Ενώ η εστίαση της αγοράς αυτή την εβδομάδα ήταν περισσότερο στις ανακοινώσεις δασμών της κυβέρνησης των ΗΠΑ και στα αντίποινα από τις πληγείσες χώρες, οι συζητήσεις για την ευρωπαϊκή άμυνα συνεχίζονται στο παρασκήνιο. Ωστόσο, την επόμενη εβδομάδα όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στους Ευρωπαίους ηγέτες που ελπίζουν να οριστικοποιήσουν τις αρχές για τον τρόπο αύξησης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών με την Κομισιόν να δημοσιεύει τη λεπτομερή της πρόταση για την ευρωπαϊκή άμυνα. Η Citi αξιολογεί την ελκυστικότητα των νέων δανείων SAFE που θα προσφερθούν και παρέχει τις αρχικές της σκέψεις για το πώς θα μπορούσαν να κατανεμηθούν μεταξύ των χωρών με βάση την εμπειρία από τα προγράμματα SURE και NGEU.
Εικότερα, όπως αναφέρει η Citi, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20-21 Μαρτίου πιθανό να λάβει οι τελικές αποφάσεις για την ευρωπαϊκή άμυνα. Θα προηγηθεί η παρουσίαση της Λευκής Βίβλου για την ευρωπαϊκή άμυνα στις 19 Μαρτίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στις 4 Μαρτίου ένα σχέδιο ReArm Europe 800 δισ. ευρώ (αποτελούμενο από δαπάνες 650 δισ. ευρώ από τα κράτη μέλη της ΕΕ σε συνδυασμό με δάνεια 150 δισ. ευρώ που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στο πλαίσιο ενός νέου μέσου που ονομάζεται Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη ή SAFE και θα δημοσιεύσει λεπτομερή νομική πρόταση πριν από αυτή τη συνεδρίαση.
Ποιες χώρες είναι πιθανό να λάβουν τα νέα δάνεια SAFE;
Η ζήτηση για νέα δάνεια της ΕΕ εξαρτάται από την εξοικονόμηση κόστους που προσφέρουν έναντι των ιδίων δαπανών χρηματοδότησης του αντίστοιχου κράτους, καθώς αυτά τα δάνεια θα ενοποιηθούν στα στοιχεία του εθνικού χρέους της δανειζόμενης χώρας, όπως σημειώνει η Citi. Επιπλέον, αυτό εξαρτάται επίσης από τους όρους που συνδέονται με τα δάνεια που παρέχονται.
Εξετάζοντας την απορρόφηση του προγράμματος δανείων SURE το 2020-2022, 19 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ αιτήθηκαν για τα 98,4 δισ. ευρώ από τα 100 δισ. ευρώ των δανείων του SURΕ, που ισοδυναμεί με σχεδόν πλήρη απορρόφηση. Συγκεκριμένα, οι χώρες με την υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Αυστρία καθώς και η Φινλανδία, η Σουηδία και η Δανία από τις σκανδιναβικές χώρες, δεν έλαβαν δάνεια. Στην περίπτωση του SURE, τα συνολικά δάνεια προς τους τρεις μεγαλύτερους δικαιούχους περιορίστηκαν στα 60 δισ. ευρώ.
Στην περίπτωση του προγράμματος NGEU (στο οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν μέχρι τις 31 Αυγούστου 2023 να ζητήσουν στήριξη δανείου), τα κράτη μέλη τ ζήτησαν 291 δισ. ευρώ από τα 396 δισ. ευρώ δανείων RRF που προσφέρονται (περίπου 73% απορρόφηση), εκ των οποίων πάνω από το 40% ζητήθηκε από την Ιταλία. Το ποσό της δανειακής στήριξης που θα μπορούσε να λάβει κάθε χώρα περιορίστηκε στο 6,8% του ΑΕΠ του 2019, αλλά η Κομισιόν επέτρεψε στην Ελλάδα, την Κροατία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Ρουμανία να υπερβούν αυτό το ποσό.
Με βάση το τρέχον κόστος χρηματοδότησης της ΕΕ, οι χώρες της ευρωζώνης που τα νέα δάνεια SAFE φαίνονται φθηνότερα από ότι μία δική τους έξοδο στις αγορές είναι η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Ελλάδα και ίσως και η Πορτογαλία εάν ληφθεί υπόψη η απόδοση των ομολόγων της με μεγαλύτερη διάρκεια από 10 έτη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Citi. Παράλληλα, για τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Φινλανδία και για επιλεγμένες χώρες της Βαλτικής δεν έχουν κανένα οικονομικό νόημα.
Ωστόσο, δεδομένου ότι η πρόταση της Κομισιόν δεν περιλαμβάνει επιχορηγήσεις και αποτελείται αποκλειστικά από δάνεια που θα περιλαμβάνονται στα μεγέθη του εθνικού χρέους (ανεξάρτητα από το ότι εξαιρεί τις αμυντικές δαπάνες από τη δική της ανάλυση), η πιθανότητα οι χώρες να λάβουν αυτά τα δάνεια πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον υπολογισμό του δημοσιονομικού τους χώρου.
Μεταξύ των πιο υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης, είναι πιθανό να δούμε μεγάλη ζήτηση για δάνεια της ΕΕ από την Ελλάδα και την Ιταλία, εκτιμά η Citi. Ωστόσο, με βάση το τρέχον κόστος χρηματοδότησης 10 ετών, η περίπτωση είναι λιγότερο σαφής για το Βέλγιο ή την Ισπανία και το ίδιο ισχύει για τη Σλοβενία και τη Λετονία. Κοιτάζοντας το κόστος στην 30ετία, τα δάνεια της ΕΕ αρχίζουν να φαίνονται πιο ελκυστικά για μεγαλύτερο μέρος των χωρών της ΕΕ. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ερωτηματικό είναι η Γαλλία. Δεν αιτήθηκε για δάνεια SURE ή NGEU όταν ήταν διαθέσιμα, αλλά λόγω της σημαντικά εξασθενημένης δημοσιονομικής θέσης και του αυξημένου δημοσιονομικού ελλείμματος, η Citi πιστεύει ότι είναι πολύ πιο πιθανό να ζητήσει δάνεια της ΕΕ αυτή τη φορά.
Δεδομένου ότι τα νέα δάνεια SAFE από την ΕΕ φαίνονται ελκυστικά για δύο από τις μεγαλύτερες χώρες της ευρωζώνης (Ιταλία και Γαλλία), είναι πιθανό η ΕΕ να εφαρμόσει παρόμοιο περιορισμό όπως έκανε για το SURE στη συνολική έκθεση των μεγαλύτερων χωρών για να διασφαλίσει ότι τα κεφάλαια είναι επαρκώς διαθέσιμα για τις μικρότερες χώρες. Στην περίπτωση του SURE, ο περιορισμός στους 3 πρώτους μεγαλύτερους δανειολήπτες ορίστηκε στα 60 δισ. ευρώ, ή στο 60% των δανείων διευκόλυνσης που προσφέρθηκαν (οι μεγαλύτεροι δανειολήπτες ήταν η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία με 28%, 22% και 11% αντίστοιχα). Εάν το ίδιο ισχύσει για τα δάνεια SAFE των 150 δισ. ευρώ, το συνολικό μερίδιο της Ιταλίας, της Γαλλίας και του τρίτου μεγαλύτερου δικαιούχου θα περιοριστεί στα 90 δισ. ευρώ.
Η Citi αναμένει ότι τα προσφερόμενα δάνεια SAFE είναι πολύ πιθανό να έχουν πλήρη ζήτηση από τα κράτη μέλη της ΕΕ καθώς με βάση την τρέχουσα τιμολόγηση είναι πιθανό να είναι ελκυστικά και για ορισμένες από τις μικρότερες χώρες.
Ωστόσο, δεν αναμένει να προσφερθούν περισσότερα δάνεια της ΕΕ, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, έως ότου έχουμε μια σαφέστερη εικόνα σχετικά με το ποσό της δανειακής χωρητικότητας RRF που απομένει στο τέλος του 2026. Επί του παρόντος, μόνο το 28% των ορόσημων και των στόχων που απαιτούνται για τις εκταμιεύσεις του RRF έχουν εκπληρωθεί, γεγονός που υποδηλώνει ότι στο τέλος θα υπάρχει άφθονη απομένουσα ρευστότητα. Ωστόσο, έως ότου τα κράτη μέλη επιβεβαιώσουν την τελική τους απορρόφηση των δανείων του RRF, δεν θα είναι διαθέσιμη.