Αντίθετα, αποτελεί σαφές σήμα στρατηγικής απόσυρσης των Ηνωμένων Πολιτειών από μια σύγκρουση στην οποία δεν βλέπουν πλέον στρατηγικό όφελος.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η εποχή της απόλυτης υποστήριξης στην Ουκρανία έχει παρέλθει.
Βέβαια για την αποχώρησή τους αυτή οι ΗΠΑ έχουν εξασφαλίσει συγκεκριμένα γεωπολιτικά και οικονομικά ανταλλάγματα από τη Ρωσία.
Η δήλωση του Trump ότι «δεν υπάρχει πρόοδος» στον δρόμο προς την ειρήνη στην Ουκρανία ήρθε λίγες μόλις ημέρες αφότου το Πεντάγωνο ανέστειλε τις αποστολές στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο.
Στη Δύση, αυτό ερμηνεύεται ως σαφής ένδειξη κούρασης και απώλειας στρατηγικής υπομονής απέναντι σε έναν πόλεμο που πλέον απορροφά πόρους, αλλά δεν αποδίδει πολιτικά ή γεωοικονομικά κέρδη.
Πολιτική αναδιάταξη προτεραιοτήτων – Ουκρανία εκτός, Ιράν εντός
Η απογοήτευση Trump ίσως δεν αντανακλά απλώς τη στασιμότητα στις διαπραγματεύσεις.
Ίσως αποτυπώνει μια πιο βαθιά αναδιάταξη στρατηγικών προτεραιοτήτων των ΗΠΑ:
• Το Ιράν εμφανίζεται πάλι στο προσκήνιο ως βασική απειλή.
• Η Ινδο-Ειρηνική Ζώνη και η σύγκρουση με την Κίνα για την Ταϊβάν αποκτούν νέα δυναμική.
• Η συμφωνία με το Βιετνάμ ανοίγει νέα οικονομικά και γεωπολιτικά πεδία δράσης.
Μπροστά σε αυτούς τους γεωπολιτικούς ορίζοντες, το Ουκρανικό παύει να αποτελεί το «κεντρικό θέατρο» της παγκόσμιας πολιτικής.
Απευθείας γραμμή Μόσχας-Ουάσινγκτον: Η Ευρώπη παρακάμπτεται
Η απουσία ευρωπαϊκών κρατών από την τηλεφωνική διπλωματία μεταξύ Putin και Trump αποκαλύπτει μια συνειδητή προσπάθεια επανεκκίνησης των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων χωρίς την Ευρώπη στο τραπέζι.
Μια απευθείας γραμμή διαλόγου, όπου η Ουκρανία γίνεται πιθανώς το «νόμισμα συναλλαγής» για την επίτευξη ευρύτερων συμφωνιών.
Εξάλλου η πολυαναμενόμη ενεργειακή συνεργασία ΗΠΑ – Ρωσίας στην Ευρώπη ανοίγει νέους ορίζοντες στις δύο υπερδυνάμεις για τη διαμόρφωση των νέων σφαιρών επιρροής.
Η Ευρώπη, παγιδευμένη στον ρόλο του διαμεσολαβητή χωρίς βαρύτητα, κινδυνεύει να μείνει θεατής σε αποφάσεις που καθορίζουν τη μοίρα της ηπείρου της.
Με φόντο τις καταγιστικές γεωπολιτικές εξελίξεις η τηλεφωνική επικοινωνία του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron με τον Putin εκλαμβάνεται και ως μία αγωνιώδης προσπάθειας των Ευρωπαίων ηγετών να επανατοποθετηθούν στην παγκόσμια σκακιέρα.
Το στρατηγικό δίλημμα των ΗΠΑ: Ρίσκο ή ρεαλισμός;
Ο Trump, γνωστός για την αποστροφή του προς καταστάσεις που δεν υπόσχονται «νίκη», φαίνεται να αξιολογεί πως η παραμονή στο Ουκρανικό συνεπάγεται ήττα χωρίς προοπτική εξόδου. Άρα: Ή αποχωρεί συντεταγμένα, ρίχνοντας την ευθύνη στην Ευρώπη, ή επιδιώκει ένα μεγάλο «αντάλλαγμα» από τη Μόσχα (π.χ. ουδετερότητα στον Ειρηνικό).
Σε κάθε περίπτωση, το αφήγημα της «άκαμπτης Ρωσίας» προσφέρει στην Ουάσινγκτον τη δικαιολογία για στρατηγική απαγκίστρωση.
Οι συνεχείς δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου είναι προφανές ότι εκεί αποσκοπούν.
Ουκρανία: Από σύμβολο αντίστασης σε πιόνι στη γεωπολιτική σκακιέρα – Μαύρες μέρες για ΕΕ και ΝΑΤΟ
Το πιο ανησυχητικό για το Κίεβο είναι ότι η Ουκρανία παύει να είναι σύμβολο και αρχίζει να αντιμετωπίζεται ως εργαλείο διαπραγμάτευσης.
Αν η Ουάσινγκτον αποφασίσει ότι η συνεργασία με τη Ρωσία σε κρίσιμους γεωστρατηγικούς τομείς (ενέργεια, Κίνα, Ιράν) είναι πιο σημαντική από τη συνέχιση της υποστήριξης στο Κίεβο, τότε: Η πολιτική επιβίωση του Zelensky καθίσταται αμφίβολη, η ευρωπαϊκή ασφάλεια γίνεται ευάλωτη ενώ το ΝΑΤΟ δοκιμάζεται εσωτερικά, ως προς την ενότητα και τη στρατηγική του συνοχή.
Νέα διεθνής πραγματικότητα
• Η Ουκρανία παύει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
• Η Ευρώπη χάνει τον έλεγχο του Ουκρανικού ζητήματος.
• Η παγκόσμια πολιτική μετατοπίζεται προς Ειρηνικό και Νότιο Ημισφαίριο.
Εάν αυτή η πορεία επιβεβαιωθεί, η σημερινή «έλλειψη προόδου» δεν είναι μια παύση, αλλά η αρχή της στρατηγικής εγκατάλειψης της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ.
Μια μετατόπιση που αλλάζει τη γεωπολιτική ισορροπία σε βάρος της Δύσης – και ειδικά της Ευρώπης.
Δραματικές οι συνέπειες για την Ευρώπη με την αποδέσμευση των ΗΠΑ από την Ουκρανία
Η σταδιακή αποδέσμευση των ΗΠΑ από την Ουκρανία εκθέτει την ΕΕ στις εξής πραγματικότητες: η ασφάλεια της ηπείρου δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται αποκλειστικά στους Αμερικανούς ενώ οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Βερολίνο, Παρίσι, Βρυξέλλες) καλούνται να καλύψουν το κενό σε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Η ανάγκη για αμυντική ενοποίηση της ΕΕ επανέρχεται με επείγοντα τρόπο – όμως χωρίς τις πολιτικές και στρατηγικές προϋποθέσεις να έχει ακόμα ωριμάσει.
Η συνέχιση της στήριξης προς το Κίεβο θα απαιτήσει:
• Πολλαπλάσια κονδύλια,
• Επανεξοπλισμό,
• Μείωση του κοινωνικού κράτους,
• Κι όλα αυτά εν μέσω ενεργειακής μετάβασης και κοινωνικής δυσαρέσκειας.
Αποτέλεσμα: Ρήγμα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να ζητούν αυστηρότερη γραμμή κατά της Ρωσίας και τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου να αποζητούν σταθερότητα.
Η σιωπηλή αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ουκρανία δεν αφορά μόνο το Κίεβο.
Είναι προειδοποίηση για την Ευρώπη: είτε να επενδύσει στην στρατηγική αυτονομία της (ενιαία εξωτερική πολιτική, ευρωστρατός, κοινή ενεργειακή ασφάλεια), είτε να αποδεχτεί τον ρόλο του παρατηρητή στις αποφάσεις των μεγάλων παικτών (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα).
Η ΕΕ έχει μπροστά της ένα υπαρξιακό σταυροδρόμι: θα συνεχίσει να εξαρτάται από τις ΗΠΑ για την ασφάλειά της ή θα επενδύσει στο δικό της γεωπολιτικό μέλλον;
Δοκιμάζεται η συνοχή του ΝΑΤΟ
Η απόσυρση ή αναδίπλωση των ΗΠΑ δημιουργεί δομική αβεβαιότητα εντός της Συμμαχίας.
Οι χώρες της Βαλτικής και της Πολωνίας νιώθουν εκτεθειμένες.
Η Τουρκία, ήδη στρατηγικά αυτόνομη, ενισχύει τον ρόλο της ως «ενδιάμεσος πόλος» μεταξύ Δύσης – Ανατολής ενώ Γαλλία και Γερμανία δεν έχουν κοινό όραμα για το μέλλον της Συμμαχίας.
Αναπόφευκτα, το ΝΑΤΟ αποδυναμώνεται πολιτικά, ακόμα κι αν παραμένει στρατιωτικά ισχυρό.
Το ΝΑΤΟ από το 2014 προώθησε την επέκτασή του προς Ανατολάς, με στόχο την «αναχαίτιση» της Ρωσίας.
Αποσύρουντας οι ΗΠΑ πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη από την Ουκρανία: το δόγμα αυτό ακυρώνεται στην πράξη ενώ η Βορειοατλαντική Συμμαχία επανέρχεται στον ρόλο της ως αμυντικού μηχανισμού εντός των ιστορικών της ορίων.
Ρωσία – Κίνα: Οι μεγάλοι κερδισμένοι της γεωπολιτικής καταιγίδας
Η Ρωσία ανακτά ξεκάθαρα την πρωτοβουλία των κινήσεων, όσα ανταλλάγματα και να παραχωρήσει στις ΗΠΑ.
Με την Ουκρανία να μένει μόνη χωρίς τη μεγάλη στήριξη των ΗΠΑ, η Ρωσία καταφέρνει να αποκτήσει στρατηγικό βάθος στην Ανατολική Ευρώπη και βελτιώνει τις διαπραγματευτικές της θέσεις.
Επίσης η Μόσχα αποκαθίσταται εκ νέου σε αναγκαίο και στρατηγικό συνομιλητή για τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα (Ιράν, Κίνα, Ενέργεια).
Η αναδιάταξη των ΗΠΑ στον Ειρηνικό ενδέχεται να περιορίσει το άμεσο ρίσκο για το Πεκίνο.
Ωστόσο, αν ΗΠΑ και Ρωσία οδηγηθούν σε στρατηγικό διαμοιρασμό της παγκόσμιας επιρροής, η Κίνα ίσως χρειαστεί να κάνει υποχωρήσεις στη Νοτιοανατολική Ασία.
