Τον Ιούνιο του 2025, η έναρξη μιας ευρείας αεροπορικής επίθεσης από το Ισραήλ εναντίον του Ιράν, που ακολούθησε η ενεργή συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών με τη χρήση B-2 stealth βομβαρδιστικών και πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, έφερε στο επίκεντρο την αδυναμία της ιρανικής Πολεμικής Αεροπορίας να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τον εναέριο χώρο της χώρας.
Παρά το γεγονός ότι το Ιράν διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους μαχητικών αεροσκαφών στον κόσμο, με περίπου 300 αεροσκάφη, η πλειονότητα αυτών βασίζεται σε τεχνολογία δεκαετιών, κυρίως παλιάς εποχής Βιετνάμ, γεγονός που περιορίζει δραματικά την επιχειρησιακή τους αξία σε έναν σύγχρονο πόλεμο.
Το πρόβλημα: Απαρχαιωμένος στόλος, σύγχρονη απειλή
Η ιρανική αεροπορία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε παλιότερα μαχητικά όπως τα F-14 Tomcat και MiG-29, καθώς και στο Su-24M, τα οποία, αν και με σημαντικές επιδόσεις στην εποχή τους, σήμερα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στον σύγχρονο αεροπορικό πόλεμο, ειδικά απέναντι σε υπερσύγχρονα αεροσκάφη όπως τα F-35 και F-15EX που διαθέτουν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ.
Αυτό έχει οδηγήσει σε μια ανισορροπία όπου το Ιράν βασίζεται περισσότερο στο ισχυρό δίκτυο επίγειας αεράμυνας και στις επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) για την άμυνα και την αντεπίθεση.
Η αδυναμία να αναπτύξει έναν σύγχρονο και αξιόπιστο στόλο μαχητικών είναι η βασική αιτία που το Ιράν δεν κατάφερε να αποτρέψει την κλιμάκωση και την επίθεση του Ισραήλ.
Το μέλλον του στόλου: Ρωσικές και κινεζικές επιλογές
Η ανανέωση του στόλου της ιρανικής Πολεμικής Αεροπορίας είναι εδώ και δεκαετίες θέμα συζήτησης.
Κατά τη δεκαετία του ’90, υπήρχαν φήμες για διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για την αγορά MiG-29 και MiG-31, ενώ αργότερα υπήρξαν ανεπιβεβαίωτες αναφορές για πιθανή παραγωγή σε συνεργασία του Su-30 στην Ισλαμική Δημοκρατία.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα, αυτές οι συμφωνίες δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως.
Τα τελευταία χρόνια, η προσοχή έχει στραφεί προς την Κίνα, με αναφορές ότι το Ιράν έχει παραγγείλει Su-35, χωρίς ωστόσο να έχει επιβεβαιωθεί παράδοση.
Σημαντικό ενδιαφέρον προσελκύουν τα κινεζικά μαχητικά J-10C, που έχουν αποδείξει την αξία τους σε πρόσφατες συγκρούσεις του Πακιστάν με την Ινδία, ενώ το J-16, ένα βαρύ μαχητικό που αποτελεί «αντίπαλο δέος» του αμερικανικού F-15EX, εμφανίζεται ως η πλέον πιθανή και βέλτιστη επιλογή για το Ιράν.
J-16 vs J-10C: Η κρίσιμη διαφορά
Το J-10C είναι ένα σχετικά ελαφρύ, ευέλικτο μαχητικό τέταρτης γενιάς με σύγχρονα ηλεκτρονικά και όπλα, ιδανικό για επιχειρήσεις αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους σε περιορισμένη εμβέλεια.
Παρά τα πλεονεκτήματά του, το περιορισμένο του βεληνεκές και το μικρότερο ραντάρ αμβλύνουν τη δυνατότητα του να καλύψει το τεράστιο εναέριο χώρο του Ιράν και να αντισταθεί στις επιθέσεις με stealth τεχνολογίες που χρησιμοποιούν Ισραηλινοί και Αμερικανοί πιλότοι.
Αντίθετα, το J-16 αποτελεί ένα «βαρύ» μαχητικό που βασίζεται στο σχεδιασμό του θρυλικού Su-27 Flanker.
Με τεράστιο ραντάρ, υψηλή φόρτωση καυσίμων και όπλων, και προηγμένα συστήματα αισθητήρων και όπλων, το J-16 φέρει όπλα όπως τους πυραύλους αέρος-αέρος PL-15 και PL-16, που θεωρούνται ανταγωνιστές των αμερικανικών AIM-260, ενώ το PL-10 προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες κοντινής μάχης.
Η ικανότητα του J-16 να μεταφέρει μεγάλους πυραύλους επιτρέπει επίσης την απειλή εναντίον αεροσκαφών υποστήριξης, όπως τάνκερ εναέριου ανεφοδιασμού και αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης (AEW&C), που αποτελούν «αχίλλειο πτέρνα» των αμερικανο-ισραηλινών δυνάμεων.
Γεωστρατηγικές επιπτώσεις της αναβάθμισης
Η ενσωμάτωση ενός ή και δύο μοιρών J-16 στην ιρανική Πολεμική Αεροπορία θα μπορούσε να αλλάξει άρδην το ισοζύγιο ισχύος στην περιοχή.
Ακόμα και ένας μικρός αριθμός αυτών των αεροσκαφών μπορεί να αποτελέσει σημαντικό αντίβαρο στις ισραηλινές πτήσεις F-15 και F-16, ιδιαίτερα λόγω της υπεροχής σε όπλα και ηλεκτρονικά, παρά την αδυναμία των Ιρανών να φτάσουν στο επίπεδο εκπαίδευσης των Ισραηλινών πιλότων.
Το γεγονός ότι το J-16 διαθέτει μεγάλο βεληνεκές, συνδυασμένο με προηγμένο ραντάρ, επιτρέπει αποστολές εκτός των συνόρων του Ιράν, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και αεροσκάφη υποστήριξης που πραγματοποιούν επιχειρήσεις εντός του εναέριου χώρου της Μέσης Ανατολής.
Προκλήσεις και εμπόδια στην υλοποίηση
Παρά τα πλεονεκτήματα, η απόκτηση και ενσωμάτωση των J-16 δεν είναι εύκολη υπόθεση για το Ιράν.
Η Κίνα δεν έχει προσφέρει το J-16 για εξαγωγή μέχρι σήμερα, πιθανώς λόγω του σοβιετικού αρχικού σχεδιασμού του, που απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη της Ρωσίας.
Ωστόσο, η στρατιωτική και πολιτική συνεργασία Ρωσίας-Ιράν, ειδικά η παροχή ιρανικών drones στο ρωσικό μέτωπο στην Ουκρανία, μπορεί να διευκολύνει τέτοιου είδους συμφωνίες.
Επιπλέον, το κόστος εκπαίδευσης των πιλότων και του προσωπικού σε ένα τόσο προηγμένο μαχητικό είναι σημαντικό, καθώς η τεχνολογία του J-16 υπερβαίνει κατά περίπου τρεις δεκαετίες τα υπάρχοντα ιρανικά αεροσκάφη. Οι τακτικές και το επιχειρησιακό μοντέλο απαιτούν ριζικές αλλαγές.
Η σκληρή μάχη για τον έλεγχο του εναέριου χώρου της Μέσης Ανατολής
Η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ, με τη στήριξη ή την ανάμιξη των ΗΠΑ, έχει φέρει στο φως την επείγουσα ανάγκη του Ιράν να εκσυγχρονίσει την Πολεμική του Αεροπορία.
Μεταξύ των επιλογών, το κινεζικό J-16 φαίνεται να προσφέρει την καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στην ισχύ, την τεχνολογία και την εμβέλεια για να ανατρέψει τον συσχετισμό δυνάμεων.
Η τελική έκβαση θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τις στρατιωτικές προμήθειες αλλά και από τις διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την ικανότητα του Ιράν να εκπαιδεύσει και να διαχειριστεί μια νέα γενιά μαχητικών. Όμως το μόνο βέβαιο είναι πως η αεροπορική ισχύς παραμένει κρίσιμο πεδίο μάχης στην περιοχή, και η αναβάθμιση της ιρανικής Πολεμικής Αεροπορίας θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Μέσης Ανατολής.
Σημειώσεις Ίσκρα:
Αναδημοσιεύουμε με κάθε επιφύλαξη το άρθρο, για ενημέρωση των αναγνωστών μας. Οι πληροφορίες για στρατιωτικές προμήθειες είναι συνήθως άκρως απόρρητες και οι διαδόσεις που κυκλοφορούν δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε την πραγματικότητα,
Όπως αναφέρει το άρθρο, εκκρεμεί συμφωνημένη αγορά Su-35 από τη Ρωσία. Πριν από λίγες μέρες, κατά την επίσκεψη του Ιρανού υπουργού άμυνας στην Κίνα για να συμμετάσχει σε σύνοδο περιφερειακού οργανισμού, φούντωσαν οι φήμες ότι η επίσκεψη σχετίζεται με την υποτιθέμενη αγορά J10C, με ταυτόχρονη εγκατάλειψη της συμφωνίας αγοράς ρώσικων αεροσκαφών καθώς η Μόσχα δε φαίνεται να τηρεί τη δέσμευσή της. Το Ιρανικό υπουργείο άμυνας διέψευσε τις φήμες, χαρακτηρίζοντάς τις σιωνιστική προπαγάνδα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι μεν γεγονός ότι η Ιρανική αεροπορία υστερεί έναντι των αντιπάλων της, είναι όμως επίσης γεγονός ότι το Ιρανικό στρατιωτικό δόγμα λαμβάνει υπόψη του την αδυναμία αυτή και την καλύπτει – επαρκέστατα, όπως διαπιστώσαμε – για το επιθετικό κομμάτι με τεχνολογία αιχμής σε πυραύλους και drones, στο δε αμυντικό με ιδιαίτερα ανεπτυγμένες δυνατότητες της επίγειας αεράμυνας. Οι επιλογές αυτές προηγήθηκαν της σύγκρουσης στην Ουκρανία η οποία απέδειξε το παρωχημένο του στρατιωτικού σχεδιασμού άλλων χωρών, τόσο της Δύσης όσο και της Ρωσίας και Κίνας. Από αυτή την άποψη, μπορούν να πούμε ότι οι σχεδιασμοί της Ισλαμικής Δημοκρατίας και το στρατιωτικό της δόγμα είναι δεκαετίες μπροστά από των περισσοτέρων άλλων χωρών.
Απόδειξη των δυνατοτήτων της Ιρανικής αεράμυνας – παρά τα παραμύθια των δυτικών περί “απόλυτης κυριαρχίας τους στον εναέριο χώρο του Ιράν”, είναι η εκτεταμένη χρήση από την Ισλαμική Δημοκρατία πυραύλων υγρών καυσίμων, ακόμη και στη διάρκεια της μέρας. Όπως είναι γνωστό, οι πύραυλοι υγρών καυσίμων πρέπει να γεμίσουν με καύσιμα αμέσως πριν την εκτόξευσή τους. Η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρα (γύρω στη μισή ώρα) και θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη αν ο εχθρός περιπολούσε ανενόχλητος στον αέρα.
Η ισχύς της Ιρανικής αεράμυνας επιβεβαιώνεται επίσης από το απίστευτο κατόρθωμα της κατάρριψης 5 εχθρικών αεροσκαφών F-35 που υποτίθεται ότι είναι “αόρατα” στα ραντάρ. Πρόκειται για τις πρώτες καταρρίψεις αεροσκαφών 5ης γενιάς στην Ιστορία. Η πανωλεθρία αυτή, μαζί με το φιάσκο του Βρετανικού F-35 που έχει προσγειωθεί λόγω βλάβης στην Ινδία εδώ και 3 εβδομάδες και ακόμη δεν έχουν καταφέρει να το επισκευάσουν ώστε να μπορεί να πετάξει, έχουν βάλει τα τελευταία καρφιά στο φέρετρο του ούτως η άλλως ιδιαίτερα προβληματικού μοντέλου, το οποίο αποτελεί μεν το καμάρι της αεροναυπηγικής των ΗΠΑ, είναι όμως αδύνατον πλέον να πωληθεί σε χώρες που δεν είναι απόλυτα υποτελείς στις ΗΠΑ.
