Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία, πρόοδος και ανάπτυξη χωρίς κράτος
Χρόνια τώρα καλλιεργείται ένας ιδεολογικός μύθος περί αναγκαιότητας συρρίκνωσης του «κράτους» με την εκχώρηση βασικών υπηρεσιών και αγαθών στον ιδιωτικό τομέα και τις δυνάμεις της αγοράς.
Υποστηρίζει μάλιστα ότι κάτι τέτοιο θα εξασφάλιζε καλύτερη λειτουργία και υψηλότερου επιπέδου υπηρεσίες στους πολίτες, παρά τις συνεχείς χειροπιαστές διαψεύσεις, αφού στις πραγματικά κρίσιμες καταστάσεις και σε ζωτικής σημασίας, για την κοινωνική συνοχή και όχι μόνο, ζητήματα, όπως το ασφαλιστικό, έχει αποδειχτεί ότι ο ιδιωτικός τομέα αδυνατεί να ανταποκριθεί για σειρά λόγων, γεγονός που παραδέχονται και οι υπεύθυνοι και σοβαροί εκπρόσωποί του, εξού και μιλούν προσεκτικά για συνέργειες. Όλοι θυμόμαστε πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας στα δημόσια νοσοκομεία στηριχτήκαμε και τους υγειονομικούς του ΕΣΥ χειροκροτούσαμε, -ανεξαρτήτως αν μετά την μπόρα ξεχάστηκαν όλα αυτά και συνεχίστηκε το έργο απαξίωσής τους, με προφανείς ωφέλειες για τον ιδιωτικό τομέα. Τους καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων ακούγαμε για συμβουλές.
Για να μην αναφερθώ στο ότι για την τήρηση πολλών από αυτά που θεωρούμε αυτονόητα, από τη διαχείριση των δημόσιων δαπανών και των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, έως την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ή την εξασφάλιση ότι τηρείται η περιβαλλοντική νομοθεσία, στηριζόμαστε σε δημοσίους υπαλλήλους και εξαρτιόμαστε από την αποτελεσματικότητα και την ακεραιότητά τους.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι στη χώρα μας δεν είναι οι καλύτερα αμειβόμενοι εργαζόμενοι και αυτό είναι σαφώς μέρος του προβλήματος. Το μόνο κίνητρο για να εργαστεί κανείς στο δημόσιο, πέρα από την αίσθηση κοινωνικής προσφοράς ή το ενδιαφέρον για το αντικείμενο, είναι η μονιμότητα.
Η μονιμότητα δεν ήταν κάποιο προνόμιο. Ο λόγος που θεσμοθετήθηκε ήταν για να μην μπορεί κάθε κυβέρνηση να απολύει όσους διόρισε η προηγούμενη, για να φέρει τα δικά της ρουσφέτια. Η ιστορία πίσω από το όνομα της πλατείας Κλαυθμώνος είναι διδακτική. Η μονιμότητα εξασφαλίζει ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι εργάζονται με βάση την αίσθηση καθήκοντος που έχουν και όχι επειδή φοβούνται ότι θα απολυθούν, εξασφαλίζει την συνέχεια του κράτους, προστατεύει από πολιτικές παρεμβάσεις και αποτελεί αναγκαιότητα για τη εύρυθμη δημοκρατική λειτουργία του κράτους. Και είναι τουλάχιστον κακής ποιότητας λαϊκισμός να ταυτίζεται η μονιμότητα με την ατιμωρησία και την αναποτελεσματικότητα.
Δεν σημαίνει ασυλία, δεν ισχύει ότι δεν απολύονται δημόσιοι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως ότι είναι ένα πολύ βολικό αφήγημα κάθε φορά που για οποιοδήποτε λόγο απαιτείται ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού. Ο Δημοσιοϋπαλληλικός Κώδικας έχει πολύ σαφείς προβλέψεις και κάθε χρόνο υπάρχουν δημόσιοι υπάλληλοι που βρίσκονται εκτός δημοσίου, για πολύ σοβαρά πειθαρχικά αδικήματα, ενώ στους λόγους απόλυσης περιλαμβάνεται και η ανικανότητα εκτέλεσης καθήκοντος.
Υπάρχουν παρόλα αυτά δημόσιοι υπάλληλοι με προβληματικές συμπεριφορές; Σίγουρα, όπως υπάρχουν και στον ιδιωτικό τομέα, και πάντα βρίσκουν τρόπο όχι απλώς να επιβιώνουν, αλλά και να ανελίσσονται. Η στάθμιση του παράγοντα της μονιμότητας σε σχέση με την αξιοκρατία και τη σωστή αξιολόγηση μικρή σημασία έχει.
Ναι αλλά υπάρχει η σύγκρουση γύρω από την αξιολόγηση και η κυβέρνηση επιμένει ότι δεν μπορούμε να αφήσουμε ατιμώρητη μια τέτοια συμπεριφορά. Μόνο που αυτό που δεν λέει, είναι ότι αυτό αφορά τον χώρο της εκπαίδευσης και ότι η αντιπαράθεση δεν αφορά το ότι κάποιοι θέλουν να κάνουν ό,τι θέλουν, αλλά το ερώτημα του εάν θα μπορούν να τους αφήσουν να κάνουν τη δουλειά τους με τον καλύτερο τρόπο.
Και για να πούμε και τα πράγματα με το όνομά τους: όποιος ξέρει την κατάσταση στο δημόσιο, γνωρίζει ότι συνήθως οι επίορκοι υπάλληλοι, οι πραγματικά κακοί υπάλληλοι, συνήθως φροντίζουν να τα πάνε καλά με τους προϊσταμένους τους και δεν «εκτίθενται» σε κινήσεις όπως η άρνηση της αξιολόγησης. Αντιθέτως, αυτοί που τώρα κινητοποιούνται συνήθως είναι και καλοί στη δουλειά τους ιδίως στην εκπαίδευση. Και τέλος πάντων, είναι σαφές ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια σύγκρουση η οποία είναι προτιμότερο να ξεπεραστεί με διάλογο παρά να βαθύνει ένα ρήγμα, με κόστος σε βάθος χρόνου.
Ξέρω ότι την κυβέρνηση την ενοχλεί ότι υπάρχουν χώροι στο δημόσιο όπου υπάρχουν συνδικαλιστές. Μπορώ να καταλάβω ότι είναι ενοχλητικό να πηγαίνεις κάπου και να σε περιμένουν με πανό, ντουντούκες και διαμαρτυρίες. Θα προτιμούσες να μην υπάρχει τέτοια υποδοχή. Κατανοητό, αλλά η λύση δεν είναι να μην διαμαρτύρονται οι δημόσιοι υπάλληλοι επειδή φοβούνται ότι θα απολυθούν. Η λύση είναι τα γίνουν τα πράγματα καλύτερα.
Γνωρίζω ότι μέσα στην κοινωνία συχνά υπάρχουν στερεότυπα για τους δημοσίους υπαλλήλους. Κακές εμπειρίες από την εξυπηρέτηση. Βεβαίως, συχνά αυτό που προσπερνάμε είναι οι συνθήκες μέσα στις οποίες εργάζονται: υποστελέχωση, ελλείψεις εξοπλισμού, προβλήματα οργάνωσης, πολυνομία.
Με αυτά τα προβλήματα πρέπει να ασχοληθούμε. Όπως και με το σοβαρό ζήτημα των συμβασιούχων και με το θέμα των μετακλητών. Αξιοποιώντας πρώτα από όλα τους ανθρώπους που εργάζονται στο δημόσιο και το κρατούν όρθιο. Και ας αφήσουμε τη μονιμότητα να εξασφαλίζει ότι θα κάνουν τη δουλειά τους χωρίς φόβο και με αξιοπρέπεια.
Και στη συνταγματική αναθεώρηση ας ασχοληθούμε με πιο σοβαρά θέματα.
