Πριν από δύο εβδομάδες το Documento αποκάλυψε ότι σχεδόν 500 από τα 660 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης για έργα πυροπροστασίας και ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας μένουν ανεκμετάλλευτα αφήνοντας τη χώρα αθωράκιστη. Δεν ήταν υποθέσεις ή εκτιμήσεις, δεν ήταν «προφητεία».
Ηταν επίσημοι αριθμοί και μόνο η αρχή. Σήμερα η ίδια η πραγματικότητα έρχεται να επιβεβαιώσει εκείνη την αποκάλυψη του Documento με τον πιο σκληρό τρόπο: σε μόλις 48 ώρες οι φλόγες κατάπιαν 100.000 στρέμματα, ενώ κρίσιμα έργα παραμένουν στα… χαρτιά.
Στο σημερινό φύλλο το Documento αποκαλύπτει τι συμβαίνει και με το ΕΣΠΑ 2021-2027: από τα 630.245.428,16 ευρώ του προγράμματος για δράσεις πρόληψης, πυροπροστασίας και εκσυγχρονισμού της πολιτικής προστασίας είχαν πληρωθεί μόλις 21 εκατ. έως το τέλος του 2024 και προβλέπονται άλλα 16,4 εκατ. για το 2025. Δηλαδή, απορρόφηση γύρω στο 6%. Αν ενώσουμε τα ποσά Ταμείου Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ, μιλάμε για λιγότερο από το ένα πέμπτο του 1,29 δισ. ευρώ που έχει ήδη στη διάθεσή της η Ελλάδα για να προστατεύσει ζωές, περιουσίες και δάση.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, την ίδια ώρα που εκατοντάδες εκατομμύρια λιμνάζουν, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας σε χρόνο dt αποφάσισε τον Ιούλιο του 2025 να δώσει 26 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ στα ΜΜΕ, με πρόσχημα την «ενημέρωση» των πολιτών, δηλαδή τη βιτρίνα εντυπώσεων.
Και δεν σταματάμε εδώ: καταγράφουμε τη βοήθεια που έλαβε η χώρα και από άλλους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, όπως ο rescEU, αλλά και τα δάνεια-μαμούθ 595 εκατ. ευρώ που έδωσε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για εξοπλισμό και υποδομές στην κυβέρνηση.
Την ίδια ώρα ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης σε επίσημη ενημέρωση στις 14/8/2025 δήλωσε ότι «τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί δράσεις ύψους 600 εκατ. ευρώ μέσω των AntiNero. Μόνο για το 2025 έχουν προκηρυχθεί έργα ύψους 210 εκατ. για παρεμβάσεις σε 240.000 στρέμματα δασικής γης». Πρόκειται για υπουργικές δηλώσεις που μπερδεύουν τις δεσμεύσεις (ποσά σε προγράμματα ή προκηρύξεις) με την πραγματική απορρόφηση (ποσά που έχουν πληρωθεί και υλοποιηθεί).
Οι εξαγγελίες λοιπόν δεν συναντούν την πραγματικότητα και οι αριθμοί που υπογράφει το ίδιο το κράτος το αποδεικνύουν με κάθε τρόπο.
Η αποκάλυψη για το Ταμείο Ανάκαμψης
Πριν από δύο εβδομάδες το Documento αποκάλυψε ότι από τα 660 εκατομμύρια ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, που έχουν δοθεί στην Ελλάδα για έργα πυροπροστασίας και ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας, παραμένουν αναξιοποίητα σχεδόν 500 εκατομμύρια. Η συνέχεια της έρευνάς μας στη Διαύγεια αποκαλύπτει το πραγματικό, ακόμη μεγαλύτερο, μέγεθος της αδράνειας. Πιο συγκεκριμένα:
Στις 29 Ιανουαρίου 2025 αναρτήθηκε η συγκεντρωτική λίστα με 26 έργα ενταγμένα στους πυλώνες «Πράσινη μετάβαση» και «Ιδιωτικές επενδύσεις και θεσμικός μετασχηματισμός», τα οποία χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης για το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Τα έργα αφορούν κυρίως την ενίσχυση πυροσβεστικών σταθμών και σωμάτων ασφαλείας, με συνολικό προϋπολογισμό 660.003.064,09 ευρώ. Πρόκειται για παρεμβάσεις που στα χαρτιά θα μπορούσαν να θωρακίσουν αντιπυρικά τη χώρα, καθώς η πλειονότητά τους σχετίζεται άμεσα με την πυροπροστασία.
Ο κατάλογος των 26 χρηματοδοτούμενων έργων δείχνει ότι μέχρι το τέλος του 2024 είχαν εκταμιευτεί μόλις 57,8 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για το 2025 έχουν προβλεφθεί ακόμη 84,6 εκατομμύρια – λιγότερο από το 20% του συνολικού προϋπολογισμού.
Μιλάμε για κρίσιμες παρεμβάσεις –αγορά πυροσβεστικών οχημάτων, εκσυγχρονισμό αεροσκαφών τύπου Canadair, προμήθεια αμφίβιων πυροσβεστικών αεροπλάνων, εγκατάσταση μετεωρολογικών σταθμών– που όμως μένουν στα χαρτιά. Ακόμη χειρότερα, σχεδόν το σύνολο των κονδυλίων του 2025 έχει προβλεφθεί μόνο για το πρώτο τρίμηνο, αφήνοντας το υπόλοιπο έτος στον… αυτόματο πιλότο.
Κάποια από τα σημαντικά έργα είναι τα παρακάτω:
SUB3: «Προμήθεια πτυσσόμενων μεταφερόμενων γεφυρών για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών» συνολικού ύψους 15.500.000 ευρώ. Πρόκειται για έργο ενταγμένο από το 2022 στο Ταμείο Ανάκαμψης. Δεν υπήρξε καμία δαπάνη για το έργο έως το 2024 και καμία δαπάνη δεν προβλέπεται για το 2025. Υποέργο 1: «Αγορά μηχανών πυρόσβεσης και άλλων οχημάτων απόκρισης για το Πυροσβεστικό Σώμα» συνολικού ύψους 80.589.998,45. Πρόκειται για έργο ενταγμένο από το 2022 στο Ταμείο Ανάκαμψης. Μέχρι το 2024 είχαν πληρωθεί μόλις 8.688.150,00 ευρώ, ενώ για το 2025 έχουν προγραμματιστεί πιστώσεις 6.519.691,60 ευρώ για το α΄ τρίμηνο.
Υποέργο 6: «Προμήθεια έντεκα (11) αμφιβίων μονοκινητήριων αεροσκαφών πυρόσβεσης για τα νησιωτικά συμπλέγματα» συνολικού ύψους 78.331.800 ευρώ. Πρόκειται για έργο ενταγμένο από το 2022 στο Ταμείο Ανάκαμψης. Δεν υπήρξε καμία δαπάνη για το έργο έως το 2024 και για το 2025 προβλέπεται πίστωση μόλις 224.829,15 για το α΄ τρίμηνο. Και όλη αυτή η αδράνεια κυριαρχεί, ενώ η Ελλάδα μόνο το 2023 και το 2024 μέτρησε πάνω από 2 εκατομμύρια καμένα στρέμματα. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που προορίζονται για πυροπροστασία μένουν αναξιοποίητα στα συρτάρια, την ώρα που η Κομισιόν μετρά αντίστροφα προς την οριστική λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και η χώρα μετρά στάχτες. Μάλιστα, αν τα έργα δεν ολοκληρωθούν μέχρι τον Αύγουστο του 2026, τα χρήματα θα χαθούν οριστικά, επιστρέφοντας στις Βρυξέλλες.
Κι αν νομίζατε ότι η σπατάλη και η αδράνεια τελειώνουν στο Ταμείο Ανάκαμψης, κάνετε λάθος. Το ΕΣΠΑ κρύβει τη δική του σκοτεινή αλήθεια, που αποκαλύπτουμε σήμερα.
Το δημοσίευμα του Reuters για την αγορά από την Ελλάδα επτά αμφίβιων αεροσκαφών
Αποκαρδιωτική εικόνα και με το ΕΣΠΑ
Μετά το Ταμείο Ανάκαμψης, σειρά έχει το ΕΣΠΑ 2021-2027 και η εικόνα είναι ακόμη πιο αποκαρδιωτική. Από τα 630.245.428,16 ευρώ που προορίζονται για δράσεις πρόληψης, πυροπροστασίας και εκσυγχρονισμού της πολιτικής προστασίας, είχαν πληρωθεί μέχρι το τέλος του 2024 μόλις 21.029.678,05 ευρώ, ενώ για το 2025 έχουν προβλεφθεί ακόμη 16.478.476,11 ευρώ.
Με άλλα λόγια, η απορρόφηση μετά βίας φτάνει το 6%. Σύμφωνα με τις επίσημες αποφάσεις που εντοπίσαμε στη Διαύγεια, πρόκειται για έργα όπως καθαρισμοί δασών, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, αγορά νέων οχημάτων, συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και κρίσιμου εξοπλισμού για την πυροσβεστική. Κι όμως, πολλά από αυτά παραμένουν σε στάδιο μελέτης ή απλώς δεν έχουν ξεκινήσει, παρότι εντάχθηκαν ήδη από το 2021 ή το 2022.
Πάμε όμως να δούμε κάποια από αυτά τα έργα του ΕΣΠΑ 2021-2027:
• «Πυροσβεστικά οχήματα και λοιπά μέσα για το Πυροσβεστικό Σώμα» συνολικού ύψους 99.955.800,32 ευρώ. Πρόκειται για έργο ενταγμένο από το 2023 στο ΕΣΠΑ 2021-2027. Μέχρι το 2024 είχαν πληρωθεί μόλις 616.640 ευρώ, ενώ για το 2025 έχουν προγραμματιστεί πιστώσεις 148.974 ευρώ για το α’ τρίμηνο.
• «Προμήθεια αμφίβιων αεροσκαφών πυρόσβεσης για τα νησιωτικά συμπλέγματα» συνολικού ύψους 50.938.120 ευρώ. Μέχρι το 2024 έχουν πληρωθεί μόλις 458.552 ευρώ ενώ για το 2025 έχουν προγραμματιστεί πιστώσεις 811.469,86 ευρώ για το α΄ τρίμηνο.
• «Προμήθεια έξι (6) πυροσβεστικών ελικοπτέρων μεσαίου τύπου» συνολικού ύψους 234.974.304 ευρώ. Πρόκειται για έργο ενταγμένο από το 2024 στο ΕΣΠΑ 2021-2027. Μέχρι το 2024 έχουν πληρωθεί μόλις 912.144 ενώ για το 2025 έχουν προγραμματιστεί πιστώσεις 91.214,40 ευρώ για το α΄ τρίμηνο.
Κι ενώ λοιπόν η χώρα είναι ανοχύρωτη απέναντι στις φλόγες, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας βρίσκει χρόνο και χρήμα για να μοιράζει 26 εκατομμύρια ευρώ ΕΣΠΑ στα ΜΜΕ για «ενημέρωση» πολιτών. Μια επικοινωνιακή βιτρίνα που δεν σβήνει ούτε σπίθα, την ώρα που οι πραγματικές ανάγκες μένουν ακάλυπτες.
Αν τα κονδύλια για την πυροπροστασία αξιοποιούνταν εγκαίρως, η πρώτη γραμμή θα είχε ήδη ενισχυθεί με οχήματα, εξοπλισμό και αντιπυρικές υποδομές. Το αποτέλεσμα είναι μια χώρα απροστάτευτη, παραδομένη στις φλόγες που δεν κάνουν παύση για να περιμένουν την ελληνική γραφειοκρατία.
Οπως και με το Ταμείο Ανάκαμψης, δεν μιλάμε για υποθέσεις· μιλάμε για αριθμούς που καταγράφονται επίσημα. Με δυο λόγια, η Ευρώπη στέλνει τα χρήματα, αλλά η Ελλάδα τα αφήνει να λιμνάζουν.
Η ΕΤΕπ χρηματοδοτεί τη χώρα αλλά κάποιο έχουν αποφασίσει να αφήσουν τη χώρα να καεί
Ανεκμετάλλευτος και ο rescEU
Κι αν νομίζετε ότι η λίστα τελειώνει εδώ, κάνετε λάθος – ακολουθούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια που έδωσε ο rescEU, δηλαδή ο ευρωπαϊκός μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Ο rescEU χρηματοδοτεί και συντονίζει κοινά πυροσβεστικά μέσα για την αντιμετώπιση καταστροφών. Στο πλαίσιο της ανανέωσης του ευρωπαϊκού στόλου η ΕΕ έδωσε το 2022 συνολικά 600 εκατ. ευρώ για την προμήθεια δώδεκα νέων αμφίβιων αεροσκαφών DHC-515, τα οποία θα είναι διαθέσιμα στα κράτη-μέλη ανάλογα με τις ανάγκες τους. Σύμφωνα με το Reuters, το 2024 αποφασίστηκε ότι η Ελλάδα θα αποκτήσει τα επόμενα χρόνια επτά τέτοια αεροσκάφη, κόστους περίπου 361 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων δύο θα ενταχθούν στον ευρωπαϊκό στόλο rescEU, αυξάνοντας έτσι τη δυνατότητα αλληλοβοήθειας σε περιόδους κρίσης.
Πιο συγκεκριμένα, ορισμένα πυροσβεστικά μέσα –αεροσκάφη, ελικόπτερα ή εξειδικευμένος εξοπλισμός– δεν ανήκουν μόνιμα στην ΕΕ, αλλά βρίσκονται σε διαρκή ετοιμότητα για μια συγκεκριμένη περίοδο (π.χ. την αντιπυρική σεζόν), ώστε να μπορούν να αποσταλούν άμεσα όπου χρειαστεί. Στη συμφωνία αυτή συμμετέχει κι η Ελλάδα.
Αυτό γίνεται κυρίως με μισθωμένα ή δοκιμαστικά μέσα. Η ΕΕ καλύπτει το 75% του κόστους λειτουργίας και συντήρησης αυτών των μέσων. Για το υπόλοιπο 25% πληρώνει το κράτος-μέλος που τα φιλοξενεί.
Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό σημαίνει ότι πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα που βρίσκονται εδώ μπορεί να έχουν μισθωθεί ή ενταχθεί προσωρινά στο rescEU και η ΕΕ πληρώνει το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων τους για να είναι σε 24ωρη ετοιμότητα, έτοιμα να επέμβουν άμεσα.
Η Ευρώπη λοιπόν χρηματοδοτεί για ακόμη μία φορά αλλά η Ελλάδα δεν χτίζει μια μόνιμη ασπίδα· επιλέγει να παλεύει κάθε καλοκαίρι με επιστρατεύσεις της τελευταίας στιγμής.
Δάνεια ύψους €595 εκατ. από την ΕΤΕπ
Και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) όμως έχει βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να ενισχύσει την πολιτική προστασία της Ελλάδας. Από το 2021 η χώρα έχει εξασφαλίσει συνολικά 595 εκατομμύρια ευρώ. Αρχικά 375 εκατ. το 2021 και επιπλέον 220 εκατ. τον Απρίλιο του 2024. Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις του είδους στην Ευρώπη, με στόχο την αγορά καινούργιων πυροσβεστικών οχημάτων, αεροσκαφών, ελικοπτέρων, drones, εξοπλισμού διάσωσης και την αναβάθμιση των κέντρων επιχειρήσεων. Με λίγα λόγια, μιλάμε για τον εξοπλισμό που μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια φωτιά που σβήνει και σε μια φωτιά που καταπίνει χιλιάδες στρέμματα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΤΕπ, «το πρόγραμμα, με ορίζοντα υλοποίησης ως το 2025, θα αναδιαρθρώσει την Πολιτική Προστασία στην Ελλάδα, επιτρέποντας ταχύτερη απόκριση, ενισχυμένη τοπική ετοιμότητα και συντονισμό καθώς και προμήθεια βελτιωμένου εξοπλισμού».
Στην πράξη, όμως, η Ελλάδα δείχνει να παλεύει να περάσει από τη θεωρία στην εφαρμογή. Παρά τα δάνεια-μαμούθ, η αξιοποίηση των πόρων κινείται με ρυθμούς… ελληνικής γραφειοκρατίας. Εργα που θα έπρεπε ήδη να έχουν ολοκληρωθεί παραμένουν σε φάση διαγωνισμών, μελετών ή ανακοινώσεων, αφήνοντας την πρώτη γραμμή να επιχειρεί με φθαρμένα μέσα.