράμμισε ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω στην επιδίωξή του η χώρα «να βρίσκεται στην αιχμή της Ευρώπης». Ωστόσο, η ένταση της κοινωνικής δυσαρέσκειας φαίνεται να τον αιφνιδίασε.
Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός προσπάθησε να προσαρμόσει ορισμένες από τις προτάσεις έπειτα από διαβουλεύσεις με τα συνδικάτα, οι αλλαγές κρίθηκαν ανεπαρκείς.
Το πακέτο περιλαμβάνει πάνω από 100 μέτρα, με ορισμένα να θεωρούνται ιδιαίτερα αμφιλεγόμενα:
– δυνατότητα πολυετούς παράτασης συμβάσεων ορισμένου χρόνου,
– κατάργηση της απαγόρευσης απόλυσης και έμμεσης επαναπρόσληψης μέσω εταιρειών outsourcing,
– κατάργηση της υποχρέωσης επαναφοράς εργαζομένων που απολύθηκαν αδικαιολόγητα.
Οι νέοι γύρω στα 20 θεωρούνται οι πλέον εκτεθειμένοι στις επιπτώσεις των αλλαγών, με τις απόψεις τους να διίστανται.
Οι μεγαλύτερες συνδικαλιστικές οργανώσεις ασκούν έντονη κριτική στο νομοσχέδιο χαρακτηρίζοντάς το ως «πλήγμα στα εργασιακά δικαιώματα, ιδιαίτερα των γυναικών και των νέων» αλλά και «αποκομμένο από την πραγματικότητα».
Παράλληλα, προβάλλονται φόβοι ότι η κυβέρνηση θέλει να αναθεωρήσει το Σύνταγμα του 1976, αποδυναμώνοντας ορισμένες από τις πιο ισχυρές εγγυήσεις εργασιακών δικαιωμάτων στην Ευρώπη. Το ζήτημα έχει ήδη εισέλθει δυναμικά στην προεκλογική συζήτηση ενόψει των προεδρικών εκλογών του Ιανουαρίου, με υποψηφίους να υποστηρίζουν ότι το νομοσχέδιο ενδέχεται να παραβιάζει το Σύνταγμα.
Στο ημιπροεδρικό σύστημα της Πορτογαλίας, ο πρόεδρος έχει την εξουσία να ζητήσει από το Συνταγματικό Δικαστήριο να εξετάσει τη συνταγματικότητα ενός νομοσχεδίου ή ακόμη και να ασκήσει βέτο, το οποίο μπορεί μεν να ανατραπεί από τη Βουλή, αλλά καθυστερεί σημαντικά την εφαρμογή των μέτρων. Τυχόν τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να εντείνει τις ανησυχίες της κοινής γνώμης για τον βαθμό ριζοσπαστισμού της κυβερνητικής πρωτοβουλίας, ιδίως επειδή οι μεταρρυθμίσεις δεν περιλαμβάνονταν στο προεκλογικό πρόγραμμα.