Του Κώστα Ράπτη
Το γεγονός ότι ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί βρέθηκε τη μεν Τετάρτη στο Ριάντ (όπου μάλιστα έγινε δεκτός και από τον de facto κυβερνήτη της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν), τη δε Πέμπτη στο Κατάρ, ενώ εκκρεμεί η εκδήλωση των ισραηλινών αντιποίνων για την ιρανική πυραυλική επίθεση της 1ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, καταδεικνύει ότι η Ισλαμική Δημοκρατία και οι αραβικές μοναρχίες έχουν εξασφαλίσει ένα επίπεδο συνεννόησης το οποίο οι εντάσεις των ημερών κάθε άλλο παρά διαταράσσουν.
Μάλιστα, χθεσινό δημοσίευμα του Reuters φέρει τις πετρελαιοπαραγωγές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου να ασκούν πιέσεις στην Ουάσιγκτον ώστε αυτή να εμποδίσει το Ισραήλ να επιτεθεί σε πετρελαϊκές τοποθεσίες του Ιράν. Ο λόγος απλώς: ανησυχούν ότι οι δικές τους πετρελαϊκές εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να δεχτούν πυρά, εάν η σύγκρουση κλιμακωθεί.
Ως μέρος των προσπαθειών τους να μη βρεθούν ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, τα κράτη του Περσικού Κόλπου (συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ), αρνούνται επίσης να επιτρέψουν στο Ισραήλ να πετάξει πάνω από τον εναέριο χώρο τους για οποιαδήποτε επίθεση στο Ιράν και αυτό το έχουν μεταφέρει στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με τρεις πηγές που επικαλείται το Reuters.
Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτής της εβδομάδας, το Ιράν προειδοποίησε τη Σαουδική Αραβία ότι δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του βασιλείου, εάν το Ισραήλ εύρισκε οποιαδήποτε βοήθεια για να πραγματοποιήσει μια επίθεση, δήλωσαν στο Reuters ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος και Ιρανός διπλωμάτης.
Η επίσκεψη του Αραγτσί, μαζί με τις σαουδαραβοαμερικανικές επαφές σε επίπεδο υπουργείων Άμυνας, αποτελούν μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας για την αντιμετώπιση της κρίσης, δήλωσε στο Reuters πηγή του Κόλπου προσκείμενη σε κυβερνητικούς κύκλους.
Είναι σαφές ότι η μικρή απόσταση από τις ακτές του Ιράν καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες σε “επιθέσεις κορεσμού” τόσο τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις των αραβικών μοναρχιών, όσο βέβαια και τις αμερικανικές βάσεις που αυτές φιλοξενούν. Από την άλλη πλευρά, ο αποκλεισμός των ισραηλινών μαχητικών από τον εναέριο χώρο των κρατών του Κόλπου καθιστά πολύ πιο περίπλοκο τον σχεδιασμό του Ισραήλ, που θα έπρεπε να αξιοποιήσει είτε τις εναέριες οδούς πάνω από το Ιράν, είτε τη μακρύτερη διαδρομή μέσω Ερυθράς Θάλασσας και Ινδικού Ωκεανού.
Οι επιπτώσεις στην πετρελαϊκή αγορά
Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών, του οποίου ουσιαστικά ηγείται η Σαουδική Αραβία, διαθέτει αρκετή πλεονάζουσα δυναμικότητα πετρελαίου για να αναπληρώσει τυχόν απώλεια των ιρανικών εξαγωγών μετά από ισραηλινά πλήγματα.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτής της πλεονάζουσας δυναμικότητας βρίσκεται στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, οπότε αν στοχοποιηθούν λ.χ. και οι πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας ή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η παγκόσμια αγορά θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πρόβλημα προμήθειας πετρελαίου.
Οι φόβοι των Σαουδαράβων δεν είναι υπερβολικοί. Το 2019 επίθεση των (συμμάχων του Ιράν) Χούθι από την Υεμένη στον πετρελαϊκό κόμβο Άμπκαϊκ της Aramco έθεσε εκτός κυκλοφορίας για μία εβδομάδα πάνω από το 5% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Τότε το Ιράν είχε αρνηθεί κάθε ανάμειξη.
Ομοίως, το 2022 οι Χούθι εκτόξευσαν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον φορτηγών ανεφοδιασμού πετρελαίου κοντά σε διυλιστήριο που ανήκει στην εμιρατιανή κρατική εταιρεία πετρελαίου ADNOC και ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση.
Σημειώνεται ότι τον Μάρτιο του 2023, με μεσολάβηση της κινεζικής διπλωματίας, ανακοινώθηκε στο Πεκίνο η επανασυμφιλίωση του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία, μετά από επτά χρόνια διακοπής των διπλωματικών σχέσεων, ενώ την πρωτοχρονιά του 2025 εντάχθηκαν (όπως και τα ΗΑΕ) στην υπό ρωσο-κινεζική ηγεσία Ομάδα Brics.
Οι τρεις πηγές του Κόλπου ανέφεραν ότι ένα χτύπημα του Ισραήλ στην πετρελαϊκή υποδομή του Ιράν (και άρα μία εκτόξευση των τιμών του μαύρου χρυσού, λ.χ. στα 120 δολάρια ανά βαρέλι) θα έχει παγκόσμιο αντίκτυπο, ιδιαίτερα για την Κίνα, κορυφαίο πελάτη πετρελαίου του Ιράν, καθώς και για την Κάμαλα Χάρις, ενόψει των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου.
Οι πηγές που επικαλείται το Reuters δήλωσαν ότι η προστασία όλων των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων παραμένει πρόκληση, παρά το γεγονός ότι αυτή έχει εναποτεθεί σε προηγμένα συστήματα πυραύλων και αμυντικών συστημάτων Patriot, επομένως η κύρια προσέγγιση παρέμεινε διπλωματική: να δοθεί σήμα στο Ιράν ότι τα κράτη του Κόλπου δεν αποτελούν απειλή.
