Δεν αφορά μόνο την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας ή την επέκταση του ΝΑΤΟ, αλλά συνολικά την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας ασφάλειας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι τελευταίες θέσεις και δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump για την Ουκρανία και τη Ρωσία εισάγουν μία νέα ασταθή δυναμική — που θα μπορούσε είτε να φέρει πιο κοντά μια διαπραγματευτική λύση είτε να οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση.
Η διαφορά έγκειται στο αν ο Trump κατανοεί πραγματικά τη φύση του «συμβιβασμού» με τη Ρωσία ή αν συγχέει τις παραχωρήσεις με τη διαπραγματευτική ισχύ.
Στον πυρήνα της υπόθεσης βρίσκεται η στρατηγική στάση του Vladimir Putin.
Παρά τη φήμη του στη Δύση ως «αδιάλλακτου», έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι μπορεί να αποδεχθεί ισορροπημένους συμβιβασμούς.
Ωστόσο, είναι εξίσου ξεκάθαρος ότι δεν θα δεχτεί παραχωρήσεις που θα υπονόμευαν μακροπρόθεσμα την ασφάλεια της Ρωσίας.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Trump, σε συνδυασμό με τις πολιτικές κατευθύνσεις που του αποδίδονται τον Αύγουστο, δείχνουν ότι μπορεί να υπερεκτιμά την ικανότητά του να πιέσει τη Μόσχα σε αποδοχή όρων που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τον λόγο που ξεκίνησε η ειδική στρατιωτική επιχείρηση.
Αν αυτή η προσέγγιση δεν αλλάξει, η κλιμάκωση δεν είναι απλώς πιθανή, αλλά αναπόφευκτη.
Οι εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία: Ο πυρήνας της σύγκρουσης Το μεγαλύτερο εμπόδιο σε μια πολιτική λύση είναι το ζήτημα των δυτικών εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία.
Για τη Μόσχα, αυτό είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας.
Η Ρωσία ξεκίνησε την επιχείρηση τον Φεβρουάριο του 2022, ανταποκρινόμενη σε αυτό που θεωρούσε ως αφόρητη αύξηση των απειλών που απορρέουν από το ΝΑΤΟ μέσω της Ουκρανίας.
Μία μεταπολεμική διευθέτηση που θα αφήνει την Ουκρανία ισχυρότερη, καλύτερα εξοπλισμένη και με Νατοϊκή εκπαίδευση — πιθανώς με δυτικά στρατεύματα και αεροπορική υποστήριξη στο έδαφός της — θα ήταν, από ρωσική σκοπιά, χειρότερη από την κατάσταση πριν το 2022.
Παρά ταύτα, οι τελευταίες δηλώσεις και τα δημοσιεύματα γύρω από την πολιτική του Trump φαίνεται να προωθούν ακριβώς ένα τέτοιο σενάριο.
Οι κινήσεις που του αποδίδονται υποδηλώνουν μια μεταπολεμική Ουκρανία βαθιά στρατιωτικοποιημένη, πλήρως εξαρτημένη από δυτικά οπλικά συστήματα και παραμένοντας προωθημένο φυλάκιο της Δύσης στα ρωσικά σύνορα.
Κινήσεις κλιμάκωσης
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα από τον Αύγουστο 2025:
• 18 Αυγούστου: Η Ουκρανία φέρεται να πρόσφερε στον Trump συμφωνία όπλων 100 δισ. δολαρίων με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας.
• 23 Αυγούστου: Το Πεντάγωνο μπλόκαρε αθόρυβα ουκρανικές επιθέσεις με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς σε αναγνωρισμένο ρωσικό έδαφος.
• 25 Αυγούστου: Ο Trump δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν σταματήσει να «χρηματοδοτούν» την Ουκρανία.
• 25 Αυγούστου: Πρόσθεσε ότι η Ουάσινγκτον δεν θα παίξει κεντρικό ρόλο στις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας.
• 26 Αυγούστου: Δημοσιεύματα ανέφεραν ότι οι ΗΠΑ ίσως προσφέρουν αεροπορική και πληροφοριακή υποστήριξη σε ευρωπαϊκή δύναμη που θα αναπτυχθεί στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο.
Αν αναλυθούν συνολικά, αυτά τα γεγονότα δείχνουν μια στρατηγική μετακύλισης του βάρους της άμυνας της Ουκρανίας στην Ευρώπη, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν έμμεσα εμπλεκόμενες μέσω πωλήσεων όπλων, πληροφοριών και υποστήριξης logistics επισημαίνει ο γεωπολιτικός αναλυτής Andrew Korybko.
Έτσι, ο Trump μπορεί να ισχυρίζεται στο εσωτερικό ότι «τερματίζει τις αιώνιες πολεμικές περιπέτειες της Αμερικής» ενώ στην πραγματικότητα διατηρεί την Ουκρανία στρατιωτικά στηριγμένη στη Δύση.
Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία – Τα συμπεράσματα από την πολιτική Trump
Οι ευρύτερες συνέπειες αυτής της πολιτικής συνοψίζονται ως εξής:
1. Έμμεσος εξοπλισμός μέσω ΝΑΤΟ: Η Ουκρανία επιδιώκει να διατηρήσει ροή σύγχρονων όπλων με τη μεσολάβηση του ΝΑΤΟ, υπό την ανοχή Trump.
2. Περιορισμοί σε άμεσες επιθέσεις: Αποκλείονται οι επιθέσεις στο αναγνωρισμένο ρωσικό έδαφος, αλλά εγκρίνονται χιλιάδες προηγμένοι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς που ενισχύουν τις ουκρανικές δυνατότητες.
3. Ένα νέο μοντέλο πολιτικής: Ο Trump μεταβαίνει από «ανοικτές επιταγές» βοήθειας σε πιο δομημένες συμφωνίες όπλων.
4. Περιορισμένη αμερικανική εμπλοκή: Δηλώνει απροθυμία για βαθύτερη στρατιωτική δέσμευση των ΗΠΑ.
5. Ευρωπαϊκός ο πόλεμος: Οι ΗΠΑ μπορεί να συνεχίσουν να παρέχουν πληροφορίες, αεράμυνα και υποστήριξη logistics σε ευρωπαϊκές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Με αυτή την προσέγγιση, ο Trump διατηρεί το αφήγημά του για «αποδέσμευση» της Αμερικής, αλλά στην ουσία εδραιώνει την Ουκρανία στη δυτική σφαίρα ασφαλείας.
Από ρωσική σκοπιά, αυτή η εικόνα παραμένει απαράδεκτη.
Ρωσική οπτική
Για τη Μόσχα, οι ανησυχίες είναι ξεκάθαρες:
1. Συνεχής ροή Νατοϊκών όπλων: Οποιαδήποτε ροή όπλων είναι απαράδεκτη.
2. Σύγχρονα επιθετικά συστήματα: Όπλα τελευταίας τεχνολογίας καθιστούν την απειλή σοβαρότερη από την προ του 2022 κατάσταση.
3. Η στάση Trump: Η υπερηφάνειά του για αυτή την πολιτική δείχνει ότι δύσκολα θα την αλλάξει.
4. Μειωμένη αμερικανική εμπλοκή: Εκτιμάται θετικά, εφόσον σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση.
5. Παρουσία δυτικών στρατευμάτων: Η εγκατάσταση τους στην Ουκρανία θεωρείται «κόκκινη γραμμή».
Έτσι, το μήλο της έριδος είναι αφενός η συνέχιση του εξοπλισμού της Ουκρανίας με προηγμένα όπλα και αφετέρου η πιθανότητα ανάπτυξης δυτικών στρατευμάτων στο έδαφός της.
Οι απειλές που απορρέουν από το ΝΑΤΟ και ο κίνδυνος τρομερής κλιμάκωσης
Ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο σενάριο είναι αυτό που περιγράφεται ως «πολυεπίπεδη αρχιτεκτονική ασφαλείας» εντός Ουκρανίας: Ουκρανικά στρατεύματα στην πρώτη γραμμή, ουδέτερες ειρηνευτικές δυνάμεις σε ζώνες ασφαλείας και δυτικά στρατεύματα στο πίσω μέτωπο, με αμερικανική υποστήριξη σε πληροφορίες, logistics και πιθανώς επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων.
Από ρωσική οπτική, ένα τέτοιο καθεστώς δημιουργεί πρωτοφανή απειλή.
Σε αντίθεση με την κατάσταση πριν το 2022, η Ουκρανία δεν θα είναι απλώς οπλισμένη αλλά και εν μέρει προστατευμένη από δυτικά στρατεύματα.
O κίνδυνος άμεσης σύγκρουσης Ρωσίας – ΝΑΤΟ, είτε σκόπιμα είτε από πρόκληση του Κιέβου, θα αυξηθεί δραματικά.
Τι σημαίνει η πρόταση για αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή «Ανατολικά του Δνείπερου»
Μία πιθανή διέξοδος βρίσκεται στην πρόταση για αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή Ανατολικά του Δνείπερου (TDR).
Η ιδέα προβλέπει πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της ανατολικής Ουκρανίας υπό έλεγχο μη δυτικών ειρηνευτικών δυνάμεων, με ελάχιστη ουκρανική παρουσία.
Ένα τέτοιο σχήμα θα μπορούσε να ικανοποιήσει την απαίτηση της Ρωσίας για ασφάλεια, ενώ ταυτόχρονα να επιτρέψει στην Ουκρανία να διατηρήσει κυριαρχία δυτικά του Δνείπερου.
Η Ρωσία ίσως δεχθεί ουκρανικά στρατεύματα εκπαιδευμένα από το ΝΑΤΟ εκεί, αλλά όχι δυτικές δυνάμεις ή ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. Μείωση της αμερικανικής παρουσίας στην Ευρώπη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντάλλαγμα.
Δρόμος προς την κόλαση – Πόλεμος στην Ουκρανία έως το καλοκαίρι του 2026 – Πιο πιθανή παρά ποτέ η άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ
Το ζήτημα περιπλέκεται από τη σκληρή ρητορική του Trump.
Μετά τη σύνοδο κορυφής του Λευκού Οίκου για τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας, κατηγόρησε τον Αμερικανό πρώην πρόεδρο Joe Biden επειδή δεν επέτρεψε ουκρανικές επιθέσεις σε ρωσικό έδαφος. Απειλεί μάλιστα με «οικονομικό πόλεμο», αν ο Putin δεν υποχωρήσει.
Αυτή η στάση εντάσσεται σε μια δυτική στρατηγική πίεσης που στοχεύει στο να φανεί η Ρωσία αδιάλλακτη, ώστε να δικαιολογηθεί κλιμάκωση.
Για τα «γεράκια» της Ουάσινγκτον, των Βρυξελλών και του Κιέβου, όπως ο Lindsey Graham αυτό είναι το προτιμητέο σενάριο.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπαίνει σε καθοριστική φάση.
Η προσέγγιση Trump, όπως διαμορφώνεται τώρα, κινδυνεύει να ωθήσει τον Putin σε αδιέξοδο, απαιτώντας μονομερείς παραχωρήσεις αντί για αμοιβαία αποδεκτούς συμβιβασμούς.
Αν ο Trump επιμείνει σε μια Ουκρανία πιο στρατιωτικοποιημένη από πριν, με δυτικά στρατεύματα και αεροπορική κάλυψη στο έδαφός της, η Ρωσία δύσκολα θα αποδεχτεί. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ένας «παγωμένος» πόλεμος με συνεχή κίνδυνο μετατροπής του σε άμεση σύγκρουση μεταξύ ΝΑΤΟ – Ρωσίας.
Εναλλακτικά, υπάρχει μια στενή διέξοδος: παραχωρήσεις εδαφών από την Ουκρανία, αποστρατιωτικοποίηση της TDR υπό ουδέτερη ειρηνευτική δύναμη και ουσιαστική μείωση των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Μόνο έτσι ίσως αποφευχθεί η καταστροφική κλιμάκωση.
Προς το παρόν, όμως, ο Trump φαίνεται να επενδύει περισσότερο στη ρητορική παρά στη ρεαλιστική διπλωματία.
Παίζει με την τύχη του απέναντι στον Putin, ο οποίος είναι ανοιχτός σε συμβιβασμούς αλλά όχι σε παραχωρήσεις που υπονομεύουν τη ρωσική ασφάλεια.
Αν αυτή η προσέγγιση δεν αλλάξει, ο κόσμος θα πρέπει να προετοιμάζεται για το επόμενο, πιθανώς πιο επικίνδυνο, στάδιο του πολέμου στην Ουκρανία.
